مانع تراشی روسیه و سوریه در زمینه «پاسخگویی» برای حملات شیمیایی

سازمان ملل متحد -- لیندا توماس-گرینفیلد، نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد، روز پنجشنبه (۱۴ اسفند) روسیه را به مانع تراشی در مسیر تلاش های انجام شده برای پاسخگو کردن رژیم بشار الاسد، رئیس جمهوری سوریه، در رابطه با استفاده آن رژیم از جنگ افزارهای شیمیایی متهم کرد.

او که از طریق کنفرانس ویدیویی در یک نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد شرکت کرده بود، گفت: «همه ما می دانیم که رژیم الاسد بارها از جنگ افزارهای شیمیایی استفاده کرده است. پس چرا دولت سوریه تاکنون پاسخگو نشده است؟»

وی گفت که «متأسفانه پاسخ ساده است: رژیم اسد تلاش کرده است که با ممانعت از انجام تحقیقات مستقل و تضعیف نقش و کار» سازمان منع جنگ افزارهای شیمیایی «از پاسخگویی خودداری کند.»

او افزود: «و هم پیمانان آن رژیم، به ویژه روسیه، نیز کوشیده اند که از همه تلاش ها برای پاسخگویی جلوگیری کنند.»‌

جامعه بین المللی گفته است که روسیه، به عنوان حامی اصلی رژیم سوریه، نیز در رابطه با این حملات مقصر است.

توماس-گرینفیلد گفت:‌ «روسیه به رغم آن که رژیم اسد با استفاده از جنگ افزارهای شیمیایی حملاتی را انجام داده است از آن رژیم دفاع می کند، کار حرفه ای سازمان منع جنگ افزارهای شیمیایی را مورد حمله قرار می دهد، و تلاش های انجام شده برای پاسخگو کردن رژیم اسد در ارتباط با استفاده آن رژیم از جنگ افزارهای شیمیایی و بسیاری جنایات دیگر را تضعیف می کند.»‌

به گفته سازمان ملل متحد، دمشق سالهاست که به مجموعه ای متشکل از ۱۹ پرسش درباره تأسیسات تسلیحاتی خود پاسخ نداده است. سازمان ملل متحد رژیم سوریه را به اجرای حملات شیمیایی علیه شهروندان خود در گذشته محکوم کرده است.

ممکن است این تأسیسات برای انبار کردن یا تولید جنگ افزارهای شیمیایی مورد استفاده قرار گرفته باشند.

محققان سازمان منع جنگ افزارهای شیمیایی، رژیم را به انجام حملاتی در سوریه در سال ۱۳۹۶ با استفاده از گاز سارین و کلرین متهم کرده است.

واسیلی نبنزیا، نماینده مسکو در سازمان ملل متحد، از دمشق دفاع کرده است. همزمان بسام صباغ، سفیر سوریه در سازمان ملل، اتهامات مطرح شده توسط ایالات متحده را رد کرده است.

ثبت شکایت کیفری سازمان های غیردولتی

هم زمان سه سازمان غیردولتی روز شنبه یک شکایت کیفری را علیه رژیم سوریه در رابطه با حملات انجام شده با استفاده از جنگ افزارهای شیمیایی در سال ۱۳۹۲ مطرح کرده اند.

دیدده بان حقوق بشر در شهریور ماه سال ۱۳۹۲ در تحلیلی از آن حادثه گفت، این حملات که بامداد ۳۰ مرداد ۱۳۹۲ در شهر دوما و غوطه شرقی انجام شد، به کشته شدن صدها غیرنظامی، از جمله شمار زیادی از کودکان، انجامید.

این سه سازمان ضمن متهم کردن رژیم سوریه به ارتکاب «جنایات علیه بشریت» و «جنایات جنگی» از دادگاهی در پاریس خواسته اند که از اختیارات فرامنطقه ای خود در این رابطه استفاده کند؛ اختیاراتی که به آن دادگاه اجازه می دهند درباره پرونده های خارج از فرانسه داوری کند.

سه سازمان «مرکز رسانه ها و آزادی بیان سوریه»، «طرح عدالت جامعه باز»، و «بایگانی سوریه» این شکایت را طرح کرده اند.

آنها امیدوار هستند که این دادگاه درباره این دو حمله که طی آن نزدیک به ۱۴۰۰ نفر کشته شدند تحقیق کند. این دو حمله با استفاده از گاز سارین، که بنا بر «کنوانسیون بین المللی منع جنگ افزارهای شیمیایی» غیرقانونی اعلام شده است، انجام شد.

این سازمان های غیردولتی گفته اند، این پرونده که بر اساس اظهارات شهود، عکس ها، و تحلیل های سلسله مراتب فرماندهی ارتش سوریه تشکیل شده است، باید «مسئولیت کسانی را که دستور این حملات را صادر کرده و آنها را اجرا کرده اند، مشخص کند.»

مبارزه برای حقیقت و پاسخگویی

مازن درویش، رئیس «مرکز رسانه ها و آزادی بیان سوریه»، در این باره گفت: «ما بر این باوریم که شواهد محکمی از آن چه که آن روز روی داد، وجود دارد.» وی افزود: «فرستادن این پیام به مرتکبان [این حملات] که بازماندگان برای حقیقت و پاسخگویی مبارزه می کنند، بسیار مهم است.»

او گفت که این سازمان های غیرانتفاعی با جمع آوری شواهد و مدارک، «کلید و امکان قانونی اقدام به شیوه ای سیاسی و قانونی» را در اختیار فرانسه و سایر دولت ها قرار دادند.

اقدام نکردن در مورد این شواهد به این معناست «که ما به همه دیکتاتوری های سراسر جهان برای استفاده از جنگ افزارهای شیمیایی چراغ سبز نشان می دهیم.»

هادی الخطیب، رئیس «بایگانی سوریه»، در یک بیانیه گفت که رژیم سوریه باید در رابطه با این حملات «پاسخگو شود.»‌ وی رژیم سوریه را به عدم شفافیت در رابطه با تولید، استفاده، و ذخیره کردن جنگ افزارهای شیمیایی متهم کرد.

این سازمان های غیردولتی گفتند که امیدوارهستند فرانسه با دادستان ها در آلمان همکاری کند. آنها مهر ماه گذشته در آلمان پرونده ای را در رابطه با ادعای استفاده از سلاح های شیمیایی تشکیل دادند.

به گفته «مرکز رسانه ها و آزادی بیان سوریه»، پرونده ارائه شده در آلمان نخستین اقدام قانونی در رابطه با ادعای به کارگیری جنگ افزارهای شیمیایی توسط رژیم سوریه بود. این پرونده به نمایندگی از قربانیان گاز اعصاب سارین در سال های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ تشکیل شد.

پس از حملات سال ۱۳۹۲، رژیم سوریه قول داد که زرادخانه جنگ افزارهای شیمیایی خود را نابود کند. اما بنا بر یک گزارش که مهر ماه توسط «طرح عدالت جامعه باز» و «بایگانی سوریه» منتشر شد، آن رژیم همچنان یک برنامه «قدرتمند» جنگ افزارهای شیمیایی را اجرا می کند.