افزایش موارد ابتلا به کووید۱۹ در ایران در نتیجه سوءمدیریت حکومت و سپاه

تهران، پایتخت ایران، و ۱۵۰ شهر دیگر در سراسر آن کشور از روز ۱ آذر یک تعطیلی دو هفته ای قابل تمدید را آغاز کردند. این تعطیلی در واکنش به افزایش موارد ابتلا به ویروس کرونای نوپدید (بیماری کووید-۱۹) اجرا شده است و نشان می دهد که حکومت هنوز هم قادر به مدیریت این بحران نیست.

تهران، در حالی که مدام شمار مبتلایان در ایران را کمتر از آن چه که هست جلوه می دهد، پیشنهادهای آمریکا برای کمک را رد کرده است.

حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، روز ۲۵ آبان گفت: «امروز مسئولیت اصلی دولت سالم نگه داشتن مردم است ... بنا بر این، چاره ای نیست جز این که دور تازه ای از تعطیلی ها را ... به منظور مهار این ویروس آغاز کنیم.»

این نشان دهنده یک تغییر کامل در موضعی است که او یک روز قبل از آن اتخاذ کرده بود. در آن زمان، او به رغم توصیه های مشاورانش از صدور دستور تعطیلی فوری خودداری کرده بود.

اکنون هزینه های این تأخیر در اقدام، آشکار شده است.

سیما سادات لاری، سخنگوی وزارت بهداشت، روز ۱۹ آبان گفت که نزدیک به ۶۹۳ هزار ایرانی به بیماری کووید-۱۹ مبتلا شده اند. وی گفت که تنها طی ۲۴ ساعت گذشته بیش از ۱۰ هزار مورد جدید ثبت شده است.

افزایش بی اعتمادی به رژیم

محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران، که از سیاستمداران برجسته محافظه کار میانه رو و از متحدان رئیس جمهوری ایران است، ناکامی دولت روحانی در انجام اقدامی برای مقابله با موارد ابتلا به ویروس کرونا و مرگ و میر ناشی از آن را به شدت مورد انتقاد قرار داد.

او در یک توئیت با بازتاب دادن ناامیدی عمومی گفت که «به نظر می رسد تصمیم گیرندگان جرأت یا اراده لازم برای انجام اقدام ضروری جهت شکستن زنجیره» ابتلا به ویروس کرونا «را ندارند.»

روحانی در چند نوبت گفته است که در صورت برقراری تعطیلی کامل در کشور، دولت او از منابع مالی لازم برای کمک به مردم برخوردار نیست. او تحریم های ایالات متحده را به عنوان مقصر این امر معرفی کرده است.

فریده نبوت، یک مدیر سابق مدرسه، در این باره می گوید: «رژیم ایران برای مردم ایران اهمیتی قائل نیست. موضوع به همین سادگی است.» خانم نبوت اکنون در ایالات متحده زندگی می کند، اما بسیاری از خویشاوندان و دوستانش همچنان در ایران هستند.

این بی اعتمادی در خودداری دولت ایران از شفاف بودن درباره ناکامی های اخیرش، ریشه دارد. سپاه پاسداران دی ماه گذشته به طور تصادفی یک هواپیمای مسافربری را هدف قرار داد و سرنگون کرد، اما مقامات ایران برای مدت چند روز داشتن هرگونه مسئولیت در این حادثه را رد می کردند.

این فاجعه، بی اعتمادی موجود میان مردم ایران و دولت آن کشور را تشدید کرد؛ آن هم در زمانی که ایران در آستانه رویارویی با بدترین همه گیری جهان طی یک سده گذشته بود.

روحانی نیز به این «بی اعتمادی زیانبار به نهادهای عمومی، به ويژه وزارت بهداشت» اذعان کرده است.

او در زمان اعلام تازه ترین دور تعطیلی ها گفت که هر چه بی اعتمادی مردم به عملکرد دولت در قبال همه گیری کووید-۱۹ در ایران افزایش یابد، وضعیت ما بدتر خواهد شد.

افزون بر این، عدم شفافیت در مورد نرخ ابتلا، موجب شده است که همان اندک اعتماد کمرنگ مردم به داده های دولت نیز متزلزل شود.

اگرچه دولت آمارهای مربوط به موارد جدید ابتلا و مرگ و میر مرتبط با بیماری کووید را هر روز اعلام می کند، بیشتر افراد جامعه بر این باورند که ارقام واقعی بسیار بالاتر از آمار اعلام شده است. این امر در مورد آمار مرداد ماه نیز صدق می کند.

ناتوانی سپاه پاسداران در مهار ویروس

یک منبع ناشناس از درون ایران در ماه مرداد داده های رسمی درز کرده حکومتی را در اختیار بی‌بی‌سی قرار داد. این داده ها نشان می دادند که شمار مبتلایان به کووید-۱۹ در تیر ماه ۴۱۵۰۲۴ (چهارصد و پانزده هزار و بیست و چهار) نفر بود. این رقم تقریباً دو برابر رقم رسمی منتشر شده توسط جمهوری اسلامی بود.

همچنین شمار جانباختگان بر اثر کرونا در این داده های نشت شده تقریباً ۴۴ هزار نفر بود. این، چهار برابر ارقام رسمی بود.

نهادهای دولتی ایران تلاش چندانی برای به نمایش گذاشتن صلاحیت شان در مدیریت این بحران انجام نداده اند. همین موضوع نیز به نوبه خود موجب تضعیف بیش از پیش اطمینان عمومی شده است. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اسفند ماه گذشته اعلام کرد که یک «ویروس یاب» ویژه کووید-۱۹ ساخته است.

وزارت بهداشت و سازمان غذا و داروی ایران این خبر را رد کرد و حسام الدین آشنا، از دستیاران ارشد روحانی، آن را «یک ترفند تبلیغاتی» خواند.

انجمن فیزیک -- که یک مجموعه مستقل متشکل از دانشمندان است -- گفت که «میزان باورپذیری این اعلام به اندازه داستان های علمی-تخیلی است.»

یک تحلیلگر سابق نیروی دریایی ایران که خواست نامش فاش نشود، در این باره گفت: «من فکر نمی کنم که هدف سپاه کمک به مردم ایران باشد.»

علی اکبر پورجمشیدیان، سرتیپ سپاه، در اردیبهشت ماه گفته بود که سپاه «پنج مرکز آزمایش [کووید-۱۹] را در ایران سازماندهی کرده است.»

پورجمشیدیان گفته بود که سپاه و ارتش «دست در دست یکدیگر برای مبارزه با» این ویروس «همکاری می کنند». او همچنین تاکید کرده بود که بیمارستان نیروهای زمینی سپاه پاسداران «به ۴۵ تخت آی‌سی‌یو مجهز می شود و اکنون می تواند در آن واحد ۴۰۰ بیمار را غربالگری کند.»

این تحلیلگر سابق نیروی دریایی ایران در این باره گفت: «سپاه دوست دارد برای ارتقاء بخشیدن به وجهه خود در این وضعیت ها مداخله کند.» وی افزود: «آنها این کار را به خاطر منافع خودشان انجام می دهند. دولت منابع کافی ندارد و از این رو، سپاه پاسداران دست به کار می شود و به عنوان مثال از چین واکسن یا دارو وارد می کند.»

این تحلیلگر به المشارق گفت که سپاه واکسن ها یا داروهای وارداتی را احتکار می کند و به منظور کسب سود آنها را در بازار سیاه می فروشد. به گفته او، همزمان ایرانی ها برای تهیه ماسک و سایر تجهیزات صدها هزار ریال می پردازند.

سعید نمکی، وزیر بهداشت ایران، در شهریور ماه گفت که بانک مرکزی ایران هنوز بیش از ۷۰۰ میلیون دلار از مجموع یک میلیارد دلاری که دولت روحانی برای مبارزه با کووید-۱۹ اختصاص داده را در اختیار آن وزارتخانه قرار نداده است.

عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی ایران، در آن زمان گفت که «دولت چاره ای ندارد جز آن که برخی درخواست ها را، حتی اگر قانونی باشند، رد کند.» این سخنان، اذعانی غیرمستقیم به این موضوع بود که دولت از منابع مالی لازم برای مبارزه با ویروس برخوردار نیست. اما با این وجود، تندروها در ایران کمک های پیشنهادی جامعه جهانی را رد کردند.