محروم ماندن مردم از واکسن آنفلوآنزا و سیاست یک بام و دو هوای جمهوری اسلامی

با وخیم تر شدن بحران ویروس کرونا نوپدید (بیماری کووید-۱۹) و آغاز فصل سرماخوردگی و آنفلوآنزا، مردم ایران بیش از هر زمان دیگر به واکسن نیاز دارند. اما این واکسن ها در دسترس عموم نیست و در هیچ یک از مراکز پزشکی و حتی درمانگاه های دولتی، توزیع نشده است.

دولت بارها اعلام کرده است که به دلیل تحریم ها واکسن آنفلوآنزا در دسترس عموم نیست. مقامات وزارت بهداشت گفته اند که ایالات متحده تراکنش های بانکی را محدود کرده است و «هیچ کشوری حاضر نیست به ایران واکسن بفروشد.»

علیرضا سلیمی، یکی از نمایندگان مجلس که عضو هیأت رئیسه آن است، نیز «تحریم های ظالمانه آمریکا» را مقصر مشکلات مربوط به واردات واکسن های آنفلوآنزا معرفی کرده است. و مقامات ایرانی بارها و بارها تأکید ایالات متحده بر این نکته را که مواد خوراکی و دارویی تحت تحریم نیست، تکذیب کرده اند.

دولت در اواخر تابستان وعده داد که واکسن های آنفلوآنزا را در دسترس افراد آسیب پذیر و نیز اشخاص بالای ۶۵ سال قرار دهد؛ اما این گروه ها هنوز در اوابل مهر ماه نیز به واکسن دسترسی ندارند.

دریافت واکسن های آنفلوآنزا توسط مجلس و «پس فرستادن» آنها

حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت مجلس، روز ۸ مهر گفت که مجلس ۱۵۰۰ دوز واکسن آنفلوآنزا دریافت کرده است. اما او تنها پس از درز گزارش های مربوط به توزیع این واکسن ها به این واقعیت اذعان کرد.

در شرایطی که مردم عادی برای یافتن واکسن آنفلوآنزا به داروخانه ها و مراکز درمانی می روند و دست خالی برمی گردند، به نظر می رسد مقامات ایرانی دریافت کنندگان این ۱۵۰۰ دوز واکسن بوده اند.

مقامات مجلس پس از رو به رو شدن با انتقاد افکار عمومی، گفتند که «آن واکسن ها را به وزارت بهداشت برگرداندند تا [آن وزارتخانه] بتواند آنها را میان مردم توزیع کند.»

شهریاری گفت که ایران ۱۶ میلیون دوز واکسن آنفلوآنزا سفارش داده است.

از این تعداد ۱.۵ میلیون دوز رایگان به افراد آسیب پذیر، از جمله کارکنان بخش بهداشت و درمان، اختصاص داده شده است. نمایندگان مجلس در شمار این گروه لحاظ نشده اند.

خبرگزاری دانشجویان ایرانی (ایسنا) روز ۸ مهر به نقل از سعید نمکی، وزیر بهداشت، گزارش داد که دولت تلاش می کند برای ۲۰ درصد از جمعیت [ایران] واکسن آنفلوآنزا تولید کند.

اما ناظران این پرسش را مطرح کرده اند که اگر -- برخلاف آن چه به مردم گفته شده -- تولید داخلی امکان پذیر است، چرا تاکنون واکسنی تولید نشده است. آنها یادآور شده اند که در هر صورت، برای تولید واکسن جهت استفاده در پاییز و زمستان امسال دیگر خیلی دیر شده است.

سلیمی، یکی دیگر از نمایندگان مجلس، گفت: «‌تقاضای ما در حال حاضر حدود ۱۶ میلیون دوز واکسن آنفلوآنزاست و تاکنون بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار دوز واکسن وارد کشور شده است. اما من از دولت به دلیل عدم تخصیص ارز لازم برای واردات کافی انتقاد می کنم. و هیج دلیلی برای این تأخیر وجود ندارد.»‌

بنا بر اعلام رسانه های ایرانی، در سال های گذشته دولت به جای ارائه مواد غذایی و داروهای وارداتی به مردم ایران، و یا قبل از ارائه آنها به ایرانیان، آنها را برای همپیمانان خود در عراق، افغانستان، سوریه، و لبنان می فرستاد.

به همین دلیل بسیاری گمان می کنند که واکسن های آنفلوآنزا در سال جاری نیز با همین سرنوشت رو به رو شده اند.

قدرت و ثروت، شرایط ضروری برای واکسینه شدن در ایران

دکتر زهرا شجاع پور، یک پزشک عمومی در تهران، به المشارق گفت که در شرایط عادی، «احتمالاً ۱۶ میلیون دوز برای فصل پاییز کافی است.»‌

او گفت: «اما بهتر است امسال به دلیل وجود همه گیری [کرونا] همه واکسینه شوند و دولت باید بهتر از این آماده می شد.»

شجاع پور گفت که او نسبت به توزیع واکسن در میان گروه های آسیب پذیر و پُر خطر خوشبین نیست؛ چرا که «توزیع واکسن های اساسی در ایران به نوعی با قدرت، سیاست، و ثروت همراه است. افراد بانفوذ و ثروتمند همیشه به واکسیناسیون و دارو دسترسی دارند.»‌

سازمان جهانی بهداشت توصیه کرده است که همه در برابر آنفلوآنزا واکسینه شوند. همه گیری ویروس کرونا تاکنون در ایران جان دستکم ۵۰ هزار نفر را گرفته است.

دکتر مجتبی سادات احمری، یک داروساز ساکن ایران، به المشارق گفت: «دولت به ازای هر دوز واکسن وارداتی آنفلوانزا حدود ۲ و نیم دلار پرداخت می کند. اما این واکسن در سراسر کشور، به ویژه در تهران، در بازار سیاه - بازاری که روشن نیست توسط چه گروه یا گروه هایی کنترل می شود - به قیمت هر دوز ۱۰ دلار و بیشتر پیش فروش شده است.»

وزارت بهداشت اعلام کرده است که پیش فروش واکسن غیرقانونی است.

سادات احمری گفت با توجه به کاهش شدید و روزانه ارزش ریال در برابر دلار، فقط افراد ثروتمند و مرفه قادر به تهیه واکسن هستند. وی افزود با این وجود، واکسن پیش فروش شده است و هنوز حتی در دسترس کسانی که آن را پیش خرید کرده اند هم نیست.

وزارت بهداشت ایران روز ۹ مهر اعلام کرد که واکسن های آنفلوآنزا «ظرف یک هفته» در دسترس عموم قرار خواهد گرفت. اما بسیاری از ناظران با توجه به این که دولت، چه به تازگی و چه در گذشته، در عمل کردن به چنین وعده هایی ناکام بوده است، ‌در صحت این وعده نیز تردید دارند.