بریتانیا: داعش علیه ایزدی‌ها مرتکب «نسل‌کشی» شده است

لندن -- دولت بریتانیا روز سه‌شنبه (۱۰ مرداد) رسماً اذعان کرد که «دولت اسلامی» (داعش) در سال ۱۳۹۳ «اقدامات نسل‌کشی» علیه ایزدی‌ها انجام داده است.

ایزدی‌ها -- که پیشینهٔ دین‌شان به قبل از اسلام می‌رسد و به همین دلیل افراط‌گرایان داعشی آنها را هدف قرار می‌دادند -- در زمان سلطهٔ این گروه طی سال‌های ۱۳۹۳-۱۳۹۴ در استان سنجار، واقع در شمال عراق، آماج قتل عام، ازدواج‌های اجباری، و بردگی جنسی قرار گرفتند.

وزارت امور خارجهٔ بریتانیا این موضوع را پیش از برگزاری رویدادهایی به مناسبت «نهمین سالگرد جنایات» داعش علیه اقلیت کردزبان ایزدی در عراق اعلام کرد.

در این بیانیه آمده است: «بریتانیا امروز رسماً اذعان کرد که اقدامات نسل‌کشی علیه مردم ایزدی توسط داعش در سال ۱۳۹۳ انجام شده است.»

تا کنون، بریتانیا تنها چهار مورد دیگر از این نوع اقدامات -- یعنی هولوکاست، رواندا، سربرنیتسا (بوسنی)، و کامبوج -- را به‌عنوان نسل‌کشی پذیرفته است.

طارق احمد، وزیر امور خاورمیانهٔ بریتانیا، در این بیانیه گفت: «جمعیت ایزدی ۹ سال پیش به‌شدت از ستم داعش رنج بردند و پیامدهای آن هنوز و تا امروز احساس می‌شود.»

او افزود: «اجرای عدالت و پاسخگو کردن مرتکبان، برای کسانی که زندگی‌شان ویران شده، اقدامی مهم است.»

از مجمع حدوداً ۱/۵ میلیون ایزدی در جهان، بیشترین تعداد آنها، یعنی ۵۵۰ هزار نفر، پیش از حملهٔ داعش در سال ۱۳۹۳ در عراق زندگی می کردند.

به‌گفتهٔ مقامات محلی، افراط‌گرایان در مرداد ۱۳۹۳ به پایگاه ایزدی‌ها در سنجار حمله کردند و بیش از ۱۲۰۰ نفر را کشتند، صدها کودک را یتیم کردند، و نزدیک به ۷۰ زیارتگاه ایزدیان را ویران کردند.

بر اساس گزارش سازمان ملل متحد،‌ ۶۴۰۰ ایزدی دیگر ربوده شدند که حدود نیمی از آنها نجات یافتند و یا موفق به فرار شدند. حدود ۱۰۰ هزار نفر از آنها نیز به اروپا، ایالات متحده، استرالیا، و کانادا گریختند.

«یک گام مهم»

مراد اسماعیل، از بنیانگذاران سازمان جهانی ایزدی «یزدا»، از این اعلام بریتانیا به‌عنوان «گامی مهم» استقبال کرد.

او گفت: «اذعان به این موضوع به‌منزلهٔ قلب فرآیند عدالت و کمک به قربانیان در راستای التیام زخم‌های عمیق این نسل‌کشی است.»

نادیا مراد، کنشگر ایزدی و برندهٔ جایزهٔ صلح نوبل در سال ۱۳۹۷، که پس از تحمل مصیبت‌های فراوان به آلمان پناهنده شد، گفت: «من از این که دولت بریتانیا رسماً وحشت ایزدی‌ها را نسل‌کشی دانسته است، خوشحال هستم.»

هم‌زمان با تسخیر داعش در سنجار، مراد، مادر، شش برادر، و برادر‌خوانده‌اش را از دست داد. او توسط این گروه افراطی ربوده شد و به‌همراه شش هزار زن و دختر ایزدی دیگر به اجبار برای بردگی جنسی به‌کار گرفته شد.

از زمان فرار از دست داعش، او علیه استفاده از خشونت جنسی در جنگ مبارزه کرده است و در سال ۱۴۰۰ برای مراسم تشییع جنازهٔ دسته‌جمعی در سنجار حضور داشت که در آن مراسم اجساد ۱۰۴ قربانی داعش -- از جمله دو برادرش -- دوباره به خاک سپرده شدند.

مراد گفت: «امیدوارم که دولت بریتانیا اکنون با پاسخگو قرار دادن افراط‌گرایان تابع بریتانیا، در پی دستیابی به عدالت برای قربانیان باشد.»

«به صلاح جهان نیست که اعضای داعش آزادانه زندگی کنند. چنین چیزی حاوی این پیام برای جهان است که می‌توانید بدون مجازات شدن به قتل و تجاوز جنسی بپردازید،.»

حکم دادگاه آلمان

یک تیم تحقیقاتی ویژهٔ سازمان ملل متحد در اردیبهشت ۱۴۰۰ اعلام کرد که «شواهد آشکار و قانع‌کننده‌ای» را مبنی بر این که داعش علیه ایزدی‌ها نسل‌کشی کرده، جمع‌آوری کرده است.

دادگاهی در آلمان شش ماه پس از آن که یک جنگجوی سابق داعش را به جرم نسل‌کشی در عراق مجرم تشخیص داد، نخستین دادگاه در جهان بود که جنایات علیه جامعهٔ ایزدی را نسل‌کشی تشخیص داد.

دادگاه فرانکفورت در آبان ۱۴۰۰ در جریان یک محاکمهٔ تاریخی، طاها الجمیلی را به اتهام ارتکاب چند جنایت‌ -- از جمله قتل یک دختر ۵ سالهٔ ایزدی در عراق -- به حبس ابد محکوم کرد.

بنا بر گفتهٔ دادستان‌ها، الجمیلی در سال ۱۳۹۴ یک کودک را که به‌عنوان برده خریداری کرده بود بیرون از خانه در گرمای شدید زنجیر کرد و به این ترتیب منجر به مرگ او بر اثر تشنگی شد.

فعالان از این حکم دادگاه به‌عنوان یک پیروزی «تاریخی» استقبال کردند.

این حکم پس از رد درخواست تجدیدنظر متهم توسط دادگاه فدرال آلمان در دی‌ماه تأیید شد.

آلمان یکی از معدود کشورهایی است که اقدامات قانونی علیه داعش انجام داده است.

مجلس عوام بریتانیا به اتفاق آرا در سال ۱۳۹۵ -- در نمونه‌ای نادر از تشخیص نسل‌کشی توسط این پارلمان -- به محکومیت رفتار داعش با ایزدی‌ها و مسیحیان در عراق به‌عنوان نسل‌کشی رأی داده بود.

در آن زمان، وزارت امور خارجهٔ بریتانیا از نسل‌کشی دانستن این اقدامات امتناع کرده بود، و این در راستای سیاست دیرینهٔ تعیین نسل‌کشی توسط دادگاه‌ها و نه توسط دولت‌ها بود.

تقریباً شش سال از زمان اعلام پیروزی ارضی عراق بر داعش، بسیاری از ایزدی‌ها هنوز نتوانسته‌اند به سنجار بازگردند. برخی می‌گویند که فعالیت‌های مداوم شبه‌نظامیان وابسته به ایران در مناطقشان این افراد را دور نگه داشته است.

هزاران نفر هنوز در شرایط ناامن در اردوگاه‌های آوارگان زندگی می‌کنند. کسانی که بازگشته‌اند با یک وضعیت امنیتی ناپایدار و خدمات عمومی ناکافی و فقدان این خدمات مواجه هستند.