برخاستن موصل از زیر آوار ۵ سال پس از بیرون راندن داعش

فعالیت‌های عظیم بازسازی در شهر موصل، مرکز استان نینوا، جریان دارد و ظاهر این شهر را پنج سال پس از ویران شدن آن توسط «دولت اسلامی» (داعش) تغییر داده است.

پروژه‌های بازسازی پس از سال‌ها توقف و تأخیر، اکنون در واکنش به درخواست‌ها برای تسریع روند بازگرداندن جلوه و شکوه این شهر تاریخی و برآورده کردن نیازهای ساکنانش، با سرعت بیشتری در دست اجراست.

دولت عراق اسفند ۱۳۹۹ یک کمیتۀ مرکزی عالی را به‌منظور نظارت بر اجرای طرح توانبخشی گستردۀ خدمات عمومی تشکیل داد.

تلاش‌ها بر بازسازی مؤسسه‌های بخش بهداشت با اجرای پروژه‌هایی برای ارتقاء بیمارستان‌های عمومی و الجمهوری موصل، تغییرات اساسی در شبکۀ راه‌ها، پل‌ها، و فرودگاه غیرنظامی، و بازسازی منطقۀ کنار رودخانه در شهر قدیم متمرکز است.

در فروردین‌ماه این کمیته اعلام کرد، برنامۀ آن شامل اجرای ۲۴۹ پروژه است که بودجۀ آن از محل اعتبارات سالانه‌ای که توسط خزانۀ دولت به نینوا اختصاص یافته است، تأمین می‌شود. این بودجه پس از تسلط داعش بر این شهر مسدود شده بود.

این امر به معنای سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیارد درهمی (۲۷۳ میلیون دلاری) در این شهر است.

این مبلغ علاوه بر مبلغ ۱۱۵۰ هزار میلیارد درهم (۷۸۹ میلیون دلار) توسط قانون حمایت اضطراری است که به‌منظور تأمین مالی پروژه‌های شهری در بخش‌های بهداشت، آموزش، و مسکن، به‌ویژه در شهر قدیمی -- که در جریان جنگ ویران شده -- در نظر گرفته شده است.

امین المعماری، کمیسر منطقۀ موصل، با قدردانی از «توجه فوق‌العاده و تلاش‌های خستگی‌ناپذیر» این دولت در راستای اعتلای این شهر، به المشارق گفت: «عملیات بازسازی با سرعت زیادی در حال پیشرفت است.»

سفر نخست‌وزیر

مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق، روز ۱۸ تیر به‌منظور نظارت بر پیشرفت شماری از پروژه‌های خدماتی، از موصل بازدید کرد. گفتنی است که این سومین سفر او به این شهر از زمان تصدی این مسئولیت است که هم‌زمان با پنجمین سالگرد آزادسازی آن شهر انجام شده است.

او در موصل، خیابان بازسازی‌شدۀ کورنیش اوبروی را بازگشایی کرد. این وزیر همچنین از دانشگاه موصل و اداره‌های دولتی که کار بازسازی آنها تکمیل شده بازدید کرد.

المعمری گفت که کار روی پروژه‌های بازسازی دفاتر شهرداری و زیرساخت‌‌های آسیب‌دیده در جریان جنگ، از جمله شبکه‌های آب و برق و جاده‌ها، تکمیل شده است.

به‌گفتۀ او، اکنون تلاش‌ها روی پروژه‌های راهبردی بزرگ، به‌ویژه فرودگاه بین‌المللی موصل، متمرکز است.

او گفت، افزون بر این، هم‌زمان با بهره‌برداری از بیمارستان‌ها، شبکۀ بخش بهداشت در حال ارتقا است که از جملۀ آنها می‌توان به ساختمان تکمیل‌شدۀ بیمارستان هماتولوژی، بیمارستان آلمانی، بیمارستان ابن الاثیر، و بیمارستان ابن سینا اشاره کرد.

المعمری گفت، برای تداوم ساخت‌وسازها و تشویق سرمایه‌گذاری و توسعه، حفظ وضعیت امنیتی باثبات موصل طی روزهای آینده اهمیت حیاتی خواهد داشت.

با وجود کارزارهای بازسازی در شهر، ویرانه‌های خانه‌ها و ساختمان‌ها در شهر قدیمی واقع در کرانۀ غربی دجله (معروف به کرانۀ سمت راست) همچنان رنج ناشی از زندگی تحت داعش را به ساکنان این منطقه یادآوری می‌کند.

زخم‌های به‌جا مانده بر پیکر شهر

عبدالکریم حسن، از ساکنان محلۀ راس الکور موصل، گفت: «هنوز هم نشانه‌های به‌جا مانده از جنگ ظاهر شهر را مخدوش کرده و برای مردم یادآور فجایع تروریسم و جنگ است.»

او گفت: «کارهای بسیار زیادی برای آواربرداری، ترمیم خیابان‌ها و بازارها، و برقرار کردن دوبارۀ خدمات اولیه در برخی از محله‌های قدیمی انجام شده است.»

حسن به المشارق گفت: «اما هنوز خانه‌های ویران‌شدۀ زیادی وجود دارد که صاحبانشان برای بازسازی نیازمند پول هستند. ما امیدواریم که دولت همۀ تلاش خود را برای بهبود بخشیدن به وضعیت شهر ما و احقاق حقوق حقۀ مردم انجام دهد.»

درگیری‌های شدید برای بیرون راندن داعش از شهر قدیمی موصل، به ویرانی بیش از ۱۲ هزار واحد مسکونی منجر شد. اکنون صدها واحد از این خانه‌های ویران‌شده با حمایت سازمان ملل متحد و استانداری نینوا بازسازی شده‌اند.

نسرین علی، ساکن محله السکر، به المشارق گفت، موصل «بی‌تردید رو به بهبود است و وضعیت آن، به‌ویژه در ساحل شرقی (سمت چپ) شهر، از دو یا سه سال پیش بهتر شده است.»

او افزود: «‌ما امیدواریم ساخت‌وساز و فعالیت‌های بیشتری برای تکمیل پروژه‌های خدماتی، جذب سرمایه‌گذاری، و نیز توجه به احیای آثار تاریخی و هویتی این شهر انجام شود.»

نهادهای ملی و بین‌المللی به‌منظور بازسازی میراث فرهنگی این شهر قدیمی از طریق طرح «احیای روح موصل» یونسکو همکاری می‌کنند. هدف از این طرح بازسازی ۵۰ سازه میراث فرهنگی است.

از جملۀ این سازه‌ها می‌توان به مسجد معروف النوری و دو کلیسا به نام‌های الطاهره و الساعه اشاره کرد.

یونسکو گفت که این طرح بیش از ۳ هزار فرصت شغلی را برای جوانان عراقی در زمینۀ صنایع دستی و مرمت ساختمان فراهم می‌کند.

در همین حال، «طرح سازمان توسعۀ بین‌المللی ایالات متحده/تاب‌آوری جامعۀ عراق» در حال آماده‌سازی طرح‌های ویژۀ جوانان به‌منظور محافظت از میراث و پیشینۀ فرهنگی موصل است.

این طرح همچنین از ده‌ها سازمان و تیم داوطلب پشتیبانی می‌کند و به آنها کمک می‌کند که به ساکنان آسیب‌دیده از تروریسم یاری رسانند، محله‌هایشان را احیا کنند،‌ و بنیادهای ثبات را تقویت نمایند.