افزایش جاه‌طلبی‌های فزایندۀ پکن با رونمایی از کشتی پهپادبر چین

تحلیلگران می‌گویند که چین برای کسب برتری نظامی در اقیانوس آرام تلاش می‌کند؛ رونمایی اخیر از کشتی پهپادبر چین، نگرانی‌ها را نسبت به نیات پکن افزایش داده است.

اگرچه کشتی «زو های یون» به‌طور رسمی صرفاً به‌عنوان یک شناور تحقیقاتی معرفی شده است، به کارگیری آن در ماه گذشته توسط چین نشانۀ آشکاری است که پکن قصد دارد هر چه زودتر شمار زیادی از هواپیماهای بدون سرنشین را به خدمت بگیرد.

به‌گفتۀ رسانه‌های دولتی، «زو های یون» می‌تواند شمار نامشخصی پهپاد و نیز شناورهای سطحی و زیردریایی را حمل کند و قادر است به‌مدد هوش مصنوعی به‌طور مستقل عمل کند.

همچنین، گزارش‌ها حاکی از آن است که این شناور دارای توانایی نظامی به‌منظور «رهگیری و بیرون راندن اهداف مهاجم» است.

قرار است این کشتی ۸۹ متری که حداکثر سرعت آن به ۱۸ گره دریایی می‌رسد، تا پایان سال جاری میلادی مورد بهره‌برداری قرار گیرد. عملیاتی شدن این کشتی توانایی بالقوۀ نظارتی چین در منطقۀ اقیانوس آرام را -- که چین آن را حوزۀ نفوذ خود می‌داند -- به‌میزان قابل توجهی افزایش خواهد داد.

ارتش‌های سراسر جهان، اسکادران‌های پهپادی را بازیگران مهمی در عملیات نظامی قلمداد می‌کنند. برخلاف جت‌ها یا تانک‌ها که به‌مراتب گران‌تر هستند، این پهپادها می‌توانند بر تعداد زیادی از سامانه‌های پدافندی -- بدون آن که جان سربازان را در معرض خطر قرار دهند -- غلبه کنند.

پاول لوشنکو، سرهنگ دوم ارتش ایالات متحده و کارشناس روابط بین‌الملل در دانشگاه کرنل نیویورک، می‌گوید: «این احتمالاً نخستین تحول در نوع خود محسوب می‌شود، اما دیگر نیروهای دریایی سراسر جهان، از جمله نیروی دریایی ایالات متحده، نیز در حال آزمایش قابلیت‌های جنگ از راه دور در حوزۀ عملیات دریایی هستند.»

حتی در شرایطی که توانایی‌های واقعی این شناور هنوز مشخص نشده است، پکن قصد خود را برای تثبیت و تحکیم ادعاهای ارضی خود در منطقه ابراز و منتشر کرده است.

لوشنکو به خبرگزاری فرانسه گفت: «این قطعاً اقدامی تحمیل‌کننده، تحریک‌آمیز، تنش‌زا، و تهاجمی است.»

آزمایش‌های مربوط به تهاجم گروهی پهپادها

ساخت ناوگان پهپادهای مستقل و نسبتاً ارزان توانایی چین برای اعمال به اصطلاح «مبارزه با دسترسی و محرومیت منطقه‌ای در اقیانوس آرام» را تا حد زیادی افزایش می‌دهند.

کشتی «زو های یون» می‌تواند ضمن بهبود روند نقشه‌برداری چین از کف دریا، مزیتی پنهان برای زیردریایی‌های این کشور فراهم کند.

برخلاف ناوهای هواپیمابر سنتی یا ناوشکن‌هایی که صدها سرباز را حمل می‌کنند، این ناو پهپادبر قادر است برای مدت‌های طولانی‌تری روی آب حرکت کند. این شناور می‌تواند با ارسال دستگاه‌هایی یک «شبکه» نظارتی ایجاد کند و احتمالاً از توانایی شلیک موشک نیز برخوردار است.

جوزف ترویتیک و اولیور پارکن، دو کارشناس امور راهبردی، اردیبهشت‌ماه در صفحۀ تارنمای «منطقه جنگی» نوشتند: «این‌ قابلیت‌ها احتمالاً در درگیری‌هایی که چین در آینده -- از جمله درگیری بر سر جزیره تایوان -- به‌راه می‌اندازد، اهمیتی حیاتی خواهند داشت.»

پکن تمایل خود برای سلطه بر تایوان را پنهان نکرده است. به‌گفتۀ تحلیلگران نظامی، چین واکنش غرب به حملۀ روسیه به اوکراین را به‌دقت زیر نظر دارد تا چگونگی و زمان انجام احتمالی اقدام خود را مورد بررسی قرار دهد.

پژوهشگران چینی ماه گذشته نتایج آزمایش تهاجم گروهی با شرکت ظاهراً ۱۰ فروند پهپاد را منتشر کردند. این پهپادها بدون هدایت شدن و بدون این که به درختان یا به یکدیگر برخورد کنند، در بخشی انبوه از جنگل بامبو در حرکت بودند.

ژان مارک ریکلی، رئیس بررسی ریسک در مرکز سیاست امنیتی ژنو، گفت: «هدف نهایی رسیدن به چیزی است که دارای هوش جمعی باشد.»

او به خبرگزاری فرانسه گفت: «این تشبیه کمی شبیه به یک گله ماهی است. آنها اشکالی را در آب ایجاد می کنند که نتیجه تصمیم گیری انفرادی هیچ یک از آنها نیست، بلکه نتیجه هوش جمعی آنهاست.»

تردیدهای دوران جنگ

ناوگانی از پهپادهای خودناوبر می‌تواند ضمن ناتوان کردن سامانه‌های پدافندی یا پیشروی شمار زیادی از نیروها، آن‌قدر مناطق جنگی در خشکی یا دریا را اشباع کنند تا آن که زرادخانۀ رقیب خالی شود.

ریکلی گفت: «زمانی که با ده‌ها، صدها، یا هزاران وسیله‌ مواجه هستید که هزینۀ تهیه و به‌کارگیری آنها بسیار ارزان‌تر از سلاح‌های سنگین متعارف است، اجرای یک حملۀ متعارف غیرممکن می‌شود.»

این یک پیشرفت عمدۀ فناوری در تسلیحات کنونی است که می‌توانند برنامه‌ریزی شوند و نیمه‌مستقل باشند، اما برای واکنش نشان دادن به چالش‌های غیرمنتظره به اپراتورهای انسانی نیاز دارند.

مطالعه‌ای که شرکت «رند» در سال ۱۳۹۹ انجام داد نشان می‌دهد که با در نظر گرفتن این تغییر بسیار عظیم در جنگ‌های مدرن، هم‌زمان با این که وسایل نقلیۀ بدون سرنشین به پیشرفت‌های چشمگیری در زمینۀ پردازش داده‌ها نیاز دارند، «قابلیت کلی محاسباتی مورد نیاز طبق استانداردهای مدرن بسیار کم و -- قطعا کمتر از یک گوشی هوشمند در عصر معاصر -- خواهد بود.»

این سازمان با اشاره به فناوری هواپیماهای ارزان قیمت -- یعنی دستگاه‌های بسیار ارزان قیمتی که از دست دادن آنها برای ارتش اشکالی ایجاد نمی‌کند -- گفت: «یک اسکادران متشکل از تقریباً ۹۰۰ پرسنل مجهز و آموزش‌دیده می‌تواند هر شش ساعت ۳۰۰ فروند ال-سی‌ای‌ای‌ای و روزانه مجموعه‌ای از ۱۲۰۰ سورتی پرواز را انجام داده و بازیابی کنند.»

لوشنکو، کارشناس روابط بین‌الملل در دانشگاه کرنل، دربارۀ این کشتی پهپادبر جدید پکن می‌گوید: «ما شواهدی داریم که نشان می‌دهد چین به‌سرعت در حال توسعۀ قابلیت‌ها است.»

«آنچه که ما فاقد آن هستیم داده‌های تجربی است که نشان می‌دهد دولت تک‌حزبی چین می‌تواند این کشتی را به شکلی یکپارچه در درگیری مورد استفاده قرار دهد.»

اتهامات تجاری

رونمایی از «زو های یون» در پی یک مورد شکست بزرگ دیپلماتیک چین در اواخر ماه گذشته در اقیانوس آرام جنوبی انجام می‌شود.

رهبران ۱۰ کشور جزیره‌ای اقیانوس آرام در جریان گفت‌وگوهایی در سووا، پایتخت فیجی، با وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، تلاش‌های چین برای وارد کردن آنها به مدار پکن را رد کردند.

این کشورهای جزیره‌ای کوچک پس از مشاهدۀ پیشنهاد «غیرصادقانۀ» پکن برای تشکیل یک پیمان امنیتی منطقه‌ای، ترجیح دادند استقلال خود از نفوذ چین در دولت و صنایع را حفظ کنند.

این اقدام همچنین در پی مناقشه میان چین و استرالیا بر سر برخی از مسائل امنیتی و تجاری رخ داد. از جملۀ این موارد می‌توان به رویداد ۵ خرداد اشاره کرد که در آن یک فروند هواپیمای جنگی چینی یک هواپیمای گشتی استرالیایی را در حریم هوایی بین‌المللی رهگیری کرد.

استرالیا روز ۱۸ خرداد مدعی شد زمانی که هواپیمای گشتی آن کشور در حریم هوایی بین‌المللی بود یک فروند هواپیمای جنگی چینی ضمن رهگیری آن هواپیما، توده‌ای از نوارهای آلومینیومی کوچک به نام «خاشه» را رها کرد.

مقداری از خاشه‌ها که برای گمراه کردن موشک‌های هدایت شونده با رادار طراحی شده‌اند، وارد موتور‌های هواپیمای استرالیایی شد. کانبرا این حادثه را «بسیار خطرناک» خواند.

تان کفی، سخنگوی وزارت دفاع چین، روز سه‌شنبه گفت که این هواپیمای گشت‌زنی ضدزیردریایی «پی-۸‌ای» استرالیا به حریم هوایی جزایر مورد مناقشۀ پاراسل در دریای چین جنوبی -- که در چین به‌عنوان جزایر شیشا شناخته می‌شود -- نزدیک شده بود.

وی با بیان این که هواپیمای استرالیایی حاکمیت و امنیت چین را تهدید کرده بود، دولت استرالیا را به انتشار «اطلاعات نادرست» متهم کرد.

پکن مدعی حاکمیت، یا نوعی حوزۀ اختیارات انحصاری، بر بخش اعظم دریای چین جنوبی است و به‌منظور ایجاد یک پروندۀ قانونی در رابطه با این ادعاها، مکان‌هایی در سراسر آسیا را با اسامی چینی نامگذاری کرده است.

چین در ادعای مالکیت خود بر دریای چین جنوبی، که سالانه هزاران میلیارد دلار تجارت از طریق آن انجام می‌شود، با برونئی، مالزی، فیلیپین، تایوان، و ویتنام رقابت دارد.