قابلیت‌های محدود تهاجمی و بازدارندگی موشک‌های کوتاه‌برد و میان‌برد ایران

ایران سال‌هاست که توانایی موشکی خود را به نمایش می‌گذارد و این در شرایطی است که تکرار شکست و عقب‌نشینی سبب شده است هرگونه ادعایی پیرامون توسعه قابل ملاحظه تسلیحات توسط این کشور جدی گرفته نشود.

فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران به تازگی نمونه‌هایی از موشک‌های ایرانی را در یک نمایشگاه دفاعی در قطر به نمایش گذاشتند؛ اقدامی که چندان به مذاق کشورهای حاشیه خلیج فارس خوش نیامد.

.این موشک‌ها و فناوری ارائه شده توسط ایران مستقیماً با مرگ غیرنظامیان در این کشورها مرتبط بوده اند

به گزارش رویترز، اگرچه قطر تایید کرد که وزارت دفاع ایران -- و نه سپاه پاسداران -- به این نمایشگاه، که از ۱ تا ۳ فروردین برگزار شد، دعوت شده بود، فرماندهان سپاه نیز در این رویداد شرکت کردند و بخشی از یک هیأت بزرگ‌تر ایرانی بودند.

حضور آنها در این نمایشگاه پس از موجی از حملات موشکی علیه عربستان سعودی، امارات متحده عربی، عراق، و قرارگاه‌های ائتلاف چند ملیتی در منطقه روی داد؛ حملاتی که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و گروه‌های نیابتی‌ آن به دست داشتن در آنها متهم شدند.

برنامه موشکی ایران در دو دهه گذشته پیشرفت‌هایی داشته است که از آن جمله می توان به افزایش برد و دقت موشک‌ها، تولید موشک‌های کروز، ساخت پرتابگرهای متحرک، و انبارهای زیرزمینی اشاره کرد.

با این حال، طبق گزارشی که دیدبان ایران روز ۲۵ خرداد ۱۳۹۹ منتشر کرد، ایران در آغاز سال ۱۳۹۹ هنوز در زمینه طراحی و تولید موشک های پیشرفته‌اش خودکفا نبوده است.

ناظران می‌گویند این بدان معناست که در صورت بروز یک رویارویی، ایران برای دفاع از خود در برابر حملات متقابل قادر به پر کردن به موقع انبار محدود موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد و میان‌برد نخواهد بود.

برنامه موشکی ایران

در گزارش دیدبان ایران با اشاره به علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی، و هم‌پیمانانش در سپاه آمده است: «برنامه موشکی ایران پیشینه ای طولانی و فعال دارد و توسط نیروهای تأثیرگذار در رأس سلسله مراتب جمهوری اسلامی هدایت می شود.»

بنا بر اعلام این دیدبان، ایران موشک‌های کروز و بالستیک را برای استفاده در نبردهای متعارف توسعه داده و از آنها به منظور هدف قرار دادن مواضع «دولت اسلامی عراق و شام» (داعش) در سوریه و همچنین قرارگاه های نظامی در عراق استفاده کرده است.

در این گزارش آمده است که این حملات نشان دهنده تمایل ایران برای استفاده از موشک هایش در حملات نظامی است.

این گزارش می افزاید که ایران همچنین تمایل فزاینده‌ ای به صادرات موشک‌ هایش و نیز تجهیزات تولید موشک به گروه‌های نیابتی خود در منطقه از جمله حزب‌الله، شبه‌نظامیان شیعه در عراق، و حوثی‌های یمن داشته است.

«این اقدامات نشان دهنده اهمیت روزافزون موشک ها برای سیاست امنیتی ایران است.»

تا اسفند ۱۳۹۸ زرادخانه بالیستیک ایران عمدتاً متشکل از موشک های کوتاه و میان برد بود.

گمان می‌رود موشک‌های دوربرد با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای و موشک‌های کروز نیز در دو «شهر موشکی» در مجاورت تبریز و خرم‌آباد نگهداری می شوند.

این دو قرارگاه به عنوان دو قطب برنامه موشکی ایران عمل می کنند و ناظران یادآور شده اند که وقوع هر حادثه ای در آنجا توانایی موشکی این کشور را به شدت کاهش خواهد داد.

تأثیر محدود

اگر ایران جنگ منطقه ای را تشدید کند، «شهرهای موشکی» نیز در برابر طیف وسیعی از تسلیحات آسیب پذیر هستند.

درصورت وقوع چنین رویدادی، ایران به راحتی می تواند در نخستین مرحله از ۱۰۰ تا ۱۵۰ موشک بالستیک کوتاه و میان برد خود استفاده کند.

چنین اقدامی اما، معادل استفاده از چهار سال ذخیره موشک ایران خواهد بود و ایران را برای همین مدت بی‌دفاع خواهد گذاشت تا آن که این ذخیره دوباره پر شود.

مایکل المان در گزارش دی ماه ۱۳۹۹ برای موسسه صلح ایالات متحده نوشت: «موشک های بالیستیک ایران که از سوخت مایع استفاده می کنند، دقت پایینی دارند. به عنوان نمونه، انهدام موفقیت آمیز یک هدف نظامی ثابت احتمالاً ایران را ملزم به استفاده از درصد قابل توجهی از موجودی موشک های سوخت مایع سوز خود خواهد کرد.»‌

او گفت: «ایران می‌تواند علیه اهداف نظامی بزرگ، مانند یک فرودگاه یا بندر دریایی، حملات تعرضی را با هدف ایجاد اختلال در عملیات یا آسیب رساندن به انبارهای ذخیره‌سازی سوخت انجام دهد. اما این موشک‌ها احتمالاً قادر به توقف فعالیت‌های نظامی حیاتی نخواهند بود.»

وی افزود: «تعداد پرتابگرهای کشنده-برپاگر-پرتابگر (تی‌ای‌ال) و تأخیر در بارگیری مجدد آن‌ها نیز تأثیر یک حمله عظیم را محدود می‌کند.»

بنابراین، موشک‌های بالستیک ایران، ابزاری برای ارعاب هستند و نه سلاح‌های واقعی که قادر به نابود کردن دشمن باشند.

المان نوشت: «حتی اگر ایران کل زرادخانه موشکی بالستیک خود را مورد استفاده قرار دهد و اکثریتشان موفق به نفوذ در پدافندهای موشکی شوند، تلفات ناشی از [این نوع حملات] احتمالاً بسیار ناچیز خواهد بود.»