خودداری شی از مذاکرات مهم اقلیمی همزمان با تولید زغال سنگ در چین

پکن -- در شرایطی که رهبران جهان در گلاسگو اسکاتلند برای گفت و گو پیرامون راه های متوقف کردن تغییرات اقلیمی گردهم آمدند، چین در تلاشی از سر استیصال برای برآورده کردن نیازهای انرژی خود، تولید زغال سنگ را افزایش داده و هیچ توجهی به تأثیرات اقدام خود بر محیط زیست ندارد.

همان زمان، شی جین پینگ، رئیس‌جمهوری چین، تصمیم گرفت که در نشست کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد حضور نیابد و در چین بماند.

بزرگترین واردکننده زغال سنگ جهان در ماه های اخیر به دلیل اهداف سختگیرانه تعیین شده برای انتشار گازهای آلاینده و قیمت های بی سابقه حامل های سوخت فسیلی با قطع برق گسترده دست به گریبان بوده و این امر زنجیره های عرضه را مختل کرده است.

اکنون در نتیجه افزایش تولید زغال سنگ در داخل کشور بحران انرژی فوری رو به کاهش است.

اما تحلیلگران هشدار می دهند که بازگشایی معادن مخروبه زغال سنگ و افزایش تولید آن تأثیرات مخربی بر آلودگی، گرمایش زمین، و سلامت و ایمنی ۲.۶ میلیون معدنکار زغال سنگ در چین خواهد داشت.

تغییرات اقلیمی ناشی از زغال سنگ

یک پژوهش نشان داده است که سوزاندن زغال سنگ بزرگترین عامل تغییرات اقلیمی ایجاد شده توسط بشر در جهان است.

بنا بر گزارش سالانه کنسرسیوم پروژه کربن جهانی که روز پنجشنبه (۱۳ آبان) منتشر شد، رشد اقتصادی منتج از مزایای ارائه شده دولت در چین امسال در مقایسه سال ۱۳۹۸ -- یعنی آخرین سالی که تحت تأثیر همه گیری کووید-۱۹ نبود -- با ۵.۵ درصد افزایش انتشار گازهای گلخانه ای همراه است.

امسال سهم چین به تنهایی ۳۱ درصد از مجموع انتشار آلاینده های جهانی در سال جاری است.

در سال ۱۴۰۰، میزان انتشار این گازها در ایالات متحده و اتحادیه اروپا به ترتیب ۳.۷ درصد و ۴.۲ درصد کاهش خواهد داشت و سهم آنها از انتشار جهانی این گازها به ترتیب ۱۴ درصد و ۷ درصد خواهد بود.

این گزارش کاملاً روشن کرده است، عامل محوری که می تواند تعیین کند جهان با چه سرعتی قادر به تغییر روند انتشار این آلاینده ها شود، زغال سنگ است.

روند کربن‌زدایی در سرتاسر جهان -- که عمدتاً مشتمل بر تغییر استفاده از سوخت های فسیلی به انرژی های تجدیدپذیر است -- همچنان از میزان تقاضا برای انرژی عقب مانده و همین موضوع موجب افزایش آلاینده ها شده است.

کورین لو کوئر، استاد علوم تغییرات اقلیمی در «دانشگاه شرق انگلستان» در بریتانیا و یکی از نویسندگان این گزارش، می گوید: «اکنون موضوع عمدتاً مربوط به زغال سنگ است. عدم قطعیت های گسترده در اینجا نهفته است.»

اما در این گزارش علائم مثبتی هم وجود داشت.

بیست و سه کشور که یک چهارم گازهای گلخانه ای جهان را طی ده سال گذشته تولید کرده اند -- از جمله ایالات متحده، ژاپن، آلمان، فرانسه، و بریتانیا -- همزمان شاهد رشد اقتصادی نیرومند و کاهش چشمگیر در گازهای آلاینده بودند. این مهم نشان می دهد که می توان دو مورد یادشده را از هم جدا کرد.

لو کوئر گفت: «این امر نشان می دهد که این کشورها می دانند چطور باید آن کار را انجام داد، نشان دادند که چنین چیزی میسر است.»

اما چین با تمام توان در زمینه استفاده از زغال سنگ پیش می رود.

به گفته کمیسیون توسعه و اصلاحات ملی، که عالیترین نهاد برنامه ریزی اقتصادی چین است، آن کشور طی چند هفته گذشته، تولید روزانه زغال سنگ خود را به میزان بیش از یک میلیون تن افزایش داده است.

این کمیسیون روز ۹ آبان اعلام کرد که میزان تولید روزانه زغال سنگ از اواخر مهر به بیش از ۱۱.۵ میلیون تن رسیده است، که این نشان دهنده ۱.۱ میلیون تن افزایش در مقایسه با اوایل مهر است.

فقدان رهبری

این افزایش تولید زمانی روی داده است که نزدیک به ۲۰۰ تن از رهبران جهان -- البته به جز شی -- در کنفرانس اقلیمی گلاسگو حضور یافتند تا سیاست های بلندپروازانه تری را در رابطه با انتشار گازهای گلخانه ای جهان تعیین کنند.

اما شی، که کشورش بزرگترین انتشار دهنده گازهای گرم کننده زمین در جهان است، به جای حضور در این کنفرانس بیانیه مکتوبی را به آن نشست فرستاد و به این ترتیب خشم دیگر رهبران جهان را برانگیخت.

جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، پیش از پرواز به گلاسگو به روزنامه نگاران گفت: «به صراحت باید گفت که حضور نیافتن چین یک اشتباه بزرگ است. وی افزود، دیگر کشورهای جهان چین را دیدند و گفتند: آنها چه ارزشی را ارائه می کنند؟»

او گفت: «این مسئله ای بسیار عظیم است و آنها محل را ترک کردند. چه طور ممکن است که شما چنین کاری کنید و مدعی باشید که می توانید هر گونه رهبری داشته باشید؟»

شی از زمان آغاز همه گیری کووید-۱۹ در اواخر سال ۱۳۹۸، از چین خارج نشده است.

کنفرانس اقلیمی گلاسگو به عنوان نشستی حیاتی برای تداوم امکان موفقیت «توافق پاریس» سال ۱۳۹۴، محسوب می شود. تحت توافق پاریس کشورها قول دادند که میزان افزایش دمای جهان را به «بسیار پایین تر از» ۲ درجه سانتیگراد محدود کنند و در جهت دستیابی به یک حداکثر افزایش دمای ۱.۵ درجه ای ایمن تر تلاش کنند.

روز سه شنبه در این اجلاس، که آغازگر مذاکرات اقلیمی ۱۳ روزه بود، نزدیک به ۱۰۰ کشور به طرح آمریکا و اتحادیه اروپا برای کاهش گاز متان -- یک گاز گلخانه ای نیرومند -- تا پایان دهه کنونی به میزان حداقل ۱۰ درصد ملحق شدند.

اما چین، هند، روسیه، و استرالیا که منتشرکننده های اصلی هستند، این تعهد را امضا نکردند.

روسیه چهارمین منتشر کننده این گازها در جهان است، اما ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، نیز در این نشست اقلیمی غایب بود. این در حالی است که پوتین [برخلاف شی] سفر می کند.

بایدن درباره پوتین گفت: «توندرای او دارد می سوزد -- واقعا، توندرا دارد می سوزد. او مشکلات اقلیمی بسیار جدی دارد و در قبال انجام هر کاری سکوت کرده است.»

وعده هایی که عمل به آنها دشوار است

ونگ ونبین، سخنگوی وزارت خارجه چین، از تصمیم شی برای ماندن در کشور و عدم حضور در این اجلاس دفاع کرد.

او روز چهارشنبه گفت: «عمل کردن رساتر از حرف زدن است.»

چند روز قبل از این نشست، پکن یک طرح اقلیمی تجدیدشده نزد سازمان ملل ثبت کرد. چین در این طرح هدف خود برای رسیدن به خنثی بودن کربنی تا سال ۱۴۳۹ و کاهش شدت انتشار گازهای گلخانه ای -- یعنی مقدار انتشار نسبت به در واحد خروجی اقتصادی -- به میزان بیش از ۶۵ درصد را تأیید کرده بود.

شی وعده داده است که از سال ۱۴۰۵ استفاده از زغال سنگ را «به تدریج کاهش دهد» و تا سال ۱۴۳۹ کربن‌خنثی شود.

اما به رغم این وعده بزرگ، چین مشغول ساختن کارخانه های زغال سنگ در بیش از ۶۰ مکان در سراسر این کشور است و همزمان ده ها نیروگاه بازگشایی شده یا تولیدشان را افزایش داده اند.

چین حدود ۶۰ درصد انرژی خود را از سوزاندن زغال سنگ به دست می آورد. بنا بر اعلام وزارت انرژی ایالات متحده، حدود ۱۹ درصد از انرژی آن کشور از زغال سنگ به دست می آید.

بنا بر داده های «دیدبان انرژی جهانی»، که یک سازمان مستقر در ایالات متحده است و پروژ های سوخت فسیلی در سراسر جهان را فهرست‌بندی می کند، چین سال گذشته ۳۸.۴ گیگاوات ظرفیت انرژی تولید شده از زغال سنگ را اضافه کرد که این رقم بیش از سه برابر میزان تولید شده در هر جای دیگر جهان بوده است.

کریستین شیرر، مدیر برنامه زغال سنگ دیدبان انرژی جهانی، گفت: «این دوره جدید افزایش استفاده از زغال سنگ اهداف کوتاه مدت و بلندمدت اقلیمی را تضعیف می کند.»

افزایش فشارها

فشارها بر پکن در حال افزایش است.

در اوایل مرداد، «هیأت میان‌دولتی سازمان ملل در رابطه با تغییرات اقلیمی» هشدار داد که حدوداً تا سال ۱۴۰۹ میزان گرمایش زمین به ۱.۵ درجه سانتی گراد بالاتر از سطوح قبل از دوره صنعتی شدن خواهد رسید.

این سطح از گرمایش زمین تأثیرات ویرانگری بر بشر خواهد داشت، که این شامل موارد بیشتری از رویدادهای بسیار شدید اقلیمی مانند آتش سوزی، طوفان، خشکسالی، و سیل می شود.

این گزارش هوشیارکننده‌، که توسط ۱۹۵ کشور به تصویب رسیده و تهیه آن سال ها طول کشیده است، برخی دولت ها را در کانون توجه قرار داده است؛ دولت هایی که در مواجهه با شواهد فزاینده مبنی بر این که تغییرات اقلیمی یک تهدید وجودی است، همچنان مردد هستند.

چین در صدر آن فهرست قرار دارد.

به گفته پژوهشگران دانشگاه سینگ‌هووا در پکن، برای اینکه چین بتواند به اهداف مرتبط با گازهای گلخانه ای خود دست یابد، باید تا ۱۴۲۹ برابر با ۹۰ درصد انرژی آن کشور از طریق منابع هسته ای و تجدیدپذیر تأمین شود.

این میزان در حال حاضر تنها ۱۵ درصد است.

بیش از یک سوم ظرفیت های انرژی بادی و خورشیدی جهان در چین نصب شده است و الکتریسیته تولید شده با استفاده از منابع تجدیدپذیر اکنون ارزان تر از برق تولید شده با استفاده از زغال سنگ است.

هان چن، یک پژوهشگر سیاست انرژی چین در شورای دفاع از منابع ملی، که یک گروه مدافع آب و هوا مستقر در ایالات متحده است، گفت: «اما شرکت های برق همچنان نسبت به افزایش میزان الکتریسیته سبز مورد خریداریشان مردد هستند که دلیل آن فشار شدید اعمال شده از سوی لابی زغال سنگ است.»

به همین دلیل است که انرژی های تولید شده از منابع تجدیدپذیر تنها ۱۵ درصد از مجموع انرژی چین را تشکیل می دهد و این به رغم همه سرمایه‌گذاری هایی است که به سوی این صنعت روانه شده است.»

سلیم الحق، رئیس مرکز بین المللی تغییرات اقلیمی و توسعه در داکا، گفت: «گزارش جدید هیأت میان‌دولتی سازمان ملل در رابطه با تغییرات اقلیمی یک تمرین برای آماده باش نیست، بلکه هشداری نهایی مبنی بر این است که حباب وعده های توخالی در آستانه ترکیدن است.»

«ادامه این تأخیر به مثابه خودکشی است و از لحاظ اقتصادی غیرمنطقی محسوب می شود.»‌