تحلیلگران میگویند دخالتهای منطقهای ایران -- که به واسطه نیروی قدس سپاه و گروههای شبهنظامی وابسته به آن در عراق، سوریه، لبنان و یمن صورت میگیرد -- موجب تشدید تنشها در این کشورها و ناآرامیهای داخلی در ایران میشود.
نیروی قدس سپاه مستقیماً به علی خامنهای، رهبر ایران، گزارش میدهد و مسئولیت عملیاتهای خارجی را به عهده دارد و بر نیروهای نیابتی منطقه نظارت میکند که وظیفه آنان ایجاد یک سپر دفاعی در برابر واکنشها نسبت به سیاستهای توسعهطلبانه و ستیزهجویانه ایران است.
ساسان تمغا، تحلیلگر اطلاعات مقیم ایران، به المشارق گفت: «ایران با انتصاب فرماندهان سپاه پاسداران در سمتهای دیپلماتیک و در حوزههای دخالتپذیر، که همگی سمتهای حساسی هم هستند، سیاستهای توسعهطلبانه منطقهای خود را دنبال و اعمال میکند.»
او گفت «تجهیزات نظامی به مناطق خدمت این اصطلاحاً دیپلماتها فرستاده میشود» و خاطرنشان کرد سپس جذب و آموزش مزدوران توسط نیروی قدس سپاه از کشورهای مختلف باعث پیچیدگی اوضاع شده است.
در یمن، حسن ایرلو، سفیر ایران در صنعا، یکی از سرداران سپاه پاسداران است که عملیاتهای نظامی را در مناطق تحت کنترل حوثیها فرماندهی میکند از جمله تجاوز مستمر این گروه شبهنظامی به شهر مأرب.
این اقدامات ناقض حاکمیت مستقل یمن و تضعیفکننده تلاشهای صلحطلبانه است.
در سوریه، نیروی قدس سپاه اقدام به برپایی پایگاههای نظامی و دپوهای سلاح در نزدیکی مناطق مسکونی یا اردوگاههای آوارگان کرده و غیرنظامیان را در خطر حملات هوایی تلافیجویانه علیه نیروهای همسو با ایران قرار داده است.
و بالاخره در عراق، گروههای شبهنظامی همسو با سپاه پاسداران با شلیک آرپیجیها یا پهپادهای انفجاری ایران به اهداف ائتلاف بینالمللی، باعث جان باختن یا جراحت غیرنظامیان شدهاند.
در مورد لبنان نیز ایران با نقض تحریمها اقدام به ارسال فرآوردههای نفتی به این کشور گرفتار کمبود سوخت کرده و باعث شده است تا شکاف موجود بین حامیان حزبالله، از گروههای نیابتی ایران، و کسانی که این حزب قدرتمند را مقصر اقتصاد کمرشکسته کشور و بحرانهای اجتماعی و سیاسی آن میدانند عمیقتر شود.
طبق اعلام بانک جهانی، لبنان اکنون در بحرانی اقتصادی به سر میبرد که احتمالاً از قرن نوزدهم میلادی تاکنون یکی از بدترین بحرانهای اقتصادی سراسر جهان بوده است.
تمغا گفت در نتیجه مستقیم تجاوزهای مورد حمایت ایران، «گزارشهای متعددی از درخواست مردم سوریه برای اخراج نیروهای ایران و حزبالله لبنان تحت لوای سپاه پاسداران از درعا و دیگر نقاط واصل شده است.»
به گفته عبدالله کابلی، متخصص روابط ایران و کشورهای عربی، دخالت ایران در جهان عرب نیز کشورهای عربی را به اتحاد علیه آن برانگیخته است.
کابلی گفت: «ایران هر قدرتی که داشته باشد علتش توانمندیهای اقتصادی، علمی، فنی یا فرهنگی نیست بلکه در نتیجه دخالت و ایجاد ناآرامی در مناطق بحرانزده و کشورهایی است که دولت ضعیفی دارند.»
بهایش را مردم ایران میپردازند
بهای بلندپروازیهای منطقهای جمهوری اسلامی را مردم ایران میدهند که در بحران اقتصادی مداوم آن خسارات عمیقی دیدهاند چرا که همین بودجه کم کشور هم سرازیر سپاه میشود و به نیازهای اولیه مردم رسیدگی نمیشود.
این موضوع باعث اختلاف و بیثباتی داخلی شده است، به طوری که اعتراضات پیوسته نسبت به فقر و بیکاری، عدم پرداخت حقوق و مزایا و خشکسالی شدید و کمبود آب آشامیدنی در بسیاری از شهرهای ایران جریان دارد.
کابلی گفت تأثیر فعالیتهای مخرب ایران در سراسر منطقه «در کشور مشهود است.»
او با اشاره به اینکه «آنچه رژیم در منطقه انجام میدهد مثل بومرنگ به کشور برمیگردد»، گفت پولهایی که رژیم خرج این فعالیتها میکند موجب فقر گسترده داخلی شده است.
وی خاطرنشان کرد هزاران موشک و سلاحی که سپاه خریداری یا تولید میکند و همچنین جذب مزدوران خارجی برای «عملیاتهای میدانی» میلیاردها دلار برای مالیاتدهندگان هزینه دارد.
کابلی افزود فعالیتهای مخرب رژیم ایران در منطقه موجب گسترش فقر در خود ایران شده و فقر نیز به نوبه خود باعث تشدید چرخه خشونت شده است.
تغما گفت: «پولی که باید صرف ایجاد شغل و توسعه و بهبود شرایط اقتصادی فقرا در ایران میشد خرج ایجاد هرج و مرج در منطقه شده است.»
ناظران گفتند تا زمانی که رژیم ایران ثروت کشور و مردم خود را صرف ماجراجوییهای پرهزینه در منطقه میکند، صلح و امنیت امکانپذیر نخواهد بود -- نه در داخل ایران و نه در منطقه.