کاهش ارزش پول ملی، ریشه قحطی فزاینده یمن

عدن -- پس از گذشت شش سال از جنگی که با کودتای حوثی‌ های مورد حمایت ایران (انصارالله) در صنعا شروع شد، اقتصاد یمن اکنون دچار بحران شده و نظام مالی این کشور از هم پاشیده است و مردم آن با گرسنگی دست و پنجه نرم می ‌کنند.

آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد، در آبان ‌ماه هشدار داد این کشور در معرض خطر قریب ‌الوقوع شدیدترین قحطی جهان طی دهه‌ های گذشته قرار دارد.

طبق اعلام دیدبان حقوق بشر، بیش از ۲۰ میلیون نفر در یمن با عدم امنیت غذایی روبرو هستند و ۱۰ میلیون نفر در معرض خطر قحطی قرار دارند.

کاهش ارزش پول ملی -- که قدرت خرید مردم را از بین برده است -- در عمق بحران غذایی یمن قرار دارد و از سوی دیگر، بانک ‌های مرکزی رقیب یکدیگر در عدن و صنعا نیز در سقوط ارزش ریال یمن نقش دارند.

دولت یمن در سال ۱۳۹۵ بانک مرکزی را از صنعا به عدن، پایتخت موقت خود، منتقل کرد. اما مقر همیشگی این بانک در صنعا همچنان تحت نظر حوثی‌ ها فعالیت می ‌کند.

همین موضوع باعث شده نظام مالی یمن که بر پایه ریال است به آستانه سقوط برسد و مردم به استفاده از ارزهای قوی مانند ریال عربستان روی بیاورند.

در دی ‌ماه ۱۳۹۸، حوثی ‌ها استفاده از اسکناس ‌های جدید چاپ بانک مرکزی عدن را منع کردند و مردم و صرافی ‌ها نیز از ترس محکومیت به ۱۰ سال حبس، این پول ‌ها را کنار گذاشتند.

این مسئله انبوهی از اسکناس‌ های چاپ جدید را در مناطق تحت تسلط دولت به گردش درآورد و باعث تشدید تورم شد و از سوی دیگر، ساکنان مناطق تحت تسلط حوثی ‌ها باید به زحمت پول ‌های قدیمیشان را به ارزهای قوی تبدیل می ‌کردند.

طبق نتیجه ‌ای که می ‌شد پیش ‌بینی کرد، اخیراً گزارش‌ های متعددی از جعل اسکناس و ضبط پول ‌های تقلبی -- هم ریال یمن و هم ریال عربستان -- در چند منطقه و همچنین از بین بردن شبکه ‌های جعل اسکناس واصل شده است.

ناظران سال‌ هاست در موضوع هرج و مرج ناشی از جعل پول انگشت اتهام را به سمت نیروی قدس سپاه پاسداران گرفته ‌اند.

ضبط پول‌ های تقلبی

در آبان ۱۳۹۶، وزارت خزانه ‌دارای آمریکا شبکه ‌ای را تحریم کرد که در دسیسه ‌ای بزرگ برای کمک به جعل پول نیروی قدس سپاه دست داشت.

به گفته وزارت خزانه ‌داری آمریکا، این شبکه متشکل از تعدادی فرد حقیقی و حقوقی اقدام به تهیه تجهیزات پیشرفته و مواد لازم برای چاپ اسکناس ‌های جعلی یمنی به ارزش صدها میلیون دلار برای نیروی قدس سپاه کرده بود.

از آن زمان، مسئله پول‌ های تقلبی به یکی از موضوعات خبری همیشگی یمن تبدیل شده است.

به گزارش المشهد الیمنی، اخیراً در آذر ماه نیز پلیس تعدادی اسکناس تقلبی یمنی را در بازارهای عتق، مرکز استان شبوه، ضبط کرده است. عملیات جستجو به صرافی ‌های محلی کشیده شد و چند نفر در این زمینه دستگیر شدند.

الایام نیز گزارش کرد که اوایل دی‌ ماه در استان لحج، سرویس ‌های امنیتی پس از ضبط تعدادی اسکناس یمنی و سعودی در یک سوپرمارکت و فروشگاه لوازم الکترونیکی در الحوطه، برای متلاشی کردن یک شبکه جعل پول دست به کار شدند.

در اردیبهشت ۱۳۹۹، تارنمای خبری الانباء گزارش کرد که نیروهای یمنی در استان جوف مقداری پول جعلی به صورت اسکناس ‌های ۵ هزار ریالی از عناصر حوثی در جبهه لقشع ضبط کرده‌ اند.

عبدالعزیز ثابت، اقتصاددان، گفت جعل پول «به دلیل تبعات فاجعه ‌باری که در کاهش ارزش ریال یمن دارد، از نظر بانک مرکزی یمن یک جرم کیفری محسوب می ‌شود.»

او با اشاره به اینکه جنگ نیابتی سپاه پاسداران که توسط حوثی‌ ها پیش برده می‌ شود در یمن «همه چیز را نابود کرده است» گفت کاهش ارزش ریال ارتباط مستقیمی با افزایش قیمت مواد غذایی دارد.

برنامه جهانی غذا در آذرماه گزارش کرد جنگ طولانی یمن موجب افت ۲۵۰ درصدی ارزش پول ملی این کشور و به طور متوسط باعث افزایش ۱۴۰ درصدی قیمت مواد غذایی شده است.

اقتصاد موازی حوثی‌ ها

وضاح الجلیل، تحلیلگر سیاسی، گفت: «حوثی ‌ها در جهت منافع خودشان مؤسسات مالی دولت را خالی و درآمدهای آن را غصب کردند تا بتوانند رهبران خود را ثروتمند کنند و اقتصاد موازی خودشان را به راه بیندازند.»

او گفت این اقتصاد موازی به قیمت از بین رفتن اقتصاد دولت تمام شده است.

الجلیل گفت: «برای حوثی ‌ها بهتر بود اگر در جهت حفظ بنیه اقتصاد یمن تلاش می‌ کردند، چون آنها مؤسسات اقتصادی و بانک ‌های یمن، از جمله بانک مرکزی صنعا، را تحت تسلط دارند.»

وی افزود با مدیریت مالی مسئولانه، «مبالغ زیادی پول در خدمت منافع آنها» می‌ آمد.

او گفت اما در عوض، اقتصاد یمن و سیستم‌ های مالی آن به طور کامل مختل شده و ارز ملی کشور دچار بحران شده است.

الجلیل ضمن اشاره به اینکه «حوثی‌ ها آلت دست ایرانند و هر چه سپاه به آنها دیکته کند انجام می ‌دهند»، گفت این وضعیت عمدتاً نتیجه دخالت ایران در امور یمن است که از طریق حوثی ‌های نایبش انجام می‌ گیرد.

عبدالسلام محمد، مدیر مرکز مطالعات و تحقیقات ابعاد در یمن، گفت حوثی‌ ها مثل دیگر گروه‌ های شبه ‌نظامی وابسته به سپاه تلاش کرده ‌اند با روش ‌های مشکوک خزانه‌ خودشان را پر کنند و بودجه جنگ‌ افروزی‌ های خود را تأمین نمایند.

او گفت آنها با هدف ایجاد یک اقتصاد موازی «برای تأمین بودجه عملیات ‌های نظامیشان»، دست به قاچاق سلاح و مواد مخدر و همچنین جعل پول زده‌ اند.