مخفی شدن کوثرانی حزب ‌الله با تعیین جایزه ده میلیون دلاری

کارشناسان مسائل ایران گفتند شیخ محمد کوثرانی، یکی از اعضای ارشد حزب ‌الله که پرنفوذترین مهره ایران در عراق و لبنان محسوب می ‌شود، ظاهراً پس از تعیین جایزه ده میلیون دلاری برای سرش از دید عموم مخفی شده است.

کوثرانی، فرمانده ارشد نظامی حزب ‌الله لبنان در عراق، یکی از عوامل کلیدی سپاه در منطقه است و در عرصه عراق و لبنان نفوذ بالایی دارد.

او که زمانی یکی از چهره‌ های برجسته بود و در رویدادهای مذهبی و سیاسی ظاهر می ‌شد، پس از اینکه وزارت امور خارجه آمریکا در فروردین ‌ماه جایزه ‌ای ده میلیون دلاری برای اطلاعات مربوط به فعالیت ‌ها، شبکه‌ ها و معاونانش تعیین کرد از انظار عمومی ناپدید شد.

کوثرانی -- که در سال ۱۳۹۲ در فهرست ویژه تروریست‌ های جهانی وزارت خزانه ‌داری آمریکا قرار گرفت -- از زمان اعلام این جایزه در عراق یا لبنان دیده نشده است.

به گفته وزارت امور خارجه ایالات متحده، پس از کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه، در دی ‌ماه گذشته -- و بر جای گذاشتن ردی طولانی از خونریزی در سراسر منطقه و فراتر از آن -- کوثرانی مسئولیت بخشی از هماهنگی سیاسی گروه‌ های شبه‌ نظامی همسو با ایران در عراق را که تحت امر سلیمانی بودند بر عهده گرفت.

وزارت امور خارجه آمریکا گفت زمانی که کوثرانی زمامدار امور بوده است، این گروه‌ های شبه ‌نظامی دست به سرکوب خشونت ‌آمیز اعتراضات، حمله به مأموریت ‌های دیپلماتیک خارجی و شرکت در فعالیت ‌های مجرمانه گسترده و سازمان‌ یافته می‌ زدند.

این وزارتخانه افزود: «کوثرانی در جایگاه عضو شورای سیاسی حزب‌ الله برای توسعه منافع این حزب در عراق، از جمله تلاش ‌های آن برای ارائه آموزش، بودجه و حمایت ‌های سیاسی و لجستیکی به گروه‌ های شورشی شیعه در عراق فعالیت داشته است.»

عامل کلیدی در لبنان و عراق

صلاح منصور، فعال لبنانی، گفت کوثرانی که نزد اصحاب نزدیکش به نام «شیخ» یا «جعفر» معروف است یکی از اعضای نسل اول حزب ‌الله لبنان به شمار می ‌رود و یکی از عوامل کلیدی هم در عراق و هم در لبنان بوده است.

کوثرانی در خانواده ‌ای لبنانی در شهر نجف عراق متولد شد و تبارش به روستای کوثریه السیاد در شهر صیدا واقع در جنوب لبنان برمی ‌گردد. سال تولد او مشخص نیست و گزارش ‌های متناقض حکایت از آن دارد که سنش بین ۶۰ تا ۷۶ سال است. همسر او زنی عراقی است و چهار فرزند دارد.

گفته می ‌شود به دنبال شکل ‌گیری حزب ‌الله در دهه ۶۰، کوثرانی مرتب بین عراق و لبنان در سفر بوده است. او پیش از آن همکاری نزدیکی با گروهی از روحانیون لبنانی داشت که در عراق، خصوصاً نجف و ایران درس دینی خوانده بودند.

این روحانیون -- که راغب حرب، عضو بنیانگذار حزب ‌الله، نیز در میانشان بود -- اولین بنیانگذاران مقاومت اسلامی در لبنان بودند و تبلیغات گسترده آن در جامعه شیعیان آن کشور را زیر نظر داشتند.

به گفته منصور، کوثرانی «بر بسیاری از بنگاه‌ های تجاری که خودش به واسطه برخی تجار لبنانی و عراقی در بخش‌ های مختلف تجاری عراق تأسیس کرده است نظارت مستقیم دارد.»

او گفت این تجارت ‌ها «یکی از منابع عمده بودجه این حزب را تشکیل می ‌دهد.»

ارتباط نزدیک با رهبران ایرانی

شیار ترکو، پژوهشگر مسائل ایران، گفت: «وظایفی که به کوثرانی محول می ‌شود بسیار زیاد و متنوع است که به دلیل حضورش در عراق است چرا که این کشور کانالی بین سپاه و نیروهای مستقر در عراق، سوریه و لبنان محسوب می‌ شود.»

ترکو گفت: «او بعد از ایفای نقشی اصلی در تأسیس حزب ‌الله [در لبنان]، به عراق نقل مکان کرد تا با تأمین سلاح و آموزش گروه ‌های شبه‌ نظامی، اساساً همان نقش را در سازمان ایفا کند.»

به گفته ترکو، نقاط قوت او این بود که زاده عراق بود، با لهجه عراقی صحبت می ‌کرد، از روحانیون شیعه بود و ارتباط نزدیکی با رهبران ایرانی داشت.

وی گفت: «اطلاعات نسبتاً کمی درباره او وجود دارد، که در مورد اکثر چهره‌ های خط اول حزب‌ الله طبیعی و درست است. اما مسلم است که او نقش اصلی را در تأسیس گروه ‌های مسلح شیعه وابسته به سپاه ایفا کرده است.»

در سال ۱۳۹۷ نیز پس از بروز اختلاف بین این گروه ‌های شبه ‌نظامی، کوثرانی نقشی کلیدی در ایجاد وحدت بین آنها ایفا کرد، که «باعث شد پس از کشته شدن قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس به شخص شماره یک ایران در عراق تبدیل شود.»

او خاطرنشان کرد با کشته شدن سلیمانی، کوثرانی نقش بالاتری بر عهده گرفته است.

بی ‌اعتمادی در میان گروه ‌های شبه ‌نظامی

عبده امین، استاد دانشکده مطالعات اسلامی دانشگاه سلیمانیه، گفت کوثرانی «نقشی اصلی در سرکوب اعتراضات به راه افتاده در عراق داشت.»

او در عراق حضور چشمگیری داشت چرا که تلاش می ‌کرد همبستگی ایجاد کند و تنش ‌های بین گروه‌ های شبه ‌نظامی همسو با سپاه و چهره ‌های سیاسی مختلف را فرو بنشاند.

او گفت: «او با حمایت از گروه ‌های شبه ‌نظامی و سخنان تحریک‌ آمیز و دست داشتن در طرح‌ ریزی حملات مسلحانه که منجر به کشته شدن تعدادی از سربازان آمریکا در عراق شد، تنش را در این کشور به اوج می ‌رساند.»

وی افزود اما بلافاصله پس از اعلام جایزه ده میلیون دلاری، کوثرانی در حرکتی که «نشان از عدم اعتماد فرماندهان سپاه نسبت به اعضای شبه‌ نظامی اطرافشان دارد، از صحنه کلی سیاست ناپدید شد.»

او گفت این جو بی ‌اعتمادی از یک سو از اختلافات مداوم بین گروه ‌های شبه‌ نظامی مختلف و از سوی دیگر از طمع پول نشأت می ‌گیرد، خصوصاً با توجه به مشکلات مالی سپاه در پرداخت حقوق شبه ‌نظامیان.