قطع شدن مکرر اینترنت، نشانه هراس تهران از به راه افتادن موج جدید اعتراضات

گزارش های مربوط به پایین آمدن سرعت اینترنت و قطع و وصل شدن مکرر آن در ایران طی هفته ها و ماه های گذشته نشان می دهد که رژیم ممکن است در تلاش برای سرکوب کردن دور تازه ای از اعتراضات مدنی باشد.

جمهوری اسلامی برای مدت بیش از یک دهه مرتباً دسترسی شهروندان آن کشور به اینترنت را محدود کرده و سرعت اینترنت را کاهش داده است. رژیم همچنین کنشگران اینترنتی را زندانی کرده و از ابزارهای ردیابی موقعیت مکانی تحت وب برای سرکوب اعتراضات استفاده کرده است.

صنعت مخابرات ایران به میزان زیادی زیر سلطه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار دارد. سپاه بیش از ده سال است که از طریق واحد جرایم اینترنتی خود مخالفان داخلی را سرکوب می کند.

برای نمونه، اواخر سال ۱۳۹۸و همزمان با اعتراضات گسترده ای که در واکنش به سه برابر شدن قیمت بنزین به راه افتاده بود، دسترسی به اینترنت برای چندین روز کاملاً مختل شد. مسئولان مدتی بعد اجازه دسترسی به اینترنت را دادند، اما این دسترسی تا چند هفته همچنان محدود بود.

ترس از ناآرامی

نازنین مشهدی، یک معمار ساکن ایران، می گوید:‌ «سرعت اینترنت عمداً پایین نگه داشته می شود.»

او می گوید: «ما ظاهراً هزینه اینترنت پرسرعت را می پردازیم، اما آنها سرعت را محدود می کنند.» زمانی که او شبانگاه شنبه به وقت تهران در یک تماس ویدیویی با استفاده از واتس آپ برای تهیه این مقاله صحبت می کرد، تصویر برای لحظاتی ثابت ماند.

او گفت که این موضوع غیرعادی نیست. وی یادآور شد که این اتفاق به این دلیل روی داده است که «آنها اتصال اینترنتی را محدود می کنند.»

مقامات رژیم ضمن تأیید کندی و قطعی متناوب اینترنت می گویند که هدف آنها از کاهش سرعت اینترنت، کُند کردن جریان ورود «محتوای غیراخلاقی»، از جمله پورنوگرافی یا سایر مطالب با مضامین جنسی، به کشور است.

با این حال، داده های سازمان غیردولتی «نت بلاکس» که آزادی دسترسی به اینترنت را رصد می کند، نشان می دهد که عامل اصلی محدود کردن سرعت اینترنت در ایران ترس رژیم از ناآرامی مدنی و اعتراضات است.

در آن زمان نت بلاکس گفت: «خلاء اطلاعات همچنان نظارت بر حقوق بشر و پوشش حوادث اتفاق افتاده را محدود می کند.»

اندکی پس از آن که ایران جریان اینترنت را محدود کرد و اپلیکیشن های پیام رسانی پر طرفدار را مسدود کرد، وزارت خزانه داری ایالات متحده تحریم هایی را علیه محمد جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران، اعمال کرد. این تحریم ها به دلیل اقدام او در پیشبرد سیاست ایران در زمینه سانسور اینترنت بود.

استیون منوشن، وزیر خزانه داری آمریکا، با انتشار بیانیه ای گفت: «رهبران ایران می دانند که وجود اینترنت آزاد و باز، عدم مشروعیت آنها را آشکار می کند. از این رو، آنها می خواهند دسترسی به اینترنت را سانسور کنند تا اعتراضات ضدرژیم ساکت شود.»‌

«تلاش بیهوده»

نت بلاکس در ۲۶ تیر سال ۱۳۹۹ گزارش داد که مسئولان استان خوزستان، که اکثریت ساکنان آن عرب هستند، همزمان با اعتراضات، سرعت اینترنت را به شدت کاهش داده اند. آن اعتراضات علیه سیاست خارجی جمهوری اسلامی و شرایط اقتصادی وخیم داخلی به راه افتاده بود.

مسئولان نظام در آذر ماه ۱۳۹۹ پس از آن که ایرانی ها اقدام به انتشار خاطرات اعتراضات ۱۳۹۸ در اینترنت کردند، سرعت اینترنت را کاهش دادند. از جمله مطالب منتشره موارد مربوط به هدف قرار گرفتن معترضان با گلوله اعضای سپاه پاسداران و نیروهای امنیتی بود.

یک تحلیلگر سابق نیروی دریایی ایران که ساکن آمریکا است و نخواست نامش فاش شود، گفت: «این یک تلاش بیهوده است. این نشان دهنده همان سیاست های سانسوری است که جمهوری اسلامی در چند دهه گذشته دنبال کرده است.»

او تلاش های رژیم برای محدود کردن دسترسی اینترنت را با تلاش های اولیه آن در تغییر و سانسور مطالب مجلات خبری انگلیسی زبان که در تهران در دسترس بود، مقایسه کرد. وی گفت: «مسئولان فکر می کنند که می توانند با محدود کردن دسترسی به اطلاعات، واقعیت را پنهان کنند.»

او گفت که این اقدام تنها اعتبار مسئولان را تضعیف می کند، به ویژه در این زمان که راه های بسیاری برای دسترسی فوری به حقایق وجود دارد.

یک بام و دو هوا

حتی در شرایطی که جمهوری اسلامی معترضان را به دلیل استفاده آنها از رسانه های اجتماعی و اینترنت به منظور ثبت کردن سرکوب انجام شده علیه شهروندان تحت فشار قرار می دهذ، مسئولان رژیم از اینترنت برای انتشار تبلیغاتشان استفاده می کنند.

محمد جواد ظریف وزیر خارجه، حسن روحانی رئیس جمهوری، و حتی علی خامنه ای رهبر ایران، و بسیاری دیگر مرتباً از توییتر استفاده می کنند.

ظریف فعال ترین مسئول ایرانی در توییتر است. به نظر می رسد که او بیشترین مخاطب را دارد و بیشترین واکنش ها به توییت های او نشان داده می شوند؛ توییت هایی که اکثرشان به زبان انگلیسی منتشر شده اند.

مینا بشیری، روزنامه نگار ساکن تهران، می گوید: «وظیفه اصلی ظریف پنهان کردن چهره واقعی جمهوری اسلامی در جهان است، و او این وظیفه را بسیار آشکارا در توییتر انجام می دهد.»

بشیری گفت که برای نمونه «او درباره حقوق بشر در ایران توییت می کند. او از رژیم دفاع می کند و می گوید که نقض حقوق بشر روی نمی دهد و اقلیت های مذهبی سرکوب نمی شوند.»

اما این ادعاها، با شواهد اخیر در تضاد است.

این سیاست یک بام و دو هوا مردم را خشمگین کرده است؛ مردمی که سال هاست برای غلبه بر موانعی که رژیم برای محدود کردن دسترسی آنها به اینترنت به وجود آورده است، از وی پی اِن -- که «فیلترشکن» نامیده می شود -- استفاده می کنند.

بیشتر ایرانیان از طریق این فناوری می توانند به بسیاری از سایت های اینترنتی مد نظر خود دسترسی پیدا کنند، حتی اگر این به معنای پرداخت هزینه بیشتری برای آن باشد.