کارشناسان می گویند: پیشرفت های به دست آمده در حل بحران خلیج فارس نفوذ ایران را کاهش می دهد

کارشناسان منطقه ای می گویند که پیشرفت هایی که در روزهای اخیر در راستای حل بحران خلیج فارس میان قطر با عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین، و مصر حاصل شده است، تأثیر مثبتی بر امنیت منطقه ای خواهد گذاشت. آنها همچنین می گویند که این پیشرفت ها بخت ایران برای به دست آوردن جای پایی در منطقه را کاهش خواهد داد.

به گفته این کارشناسان، این امر همچنین تأیید کننده نفوذ قابل توجهی است که توسط ایالات متحده اعمال شده است. آمریکا به همراه کویت طی چند ماه گذشته مشغول میانجیگری در این اختلاف بوده است تا به این ترتیب بتوانند به یک راه حل دست یابند.

فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان سعودی، هفته گذشته به خبرگزاری فرانسه گفت که آن کشور پادشاهی و متحدانش، یعنی امارات، بحرین، و مصر، با حل و فصل «این بحران دیپلماتیک» موافقند.

این ائتلاف تحت رهبری سعودی در خرداد ماه ۱۳۹۶ یک تحریم اقتصادی را علیه قطر اعمال کرد. اما انتظار می رود که به زودی توافقی برای کاهش این تحریم ها حاصل شود.

امارات متحده عربی روز سه شنبه (۱۸‌ آذر) گفت که از تلاش های سعودی برای خاتمه دادن به اختلافات سه ساله خلیج فارس پشتیبانی می کند. این نخستین واکنش ابوظبی به اظهارات اخیر است؛ اظهاراتی که می گویند ممکن است اختلاف میان آن چهار کشور با قطر به زودی کاهش یابد.

انور قرقاش، وزیر دولت در امور خارجی، در توئیتی نوشت که امارات متحده عربی «از اقدامات خیرخواهانه عربستان سعودی به نمایندگی از این چهار کشور حمایت می کند.»

وی افزود: «[امارات] مشتاقانه چشم به راه یک نشست موفقیت آمیز سران خلیج فارس است.» اشاره او به یک جلسه بلوک منطقه ای شورای همکاری خلیج فارس است که قرار است اواخر این ماه برگزار شود.

کویت، که رهبری این تلاش های میانجیگری را بر عهده دارد، روز ۱۴ آذر گفت که کشورهای درگیر در این اختلاف تأیید کرده‌ اند که نسبت به رسیدن به یک توافق نهایی و حفظ «همبستگی» خلیج فارس «متعهد هستند.»

شیخ محمد بن عبدالرحمان آل ثانی، وزیر خارجه قطر، روز ۱۴ آذر در اجلاس گفتگوی مدیترانه ای در رم تأکید کرد: «ما بیش از یک سال پیش در یک زمان مشخص به پیشرفت مشخصی دست پیدا کردیم.» وی افزود که اما «از آن زمان، این روند کند شده است.»

او بدون ارائه جزئیات گفت: «هم اکنون تحرکاتی وجود دارند که ما امیدواریم به این بحران پایان بخشند.»

«ما بر این باوریم که وحدت خلیج فارس برای امنیت منطقه بسیار مهم است. این بحران غیرضروری باید بر اساس احترام متقابل خاتمه پیدا کند.»

مایک پامپئو، وزیر خارجه ایالات متحده، نیز گفت، او بسیار امیدوار است که این بحران بتواند بر اساس «بنیادی پایدار» حل و فصل شود.

پیامدهای مثبت چشمگیر برای امنیت خلیج فارس

منصور المخینی، کارشناس امور خلیج فارس و عضو مرکز پژوهشی دانشگاه سلطان قابوس در مسقط، در این باره گفت: «پیشرفت های به دست آمده در راستای حل بحران خلیج فارس - که جدی ترین و پیچیده ترین بحران شورای همکاری خلیج فارس از زمان بنیانگذاری آن در ۴۰ سال پیش محسوب می شود - موفقیتی برای تلاش های دیپلماتیک ایالات متحده است.»

او گفت که دستیابی به آشتی برای وحدت خلیج فارس بسیار مهم است.

المخینی با اشاره به ایران گفت که حل این اختلاف، در را به روی مداخله های منطقه ای و تلاش های انجام شده برای سوءاستفاده از این بحران «با هدف دستیابی به منافع اقتصادی، امنیتی، و سیاسی برخی کشورها» می بندد.

محمود قندیل، استاد علوم سیاسی دانشگاه قاهره، می گوید که حل بحران خلیج فارس پیامدهای مثبت چشمگیری برای امنیت و ثبات سیاسی منطقه خواهد داشت.

او به المشارق گفت: «به نظر چنین می رسد که [رژیم] ایران ذینفع اصلی بحران خلیج فارس در سه سال گذشته بود؛ چرا که قطر مجبور شد مسیر هواپیماهای [هواپیمایی قطر] را تغییر دهد و از آسمان ایران عبور کند. این موضوع در مورد ترابری دریایی نیز صدق می کند.»

وی گفت که قطر همچنین ناچار بود برای واردات کالاها و اقلام فاسدشدنی به جای آن که مثل گذشته و قبل از آغاز بحران بر کشورهای همسایه اش در خلیج فارس تکیه کند، به ایران روی بیاورد.

قندیل گفت: «پایان دادن به این بحران به منزله قطع کردن یک جریان تأمین مالی برای رژیم ایران خواهد بود؛ جریانی که طی چند سال گذشته یک مزیت برای آن رژیم بوده است.»

نیویورک تایمز به نقل از منابع دیپلماتیک گزارش داده است که قطر سالانه ۱۰۰ میلیون دلار برای پرواز بر فراز آسمان جمهوری اسلامی می پردازد.

افزایش انزوای ایران

احمد الحمدانی، پژوهشگر مرکز گفتگوی الرافدین، می گوید که حل و فصل بحران خلیج فارس به معنای «انزوای بیشتر ایران و کوچکتر شدن فضای مانور ایران برای در امان ماندن از گزند تحریم های آمریکا است.»

او گفت که رژیم ایران از بحران خلیج فارس به عنوان راهی برای کم کردن اثر تحریم های اعمال شده بر خود استفاده کرده است. به گفته او، برای مثال ایران این کار را از طریق درآمدهای حاصله از هزینه های اعمال شده بر قطر در ازای استفاده از حریم هوایی ایران، انجام داده است.

الحمدانی خاطرنشان کرد که تلاش های آمریکا برای میانجیگری «مؤید اهمیت ژئوپلتیک دوحه برای واشنگتن است.» او افزود که این تلاش ها «همزمان از تلاش رژیم ایران برای دنبال کردن دستورکارها و اهداف خاص خود از طریق سوءاستفاده از این بحران، جلوگیری می کند.»

جابر الحرمی، نویسنده و روزنامه نگار قطری، تأکید کرد که حل و فصل بحران خلیج فارس از آن جهت مهم است که «آتش شورای همکاری خلیج فارس را خاموش می کند.»

او در بیانیه ای برای تلویزیون قطر گفت که این منطقه در دوره اخیر شاهد تغییرات بسیاری بوده است. وی افزود: «این بحران خسارات و خونریزی هایی را برای همه طرف ها به همراه داشته است.»