در شرایطی که ساختارهای زیربنایی پزشکی و درمانی سوریه به ویرانه ای بدل شده است، تعداد زیادی از پزشکان سوری از کشور خارج شده اند، و شرایط امنیتی نیز دسترسی به بخش هایی از کشور را دشوار کرده است، تیم های پزشکی مشغول مداوای مجروحان جنگی در مناطق مرزی سوریه با لبنان بوده اند.
چندین سازمان بین المللی در نزدیکی مرز سوریه مراکز پزشکی و اتاق های عمل برپا کرده اند تا افرادی که در درگیری های مسلحانه مجروح شده اند را درمان کنند.
تیم های پزشکی نزدیک مرز سوریه به المشارق گفتند که اعضای این گروه ها علاوه بر انجام جراحی هایی که موجب نجات جان مردم می شوند، مراقبت های بعدی و خدمات بازپروری را نیز ارائه می دهند.
بعضی از این تیم ها در لبنان و اردن مستقر هستند و از آنجا کار می کنند چون در مناطق جنگی در سوریه نمی توانند فعالیت کنند، این در حالی است که تعداد دیگری از این تیم ها با استفاده از اینترنت گروه های پزشکی در سوریه را راهنمایی و پشتیبانی می کنند.
همزمان با فروپاشی بخش بهداشت و درمان سوریه، پزشکان انجمن پزشکی آمریکایی سوری (اس اِی ام اس)، که یک سازمان پزشکی امدادی غیرانتفاعی در سوریه و کشورهای همسایه است، با هدف کمک به جبران این کمبودها وارد عمل شده است.
دکتر محمد سکریه، نفرولوژیست و اورولوژیست مقیم ایالات متحده که یکی از اعضای کمیته نفرولوژی انجمن پزشکی آمریکایی سوری است،.گفت که این انجمن در حال حاضر در سوریه، لبنان، اردن، ترکیه، و یونان خدمات پزشکی و درمانی ارائه می کند.
سکریه گفت: «پزشکان انجمن پزشکی آمریکایی سوری فعال در سوریه طی سال گذشته 3 میلیون بیمار را معاینه و مجروحان جنگی را جراحی کرده اند.»
وی افزود که به دلیل کمبود پزشکان متخصص در سوریه «ما از راه دور و از طریق پزشکی از راه دور از طریق اینترنت به پزشکان و دانشجویان رشته پزشکی که در سوریه مانده اند، کمک می کنیم.»
او گفت: «ما از راه دور همراه با پزشکان حاضر در داخل خاک سوریه جراحی می کنیم و آن ها را طی مراحل جراحی راهنمایی می کنیم تا از موفقیت عمل اطمینان حاصل کنیم. ما از این طریق به آنها کمک می کنیم تا در بسیاری از مناطق سوریه جان مجروحان را نجات دهند.»
عملیات کمیتۀ بین المللی صلیب سرخ مستقر در لبنان
فابریزو کاربونی، رئیس هیات کمیته بین المللی صلیب سرخ در لبنان، گفت که جنگ سوریه «هر روز تعداد بسیار زیادی مجروح به جای می گذارد، این در حالی است که امکان ارائه خدمات بهداشتی و پزشکی خوب فراهم نیست و این امر به عوارض و عفونت های بسیاری منتهی می شود.»
کاربونی گفت: «ما قادر نیستیم تیم های پزشکی متخصص کمیته بین المللی صلیب سرخ به بسیاری از مناطق سوریه اعزام کنیم و به همین دلیل ما ناگزیر در لبنان فعالیت می کنیم و از تجربه عمیق و گسترده این کشور در درمان جراحات دوران جنگ بهره می جوییم.»
وی افزود: «تنها راهکار پیش روی ما حمایت از تاسیسات پزشکی و درمانی [در مناطق] تحت کنترل حکومت و تامین تجهیزات پزشکی و درمانی به مراکز پزشکی [مستقر در مناطق] تحت کنترل جناح های مخالف است.»
او اظهار داشت: «ما سه سال پیش با مشارکت با جراح های مرکز پزشکی دانشگاه آمریکایی بیروت در بیمارستان رفیق حریری در بیروت و در طرابلس مرکز جراحی ترمیمی تاسیس کردیم و در این مرکز خدمات جراحی ویژه دوران جنگ، روان درمانی و اندازه گیری پروتز ارائه می دهیم.»
کاربونی گفت که عمق و نوع جراحت ها متفاوت هستند، بعضی از آن ها به دلیل وقوع «انفجار، سقوط ساختمان، التهاب و عفونت زخم ها به دلیل تاخیر در درمان و نیز سوختگی و قطع عضو از جمله عوامل موثر محسوب می شوند. زخمی ها از تمام سنین هستند و این شامل تعداد گسترده ای از کودکان می باشد.»
او افزود که مراکز کمیته بین المللی صلیب سرخ هر سال صدها بیمار را درمان و بعد به مدت حداقل شش ماه وضعیت حال و بهبود آنها را پیگیری می کند؛ چرا که بعضی از آنها به چندین جراحی و مراحل بازپروری نیاز دارند.
برنامه جراحی ویژه دوران جنگ
دکتر غسان ابوسته، سرپرست بخش جراحی ترمیمی و زیبایی مرکز پزشکی دانشگاه آمریکایی بیروت، گفت که تعداد جراحت ها و ناتوانی های جسمی ناشی از جنگ در سوریه «به دلیل فروپاشی بخش بهداشت و درمان و کوچ دسته جمعی پزشکان به خارج از کشور به طور تساعدی افزایش پیدا کرده اند.»
او در گفتگو با المشارق گفت که همین امر سبب شده است که تیم های پزشکی که در کشور مانده اند تلاش های خود را بر نجات جان مجروحان متمرکز کنند.
وی خاطرنشان کرد: «سازمان های بین المللی به هدف رفع کمبود پزشکان متخصص در روند جراحی ترمیمی مشارکت دارند و افرادی را جراحی می کنند که به دلیل جنگ مجروح شده اند» و همین امر سبب شده است تا خروج 50 درصدی پزشکان سوریه و کوچ 60 درصدی پزشکان عراقی را تا حدودی جبران کند.
او گفت که جراحی مجروحان جنگی و برنامه بازپروری با مشارکت «مرکز پزشکی دانشگاه آمریکایی بیروت» و دیگر سازمان های پزشکی بین المللی اجرا می شود.
وی اظهار داشت که مرکز پزشکی دانشگاه آمریکایی بیروت در تلاش است تا به هدف آموزش پزشکان در زمینه جراحی دوران جنگ این همکاری را در کشورهای جنگزده ای همچون عراق، سوریه، و لیبی توسعه دهد.
ابوسته گفت که این کار «به هدف نجات جان افرادی که به شدت زخمی شده اند و به جراحی نیاز دارند و نیز به دلیل افزایش تعداد مجروحان» انجام شده است.
او خاطرنشان کرد که تعداد افرادی که هر سال در سوریه مجروح می شوند شش برابر تعداد افرادی است که جان خود را در طی جنگ از دست داده اند.
پزشکان بدون مرز در اردن
دکتر رشید السمرایی، جراح متخصص ارتوپدی و هماهنگ کننده پزشکان بدون مرز در اردن، در مصاحبه ای با المشارق در مورد چالش های جراحی زمان جنگ می گوید.
او افزود: «ما در بیمارستان المواساه گروهی متشکل از جراحان ارتوپدی و متخصص جراحی زیبایی صورت و جراحی فک داریم که مجروحان را درمان می کنند.»
وی گفت: «ما اغلب با موارد دشوار و پیچیده ای روبرو هستیم.» او اظهار داشت که هر روز مجروحانی به ما مراجعه می کنند که درمان آنها چالش جدی محسوب می شود.
آقای السمرایی تاکید کرد که نرخ موفقیت جراحی های دوران جنگ بسته به نوع جراحت و شیوه مداخله سریع و زمان شروع درمان با هم فرق می کنند.
او گفت که جراحی زمان جنگ «با توجه به پیچیدگی جراحات و پیامدها و عوارض ناشی از آن برای بیمار سخت و زمان بر هستند.»
او در ادامه یادآوری کرد که بیمارستان المواساه تعداد زیادی سوری تبار، عراقی، و یمنی مجروح را تحت درمان قرار می دهد، اما نزدیکی جغرافیایی آن به سوریه به آن معناست که بیمارستان سوری تبار سریع تر به این بیمارستان منتقل می شوند و متعاقباً درمان جراحات آنها ساده تر خواهد بود.
وی گفت: «قطع عضو، از دست دادن بافت، سوختگی شدید و صدمه به تاندون های دست» از جمله جراحت های معمول محسوب می شوند.
او افزود: «همه این موارد به جراحی ترمیمی نیاز دارند و ما باید بتوانیم به نوعی از دست رفتن استخوان، بافت، توده و یا عصب را جبران کنیم.»
وی اظهار داشت که سازمان پزشکان بدون مرکز هر ماه 60 مورد بیمار در سنین مختلف را درمان می کند و در شرایط اضطراری این تعداد بیشتر هم می شود. او افزود که متخصصان و جراحان پزشکان بدون مرز برای به روز کردن دانش و توانایی خود در زمینه پیشرفت های جراحی سخت تلاش می کنند تا برای بیماران مناطق جنگی درمان موثر فراهم کنند.