موشک‌های ایران عامل وضعیت تنش دائمی خاورمیانه

به‌رغم رجزخوانی ایران در مورد «شبکۀ موشکی یکپارچه» و پیشرفت‌های موشکی خود، اشتباهات مهلک نیروهای ایرانی در سال‌های اخیر باعث شده است قدرت و دقت این سلاح‌ها مورد تردید قرار بگیرد.

با گذشت مدت زمانی بیش از سه سال از سرنگونی پرواز پی‌اس٧٥٢ خطوط هوایی بین‌المللی اوکراین توسط دو موشک و کشته‌شدن تمام ١٧٦ سرنشین آن، ایران هنوز شرکت در مذاکرات با کشورهای نمایندۀ قربانیان بر سر پرداخت غرامت را نپذیرفته است.

در همین حال، گروه‌های نیابتی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در منطقه همچنان با استفاده از موشک‌ها و پهپادهای ایرانی جان غیرنظامیان را می‌گیرند و زیرساخت‌های حیاتی را هدف قرار می‌دهند.

با این همه، تهران تایمز که یک نشریۀ طرفدار رژیم است اواخر ماه گذشته مقاله‌ای منتشر کرد و درخصوص توسعۀ موشک‌ها و پهپادها و توزیع آنها در بین گروه‌های نیابتی ایران در خاورمیانه رجزخوانی کرد.

این مقاله ظاهراً خلاصه‌ای از تاریخچۀ کمک ایران به حماس، جهاد اسلامی فلسطین، حزب‌الله، حوثی‌های مورد حمایت ایران در یمن، شبه‌نظامیان عراقی و رژیم سوریه در زمینۀ توسعۀ موشکی طی دو دهۀ اخیر است. درعین‌حال، این مقاله کلیاتی از تهدیدات موشکی ایران را نیز ارائه می‌دهد.

این مقاله با ستودن «شبکۀ موشکی یکپارچۀ» رژیم ایران، انواع پهپادها و موشک‌های موجود در زرادخانۀ آن و همچنین مدل‌هایی را برمی‌شمرد که این کشور در توسعۀ آنها به نیروهای نیابتی خود کمک کرده است.

اما به‌گفتۀ تحلیلگران، موشک‌های ایران خطری قطعی و واقعی محسوب می‌شوند که باید از میان برداشته شود. آنها هشدار می‌دهند که این سلاح‌ها موجب پابرجا ماندن وضعیت تنش دائمی در خاورمیانه می‌شوند.

استفادۀ کورکورانه از موشک

فتحی السید، پژوهشگر مرکز مطالعات منطقه‌ای و استراتژیک خاورمیانه که در امور ایران تخصص دارد، گفت: «استراتژی ایران درخصوص استقرار انواع موشک‌ها و پهپادهای مملو از مواد منفجره یک هدف بیشتر ندارد و آن هدف این است که سپاه پاسداران و نیروهای نیابتی آن را قادر سازد کنترل دائمی منطقه را به‌دست بگیرند».

او گفت: «این وضعیت باعث بروز بی‌ثباتی دائمی می‌شود و ایران و گروه‌های وابسته به این کشور می‌توانند با بهره‌گیری از آن به کشورهای منطقه نفوذ کنند.»

به‌گفتۀ او حوادث گذشته «با ارائۀ شواهدی قاطع» اثبات کرده است که موشک‌ها و سلاح‌های ایرانی عامل بخش عمده‌ای از تلفات غیرنظامی و ویرانی‌هایی هستند که توسط گروه‌های تروریستی در سراسر خاورمیانه انجام می‌شود.

به‌عنوان مثال پهپادها و موشک‌های حوثی‌ها بارها فرودگاه‌ها و تأسیسات نفتی عربستان سعودی را هدف قرار داده‌اند. در دی‌ماه سال گذشته در امارات متحدۀ عربی نیز سه نفر طی یک رشته حملات کشته شدند.

ایران حملات موشکی و پهپادی مرگباری را نیزعلیه گروه‌های مخالف کرد مستقر در عراق انجام داده است.

آخرین حمله در روز ٢٣ آبان‌ماه اتفاق افتاد که طی آن پنج موشک ایرانی یک ساختمان مورد استفادۀ حزب دمکرات کردستان ایران را هدف قرار دادند. طی این حمله یک نفر کشته و تعدادی زخمی شدند.

طی حملۀ دیگری که توسط سپاه پاسداران در اواخر شهریورماه انجام شد بیش از ١٢ نفر در منطقۀ خودمختار کردستان عراق کشته شدند.

بر کسی پوشیده نیست که حزب‌الله تعداد زیادی از موشک‌های عرضه‌شده توسط ایران را در اختیار دارد.

به‌گفتۀ تحلیلگران، این حزب قطعات موشک و پهپادهایی را که از طریق فرودگاه‌ها و بنادر سوریه از ایران وارد می‌شوند، تولید و مونتاژ می‌کند و آنها را از طریق مسیرهای پنهانی به پایگاه‌های خود در لبنان انتقال می‌دهد.

تسلط سپاه پاسداران بر کشورهای خاورمیانه

شیار ترکو، پژوهشگر مسائل ایران، به المشارق گفت: «سپاه پاسداران در حال اجرای طرحی برای تشدید تسلط خود بر برخی کشورهای خاورمیانه مانند لبنان، سوریه، عراق، یمن و برخی گروه‌های فلسطینی است. اجرای این طرح از طریق گروه‌های نیابتی انجام می‌شود که این نیرو از زمان در اختیار گرفتن قدرت آنها را ایجاد کرده است.»

او گفت سپاه پاسداران کارخانه‌هایی را برای مونتاژ موشک در این کشورها ایجاد کرده است و یادآور شد نیروهای نیابتی ایران همان سیاست مرسوم ایران یعنی هدف قرار دادن غیرنظامیان و نادیده گرفتن قوانین بین‌المللی را دنبال می‌کنند.

به‌گفتۀ او بیشتر حملات موشکی غیرنظامیان را هدف قرار می‌دهند و توسط حوثی‌های یمن انجام می‌شوند. حوثی‌ها «علاوه بر استفاده از این موشک‌ها در داخل یمن، از آنها برای آسیب‌زدن به عربستان سعودی و امارات متحدۀ عربی هم استفاده می‌کنند.»

ترکو گفت: «در میان تمام کشورهایی که ایران این موشک‌ها را در آنها مستقر کرده است، تلفات غیرنظامی در یمن از همه بیشتر است.»

منصور الشهری، تحلیلگر مسائل نظامی اهل عربستان سعودی گفت استقرار انبارهای موشک در مناطق پرجمعیت مایۀ نگرانی است.

در لبنان، ساکنان مناطقی که حزب‌الله در آن مناطق دارای نفوذ است، نسبت به احتمال انفجار انبارهای مهمات و موشک در این مناطق ابراز نگرانی کرده‌اند.

به‌گفتۀ تحلیلگران، در یمن نیز حوثی‌ها شهر پرجمعیت صنعا را که بیش از ٢/٥ میلیون نفر در آن زندگی می‌کنند، به یک «منطقۀ نظامی» تبدیل کرده‌اند. آنها سلاح‌های مرگبار را در محله‌های مسکونی این شهر مونتاژ و نگهداری می‌کنند.

به‌گفتۀ الشهری، موشک‌های ایران «ابزار ارتکاب جنایت» محسوب می‌شوند، چراکه فاقد دقت در هدف‌گیری هستند و مناطق مورد نظر خود را کورکورانه هدف قرار می‌دهند.

او افزود: «آنها دارای اشکالات متعددی هستند و در نتیجه غیرنظامیان و تأسیسات غیرنظامی را هدف قرار می‌دهند.»

الشهری گفت: «نباید فریب رسانه‌های ایرانی را بخوریم که در مورد کیفیت و دقت این موشک‌ها گزافه‌گویی می‌کنند، زیرا این موشک‌ها خود نشان داده‌اند که از نظر ساخت ضعیف بوده و فاقد تکنولوژی کنترل‌کننده هستند».

«آنها صرفاً بمب‌هایی کور و درحال پرواز هستند که مأموریتشان به ارمغان آوردن مرگ و نابودی است.»

پرهیز ایران از پاسخگویی

به‌گفتۀ مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک، ایران حدود ٢۰ نوع موشک بالستیک و همچنین انواع موشک‌های کروز و پهپادها را در اختیار دارد.

سپاه پاسداران در بهمن‌ماه گذشته از موشک خیبرشکن رونمایی کرد. این موشک میان‌برد است و ادعا شده است که می‌تواند «اهدافی در شعاع ١،٤٥۰ کیلومتری را هدف قرار دهد».

با این همه به‌گفتۀ تحلیلگران موشک‌های کوتاه‌برد و میان‌برد ایران قابلیت‌های هجومی و بازدارندگی محدودی دارند و نقایص و عدم موفقیت‌های مکرر آنها باعث می‌شود هرگونه ادعایی درمورد توسعۀ معنادار سلاح اعتبار چندانی نداشته باشد.

در ١٨ دی‌ماه ١٣٩٩ نیروهای سپاه پاسداران پرواز پی‌اس٧٥٢ را اندکی پس از برخاستن از تهران سرنگون کردند.

ایران سه روز بعد اعتراف کرد که سپاه پاسداران هواپیمای بوئینگ ٧٣٧-٨۰۰ را به اشتباه هدف قرار داده است.

کشورهای کانادا، بریتانیا، سوئد و اوکراین به نمایندگی از خانوادۀ قربانیان به‌دنبال دریافت غرامت هستند.

این چهار کشور سپاه پاسداران را متهم می‌کنند که «به‌طور غیرقانونی و عامدانه» دو موشک زمین به هوا را به سمت این هواپیما شلیک کرده است.

در روز ٧ دی‌ماه این چهار کشور به‌طور رسمی روندی را آغاز کردند تا قانوناً ایران را در قبال سرنگونی هواپیمای مذکور وادار به پاسخگویی کنند.

آنها خواستار تعیین داور برای حل‌وفصل دعاوی علیه ایران شدند. چنین اقدامی به‌منزلۀ نخستین گام در طرح احتمالی دادخواست علیه تهران در دیوان بین‌المللی دادگستری است که خانوادۀ قربانیان از مدت‌ها پیش خواستار انجام آن بوده‌اند.

ملانی جولی، وزیر امور خارجۀ کانادا در توئیتی نوشت: «کسانی که عزیزان خود را در حادثۀ سرنگونی هواپیمای پی‌اس٧٥٢ از دست دادند، سزاوار آن هستند که شاهد اجرای عدالت باشند.»

او گفت: «طی این هفته گام مهمی برای پیشبرد این اقدام عدالت‌خواهانه در سطح بین‌المللی برداشته‌ایم و به همکاری برای وادار کردن ایران به پاسخگویی در قبال این فاجعه ادامه خواهیم داد.»