تردید در صحت وعدۀ حوثی‌ها برای کنار گذاشتن تدریجی کودک‌سربازان

عدن -- در حالی که بسیاری امضای یک طرح اقدام میان حوثی‌ها و سازمان ملل متحد به‌منظور محافظت از کودکان یمنی در بحبوحۀ درگیری‌های مسلحانه را گامی در مسیر درست می‌دانند، عملی شدن این طرح است که می‌تواند گواه واقعی نیات این گروه باشد.

این طرح که روز ۲۹ فروردین امضا شد، به خدمت‌گرفتن و استفاده از کودکان در درگیری‌های مسلحانه و در نقش‌های حمایتی را ممنوع می‌کند. همچنین، این طرح خواستار پایان دادن به «کشتار و معلول کردن کودکان و حمله به مدارس و بیمارستان‌ها، و دیگر تخلفات شدید» شده است.

در نتیجۀ امضای این طرح با سازمان ملل متحد، حوثی‌ها متعهد شده‌اند به استخدام و استفاده از کودکان خاتمه دهند، ظرف شش ماه کودکان را از صفوف نظامی خود خارج کنند، و از آنها برای ادغام مجدد در جامعه پشتیبانی کنند.

ویرجینیا گامبا، نمایندۀ ویژۀ دبیرکل سازمان ملل متحد در امور کودکان و درگیری‌های مسلحانه، گفت: «دشوارترین بخش مسیر از هم اکنون آغاز می‌شود.»

وی گفت: «این طرح اقدام باید به‌طور کامل به اجرا درآید و به اقدامات ملموس برای بهبود محافظت از کودکان در یمن منجر شود.»

به گفتۀ سازمان ملل متحد، در مناقشۀ یمن که به تازگی وارد هشتمین سال خود شده، بیش از ۱۰۲۰۰ کودک کشته یا معلول شده‌اند و استخدام و به‌کارگیری حدود ۳۵۰۰ کودک در درگیری‌ها به تأیید رسیده است.

با وجود این، یک مقام ارشد نظامی حوثی در سال ۱۳۹۷ به آسوشیتدپرس گفت که این گروه از سال ۱۳۹۳، تعداد ۱۸ هزار کودک‌سرباز را وارد ارتش خود کرده است.

یافته‌های گزارشی که دی‌ماه توسط کارشناسان سازمان ملل متحد گردآوری شد، نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۹ مجموعاً ۱۴۰۶ کودک ۱۰ تا ۱۷ ساله که توسط حوثی‌ها استخدام شده بودند، جانشان را از دست دادند.

بنا بر اعلام سازمان ملل متحد، کودکان یمنی در معرض تخلفات متعدد از جمله «قتل، مثله کردن، تجاوز، استخدام، یا حمله به مدارس و مراکز بهداشتی» قرار گرفته‌اند.

همچنین، یمن یکی از کشورهایی است که بالاترین موارد محرومیت از دسترسی بشردوستانه به اقشار نیازمند، از جمله کودکان، را دارد.

دیوید گریسلی، هماهنگ‌کنندۀ امور بشردوستانۀ سازمان ملل متحد در یمن، این طرح اقدام را «گامی در مسیر درست» توصیف کرد.

او گفت که سازمان ملل متحد متعهد است از کودکان مراقبت کرده و به این گروه کمک کند تا این طرح را «از همین حالا» به اجرا درآورد.

نقض آتش‌بس توسط حوثی‌ها

«مرکز آمریکایی برای عدالت» که یک سازمان غیرانتفاعی است و از قربانیان نقض حقوق بشر در جهان پشتیبانی و دفاع می‌کند و خواستار پایان یافتن استخدام کودکان در مناقشه‌ها شده است، از امضای این توافقنامه استقبال کرد.

در عین حال، این مرکز با انتشار بیانیه‌ای در صفحۀ فیسبوک خود گفته است که از زمان امضاء شدن برنامۀ اقدام سازمان ملل متحد در فروردین‌ماه کشته‌شدن یک کودک‌سرباز در مأرب را مستند کرده است.

همچنین، این مرکز کارزار حوثی‌ها در استان المحویت برای استخدام کودکان و گذراندن دوره‌های موسوم به «دوره‌های فرهنگی» توسط آنها -- دوره‌هایی که شامل آموزه‌های مبارزاتی فرقه‌ای و ایدئولوژیک است -- را زیر نظر داشته است.

رهبری این کارزار بر عهدۀ عزیز الهطفی، رهبر حوثی‌ها در استان المحویت، به‌همراه عامر الأقهومی، یکی از مقامات بسیج عمومی است که تحت نظارت مستقیم حنین محمد قطینه، فرماندار حوثی‌ها در المحویت فعالیت می‌کنند.

عبدالرحمان برمان، مدیر «مرکز آمریکایی برای عدالت»، با اشاره به توافقنامۀ میان حوثی‌ها و سازمان ملل متحد به المشارق گفت: «شاخص‌های موفقیت این توافق ضعیف هست.»

وی یادآور شد که «ساعاتی پس از امضای این توافق، یک کودک در یکی از جبهه‌های مأرب کشته شد و هنوز هزاران کودک در این جبهه‌ها حضور دارند.»

بازپروری کودکان آزاد‌شده

برمان گفت: «اگر حوثی‌ها با رها کردن کودکان استخدام‌شده موافقت کنند، این کودکان باید یک فرآیند بازپروری را پشت سر بگذارند.»

او ضمن هشدار نسبت به بازگرداندن کودک‌سربازان به جوامع ‌محلی‌شان بدون بازپروری، گفت که اثرات روانی این وضعیت برای آنها عمیق است و ممکن است آنها را به منبعی برای آسیب رساندن به خود یا دیگران تبدیل کند.

فهمی الزبیری، مدیرکل دفتر حقوق بشر صنعا، می‌گوید: «بسیاری از کودکان علاوه بر متحمل شدن آسیب‌های روانی در جنگ، مورد تعرض‌های بی‌رحمانه حوثی‌ها قرار گرفته‌اند.»

وی بر لزوم انجام اقدامات سریع و تمهیدات لازم «برای بازپروری روانی، جسمی، و اجتماعی کودکان و بازگرداندن آنها به جایی که کودکان هم سن و سال آنها باید باشند -- مانند کلاس درس -- تأکید کرد.»

فیصل احمد، تحلیلگر سیاسی، گفت که این طرح اقدام «یک گام مکمل برای توافقنامه‌ای است که سازمان ملل متحد در سال ۱۳۹۳ با دولت قانونی یمن به همین منظور امضا کرد.»

او با بیان این که استخدام کودکان در یمن در مقیاسی بسیار گسترده انجام می‌شود، یادآور شد که حوثی‌ها بیشترین تعداد کودکان را به خدمت گرفته‌اند.

عبدالعزیز العبسی، اقتصاددان، گفت: «تأثیر جنگ بر اقتصاد، خانواده‌ها را بر آن داشته است که برای کسب یک منبع درآمد، فرزندانشان را به خطوط مقدم بفرستند.»

وی گفت که این معضل را می توان با اجرای اقداماتی برای کمک به خانواده‌های استخدام‌شدگان حل کرد تا اطمینان حاصل شود که آنها پسران‌شان را پس از آزادی به اردوگاه‌های نظامی بازنمی‌گردانند.