گمانه‌ زنی‌ ها در مورد ارتباط بین تخلیه ایرلو و حمله هوایی عربستان سعودی

گمانه‌ زنی‌ ها در مورد توافق علنی ایران با عربستان سعودی در ماه گذشته درخصوص تخلیه مقام ارشد ایران از یمن در حال قوت گرفتن است.

به گفته مقامات سعودی و ایرانی، حسن ایرلو، سفیر ایران در یمن در روز ٢٧ آذرماه به منظور درمان کووید ١٩ از صنعا، پایتخت یمن خارج شد. این کار پس از اقدامی نادر درخصوص مستثنی قائل شدن از محاصره هوایی اعمال شده توسط ائتلاف عربی صورت گرفت.

ایرلو که افسر سابق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران بود چند روز بعد در ایران درگذشت.

با این حال، ناظران همچنان از خود می‌پرسند چرا عربستان سعودی که چندین سال با حوثی‌های تحت حمایت ایران درگیر جنگ بوده است، با توجه به نقش اصلی ایرلو در این جنگ اجازه داد چنین پروازی انجام شود.

از آنجا که دادگاه نظامی در استان مأرب، ایرلو را به اتهام ورود به یمن به بهانه‌های واهی، جاسوسی و مشارکت در جنایات با حوثی‌ها مجرم شناخته بود، او پیش از این با حکم اعدام روبه‌رو بود.

پیش از آن مقامات یمن ایرلو را به هدایت عملیات نظامی در مناطق تحت تسلط حوثی‌ها، از جمله حمله این گروه شبه‌نظامی به مأرب متهم کرده بودند و از او به‌عنوان «فرماندار واقعی» بخش‌های تحت تسلط حوثی‌ها در یمن یاد می‌کردند.

اگرچه عربستان سعودی اعلام کرد به «دلایل بشردوستانه» اجازه این پرواز را داده است، سناریوهای محتمل دیگری نیز مطرح شده است.

حمله دقیق عربستان

تنها چند روز پس از خروج ایرلو از یمن، در ٢٩ آذر ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی حملات هوایی دقیقی را به اهداف و تأسیسات حوثی‌ها در فرودگاه بین‌المللی صنعا انجام داد.

سرتیپ ترکی المالکی، سخنگوی ائتلاف گفت این حملات دقیق با استفاده از اطلاعات مفصل درباره هریک از اهداف صورت گرفت که دستیابی به آنها فقط از طریق یک منبع داخلی یا مشاور مورد اعتماد ممکن بوده است.

المالکی گفت این حملات شش مرکز را در بخش شمال‌شرقی فرودگاه هدف قرار دادند که از آنها برای اجرای حمله با استفاده از پهپادهای مسلح استفاده می‌شود.

او گفت برخی از این مراکز برای آموزش پرسنل درخصوص نحوه کار با پهپادها مورد استفاده قرار می‌گرفتند و محل سکونت این پرسنل و مربیان آنها بودند و افزود دو مرکزی که هدف قرار گرفتند، انبار پهپادها بودند.

المالکی گفت: «انهدام این اهداف هیچ تأثیری بر ظرفیت عملیاتی فرودگاه نخواهد داشت و بر مدیریت حریم هوایی و ترافیک هوایی تأثیری نخواهد گذاشت.»

فیصل احمد، تحلیلگر سیاسی گفت: «ممکن است ایرلو به‌عنوان بخشی از توافق برای خروجش از یمن از طریق مسیر هوایی، در مورد مکان پهپادها در فرودگاه صنعا اطلاعاتی به سعودی‌ها داده باشد.»

او به المشارق گفت: «دلیلش این است که مخالفت‌های زیادی با او و سیاست ایران در یمن وجود داشت، به‌ ویژه از جانب رهبران ارشد [حوثی‌ها] که در مورد نحوه اداره امور با او اختلاف داشتند.»

او به این مسئله اشاره کرد که «رهبران مذکور بسیاری از امتیازات خود را از دست داده‌اند و این امتیازات در اختیار او و نزدیکانش و همچنین ایران قرار گرفته است.»

احمد گفت: «اختلافات بالا گرفت، به‌ ویژه که بسیاری از رهبران با توجه به تلفات انسانی سنگینی که این گروه در مأرب متحمل شد، با ورود به این جنگ مخالفت کردند.»

عبدالعزیز ثابت، اقتصاددان گفت که علت اختلاف بین برخی از رهبران حوثی و ایرلو عمدتاً مالی بود.

او گفت: «ایرلو اختیارات این دسته از رهبران را محدود کرده است و چنین اختیاراتی را به سایر افرادی که با او همکاری می‌کردند و سیاست‌های ایران را اجرا می‌کردند، واگذار کرده است» و افزود فکر نمی‌کنم دور از ذهن باشد که بگوییم به ائتلاف سعودی در مورد اهداف نظامی در فرودگاه اطلاعاتی داده شده است.

او گفت این مسئله به‌ ویژه به این دلیل صدق می‌کند که این فرودگاه درست پس از انتقال هوایی ایرلو از یمن هدف قرار گرفت.

افزایش انشعاب‌های داخلی

در همین حال محمود الطاهر، تحلیلگر سیاسی گفت فکر می‌کند این خود حوثی‌ها بودند که اطلاعات را در اختیار ائتلاف عربی قرار دادند.

او گفت: «کسانی که این اطلاعات را فاش کردند، مقامات حوثی که [در سال ١٣٩٥] به جنوب عربستان سعودی رفتند و همچنین مقامات اطلاعاتی حوثی‌ها هستند. این اتفاق در نتیجه اختلافات داخلی بین جناح‌های رقیب که درپی کسب نفوذ و پول هستند و ایرلو و حامیانش رخ داد.»

او به این مسئله اشاره کرد که: «این مسئله نشان می‌دهد که روابط بین ایران و حوثی‌ها تا چه اندازه شکننده است و این موضوع به نفع ائتلاف عربی به رهبری عربستان است.»

صرف‌نظر از اینکه ایرلو چگونه توانست با هواپیما از یمن خارج شود، این وضعیت نور تازه‌ای بر اختلافات رهبری داخلی این گروه و تنش فزاینده بین حوثی‌ها و ایران تابانده است.

در آن زمان تعدادی از مقامات حوثی که نخواستند نامشان فاش شود به آسوشیتدپرس گفتند بیماری ایرلو «فرصتی را برای این گروه فراهم کرده بود تا خواستار خروج او شوند.»

آنها گفتند حوثی‌ها نزد رهبری ایران شکایت کرده بودند که ایرلو در زمینه هماهنگی استراتژی‌ها با آنها در دیدارهایش با رهبران قبایل و رهبران سیاسی ناموفق بوده است.

یکی از مقامات منطقه‌ای به وال استریت ژورنال گفت: «ایرلو به معضلی برای آنها تبدیل شده است. او یک مشکل سیاسی است.»

تحلیلگران به المشارق گفتند شیوه مدیریت یکجانبه ایرلو، به‌ ویژه در مورد هدایت عملیات نظامی در مناطق تحت تسلط حوثی‌ها باعث ایجاد شکاف‌های داخلی شده بود.

عبدالسلام محمد، مدیر مرکز مطالعات و تحقیقات ابعاد در یمن، گفت: «ایرلو نماینده سپاه در یمن بود.»

محمد گفت: «اگر حضور او نبود، پهپادها، موشک ها و سلاح‌ های مدرن به یمن ارسال نمی‌ شدند.»

سلاح‌های ایرانی جنگ یمن را تشدید کرده و وسعت بخشیده است، جنگی که بیش از هفت سال طول کشیده و به زیان مردم یمن بوده است.

محمد به این مسئله اشاره کرد که ایرلو برخی از فرماندهان حوثی را که در ایران آموزش ندیده بودند اخراج کرد و برخی دیگر را از قدرت کنار گذاشت و همین موضوع به نارضایتی در داخل گروه دامن زد.

تحلیلگران می‌گویند این سختگیری خشم برخی از حوثی‌ها را برانگیخته بود، چون آنها به شکلی روزافزون متوجه شدند آرمانشان در حال تضعیف است چراکه ایرانی‌ها بیشتر به سمت دستور کار خود گرایش نشان می‌دهند.