نافرمانی عصائب اهل الحق نشان دهنده تشدید درگیری میان شبه نظامیان عراقی

عصائب الحق با اقدامات اخیرش و نیز سرپیچی کردن، میان خود و دیگر شبه نظامیان وابسته به ایران در عراق فاصله ایجاد کرده و اختلافات حاد میان [گروه های] نیابتی ایران و شرط خود برای دستیابی به برتری در این میان آنها را مشخص کرده است.

قیس الخزعلی، که رهبری عصائب اهل الحق را بر عهده دارد، بارها گفته است که شبه نظامیانش برخلاف دستورات جمهوری اسلامی و ظاهراً با نادیده گرفتن مذاکرات ایران بر سر بازگشت به توافق هسته ای ۱۳۹۴، به حملات خود علیه سربازان آمریکایی ادامه خواهند داد.

مفهوم آشکار این موضع‌گیری از سوی او این است که به رغم تضمین های دائمی او نسبت به وفاداری به «ولی فقیه» -- علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی -- عصائب اهل الحق نه یک عامل ایران، بلکه صرفاً متحد آن است.

از زمان تشکیل عصائب اهل الحق در سال ۱۳۸۵ توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، این گروه شبه نظامی فعالانه در خدمت اجرای دستور کار ایران بوده است. این گروه در عراق و سوریه به خشونت های فرقه ای پرداخته و حملاتی را بر منافع بین المللی اعمال کرده است.

آسوشیتدپرس روز ۱۸ تیر ماه گزارش داد، اما رویدادهای اخیر نشان دهنده آن است که این گروه شبه نظامی به شکل فزاینده ای بر استقلال خود تأکید می کند و حتی در مواقعی از اجرای دستورات تهران سر باز می زند.

به گزارش ایسنا، اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در سفر خرداد ماه خود به بغداد از نیروهای نیابتی ایران در عراق خواسته بود که آرامش را تا پس از مذاکرات هسته ای بین ایران و ایالات متحده حفظ کنند.

اما او با سرکشی [این گروه]، به ویژه از سوی الخزعلی، مواجه شد. الخزعلی چند روز پس از این نشست در اظهاراتی که از تلویزیون پخش شد گفت که آنها همچنان منافع ایالات متحده را هدف قرار خواهند داد و به مذاکرات هسته ای توجهی نخواهند کرد.

در حالی که الخزعلی اکنون میان گروه خود با ایران فاصله ایجاد کرده، واضح است که او رؤیای معرفی خود به عنوان رهبر همه شبه نظامیان عراقی، که تحت پوشش ایران فعالیت می کنند، را در سر می پروراند و می خواهد عصائب اهل الحق را جایگزین رقیب اصلی آن، یعنی کتائب حزب الله کند.

به این ترتیب تنش میان عصائب اهل الحق و کتائب حزب الله افزایش یافته و هر کدام، دیگری را به تلاش برای دستیابی به سلطه و کسب منفعت خودش متهم می کنند.

به تازگی مشخص شده است که یکی از رهبران برجسته حزب الله به نام عبدالعزیز المحمداوی، معروف به «ابو فدک»، که معاون نیروهای بسیج مردمی است، سهم عصائب اهل الحق از منابع مالی خود را کاهش داده است.

این اقدام سبب خشم عصائب اهل الحق شد و آن گروه کتائب حزب الله را به سوءمدیریت تشکیلات شبه نظامیان و تلاش برای انحصار موقعیت های رهبری متهم کرد.

نزاع بر سر پول و قدرت

ناظران می گویند که به اصطلاح «محور مقاومت» ایران تحت فشارهای وارده در نتیجه کشمکش بر سر کسب پول، نفوذ، و رهبری در حال از هم گسستن است.

این گسست نشان دهنده موفقیت آمیز بودن سیاست بلندمدت دولت عراق به منظور تضعیف شبه نظامیانی است که حاکمیت دولت را تهدید می کنند.

احمد شوقی، تحلیلگر مسائل سیاسی، در این باره می گوید، رویکرد دولت در برخورد با شبه نظامیان وابسته به ایران، مبتنی بر اصل خویشتن داری و امتناع از درگیر کردن خود در این کشمکش ها بوده است؛ کشمکش هایی که این شبه نظامیان می خواهند آتش آن را مشتعل کنند.

وی گفت که این کشور در زمینه مقابله با فعالیت گروه های غیرقانونی، تقویت نقش خدمات امنیتی عراق، و بازگرداندن قدر و منزلت دولت پیشرفت های عظیمی داشته است.

شوقی افزود، اما تسلیم کردن شبه نظامیان وابسته به ایران به اراده و قدرت بیشتری نیاز دارد؛ چرا که این گروه ها «به فعالیت های خرابکارانه ادامه می دهند، دردسر ایجاد می کنند، و زبان اسلحه را تحمیل می کنند.»

او گفت، این امکان وجود دارد که ایران به دلایلی که به مذاکرات هسته ای مربوط می شود، از نیروهای نیابتی خود خواسته باشد که کوتاه بیایند، اما برخلاف گذشته، به نظر نمی رسد که تسلط کاملی بر آنها داشته باشد.

وی اظهار داشت که این امر در حالی ادامه می یابد که شبه نظامیان منافع بین المللی در عراق را هدف قرار می دهند. او خاطرنشان کرد که ایران به دلیل اختلافات شدید میان نیروهای نیابتی خود در عراق بر سر قدرت، نفوذ، و پول قادر به برطرف کردن این گسستگی نیست.

تبلیغات پیش از انتخابات

روز ۲۰ شهریور، پهپادهای مملو از مواد منفجره فرودگاه اربیل را هدف قرار دادند که البته این حملات هیچ تلفات و خسارتی دربر نداشت. گفتنی است که این فرودگاه به عنوان پایگاه نیروهای ائتلاف بین المللی که با «دولت اسلامی» (داعش) مبارزه می کنند، به کار گرفته می شود.

عمر جنابی، ناظر رسانه ای و وبلاگ نویس، گفت که این حمله -- هفتمین حمله به این فرودگاه در طول یک سال بود -- دارای مشخصه های اقدامات شبه نظامیان وابسته به ایران بود.

وی خاطرنشان کرد که این اقدام یک روز پس از اعلام آتش بس توسط قاسم الاعرجی، مشاور امنیت ملی عراق، روی داد. قرار بود این آتش بس تا پایان سال جاری -- یعنی زمان تخلیه نیروهای آمریکایی -- به اجرا گذاشته شود و از حملات به اهداف آمریکایی جلوگیری کند.

الاعرجی یکی از اعضای ارشد سازمان بدر وابسته به ایران است.

الجنابی گفت که ادامه حملات شبه نظامیان تحت حمایت ایران، از جمله عصائب اهل الحق، ممکن است نوعی «تبلیغات پیش از انتخابات» باشد.

او گفت که این حملات بخشی از تلاش ها به منظور فریب دادن هواداران شبه نظامیان با «شعارهای مقاومت است و می خواهد آنها باور کنند که قدرتمند هستند و قادر خواهند بود پس از خروج نیروهای آمریکایی از عراق، خلأ به وجود آمده را پر کنند.»

او گفت که هم اکنون تنش هایی میان شبه نظامیان اصلی وابسته به ایران وجود دارد، و ممکن است این تنش ها، به ویژه با نزدیک شدن به انتخابات و در حالی که آنها سعی می کنند به دستاوردهای سیاسی لازم برای افزایش سلطه خود بر میدان برسند، عمیق تر شود.