کارشناسان: ایران، برخلاف ادعاهایش، راه های مختلفی برای خریدن واکسن کووید-۱۹ دارد

ایران بارها ادعا کرده است که تحریم های ایالات متحده مانع از دسترسی آن کشور به واکسن های کووید-۱۹ شده است. رژیم ایران با انتشار مداوم و گسترده این پیام شاید امیدوار است افکار عمومی را از سوءمدیریت خود در بحران هایی که کشور دست به گریبان آنها است، منحرف کند.

اما کارشناسان می گویند، همان طور که جمهوری اسلامی اوایل پاییز در واکنش به بحران کمبود واکسن آنفلوآنزا ناکام بود، در زمینه سوءمدیریت واردات واکسن های ویروس کرونا (کووید-۱۹)، که اخیراً تأیید شده اند، نیز مقصر است.

در همین حال، بی صداقتی و عدم شفافیت دولت ایران در زمینه اطلاعات ارائه شده به مردم در مورد دسترسی به این واکسن ها نیز وضعیت را در ایران بدتر کرده است.

به گفته تلویزیون دولتی ایران، حسن روحانی، رئیس جمهوری آن کشور، به هیأت دولت خود گفت که به مسئولان وزارت بهداشت دستور داده است واکسن های ویروس کرونا را «از یک کشور خاص» خریداری کنند. او نام آن کشور خاص را نیاورد.

او همچنین به تعداد واکسن هایی که سفارش خرید آنها داده شده است، اشاره ای نکرد.

روحانی گفت که تلاش های دولت او برای خریداری واکسن کووید-۱۹ به دلیل تحریم های ایالات متحده با مانع روبرو شده است.

همزمان خبرگزاری دانشجویان ایران روز ۱۹ آذر گزارش داد که سعید نمکی، وزیر بهداشت، گفت اگر چه تحریم های ایالات متحده همچنان توانایی ایران برای انتقال پول به خارج از کشور جهت خرید این واکسن ها را با مشکل رو به رو کرده است، «خوشبختانه این گره ها در حال باز شدن است.»

او به این موضوع که ایران چگونه پول این دوزهای واکسن را می پردازد، اشاره ای نکرده است.

رفع مسئولیت از خود، تناقض

ناظران می گویند که انداختن بار تقصیر همه مشکلات فراروی دولت روحانی و یا بخش اعظم آن به گردن تحریم ها، صرفاً راهی برای رفع مسئولیت از خود و منحرف کردن افکار عمومی ایران از ناکامی های سیستمی (سیستمیک) است.

یک تحلیلگر سابق نیروی دریایی ایران که خواست ناشناس بماند، در این باره گفت: «تقصیر از خود آنهاست. تحریم های ایالات متحده مواد غذایی و دارویی را مستثنی کرده است.»

ایالات متحده تأکید کرده است که تحریم ها متوجه رژیم ایران، و نه مردم آن کشور، است. ایالات متحده همچنین موارد استثناء و مجوزهای گسترده ای را برای فروش کالاها و اقلام کشاورزی و غذایی، دارویی، و تجهیزات پزشکی به ایران در نظر گرفته است.

ناصر ریاحی، رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو در ایران، روز ۱۱ آذر گفت: «حتی تحت تحریم هم ۳۰ درصد از داروهای ما از آمریکا وارد می شود.»

این تحلیلگر نیروی دریایی گفت، حتی وقتی که دولت واکسن های کووید-۱۹ را وارد کند هم به احتمال زیاد آن واکسن ها سر از بازار سیاه درخواهد آورد.

وی افزود که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی «احتمالاً در این کار دست خواهد داشت و سهم خود را از سود حاصله خواهد برد.»

در پاییز نیز سناریوی مشابهی روی داد. در آن زمان دولت بارها اعلام کرد که واکسن های آنفلوآنزا به دلیل تحریم ها در اختیار عموم قرار نگرفته است.

در طول تابستان به مردم ایران وعده واکسن آنفلوآنزا داده شده بود، اما آن وعده هرگز به موقع به تحقق نپیوست. چند ماه بعد، در حالی که دولت ادعا می کرد با کمبود واکسن روبروست، گزارش هایی مبنی بر زدن واکسن آنفلوآنزا به نمایندگان مجلس به بیرون درز کرد.

اگرچه اوایل آذر ماه واکسن های آنفلوآنزا در ایران در دسترس همگان قرار دارد، اما بسیاری از مردم در زدن این واکسن ها تردید دارند؛ چرا که فصل سرما و آنفلوآنزا از مدت ها پیش شروع شده است. همچنین بسیاری از مردم ترجیح می دهند برای زدن واکسن آنفلوآنزا خطر نکنند و به مراکز درمانی نروند؛ چرا که چنین کاری به معنای قرار گرفتن در معرض کوویدـ۱۹ است.

ایران بیش از ۵۰ هزار مورد مرگ ناشی از ویروس کرونا و بیش از یک میلیون مورد تأیید شده ابتلا به آن را گزارش کرده است. این بدترین مورد شیوع در خاورمیانه محسوب می شود.

چندین راه برای به دست آوردن واکسن

بنا به گزارش هفته گذشته ایرنا، نمکی گفت که ایران ۱۶.۸ میلیون دوز واکسن کووید-۱۹ را از طریق سیستم کوواکس سازمان بهداشت جهانی پیش خرید کرده است. او همچنین گفت که ایران «با کشورهای دیگر برای تولید واکسن همکاری می کند» و آزمایش واکسن روی انسان در ایران در فصل بهار آغاز خواهد شد.

چند ماه پیش، دولت اعلام کرده بود که «آماده همکاری» با چینی ها برای تولید یک واکسن است. این در حالی است که جامعه پزشکی ایران به صراحت چنین اقدامی را رد کرده است. هیچ گزارش دیگری در این زمینه منتشر نشد و چین به تلاش های خود برای تولید یک واکسن، بدون نام بردن از ایران، ادامه داد.

گزارش های پراکنده ای نیز در مورد یک همکاری مشابه با روسیه، یا خرید احتمالی واکسن از مسکو، منتشر شده بود. کارشناسان ایرانی با آن اقدام نیز مخالفت کرده اند.

سازمان بهداشت جهانی هیچ یک از واکسن های تولید شده در چین و روسیه را تأیید نکرده است.

مسعود مردانی، از اعضای نهاد دولتی ستاد مبارزه با کرونا، گفت: «تحریم ها هیچ تأثیری بر دسترسی [ایران] به واکسن ویروس کرونا نخواهد داشت.» سازمان بهداشت جهانی نیز تأیید کرده است که این واکسن را به ایران ارائه خواهد کرد.

شاهین محمدی، یک روزنامه نگار ایرانی مقیم واشنگتن، به المشارق گفت اظهارات مسئولان ارشد مبنی بر این که تحریم های آمریکا از دسترسی ایران به واکسن کرونا جلوگیری می کند، «دروغ» است.

وی گفت: «ایران برای به دست آوردن واکسن کرونا، واکسن آنفلوآنزا، و هر داروی دیگری که نیاز داشته باشد، چندین راه دارد.»

او گفت: «این راه ها شامل معافیت های وزارت خزانه داری آمریکا برای صادرات غذا و دارو، سازوکاری که ایالات متحده با سوئیس ایجاد کرده، و اینستکس است.» اینستکس سرنام ابزار مالی اتحادیه اروپا برای انجام تجارت محدود با ایران است.