بازگشت آسیب های روحی نجات يافتگان از دست داعش به دلیل ویروس کرونا در عراق

به مدت نیم دهه، زیدان از کابوس های تکراری در باره تسخیر زادگاه خود در شمال عراق توسط داعش رنج برد. این ایزدی ۲۱ ساله تازه شروع به بهبودی کرده بود که کووید-۱۹ باعث بازگشت دوباره آسیب روانی وی شد.

زیدان هنگام حمله داعش به سنجار، در مناطق کوهستانی حیاتی اقلیت مذهبی ایزدی در شمال غربی عراق، چندین نفر از بستگان خود را از دست داده بود.

افراطی ها مردان ایزدی را کشتند، پسران را به عنوان کودک سرباز گرفتند و زنان را به بردگی جنسی مجبور کردند.

زیدان و اعضای زنده مانده خانواده اش فرار کردند و به اردوگاه باجد کندالا در نزدیکی مرز سوریه پناه بردند، جایی که هنوز در آنجا زندگی می کنند.

وی گفت: «ما قبلاً كشاورز بودیم و زندگی خوبی داشتیم. سپس داعش آمد.»

در یک ساختمان پیش ساخته که محل کلینیک بهداشت روان اردوگاه است، زیدان آسیب های روحی خود را با بیداء عثمان، روانشناس سازمان غیردولتی بین المللی اورژانس پریمیر در میان گذاشت.

زیدان به صورتی مبهم از خشونت های سال ۱۳۹۳ با عنوان «وقایع» یاد می کند.

سازمان ملل می گوید که آن خشونت ها ممکن است چیزی بسیار جدی تر، مانند نسل کشی باشند.

زیدان به عثمان گفت که چند بار اقدام به خودکشی کرده است و گفت: «من هر شب كابوس می بينم. مردان سياه پوشی را كه برای کشتن ما می آيند می بينم.»

زیدان سالهاست که دکترش را می بیند و می آموزد که چگونه از طریق تمرینات تنفسی که به او آموخته با اختلال استرس پس از حادثه کنار بیاید.

در اوایل سال جاری، حملات عصبی شبانه او متوقف شد. سرانجام، او می توانست دوباره بخوابد اما فقط برای چند ماه.

در اسفند ماه، عراق برای جلوگیری از گسترش ویروس جدید کرونا (کووید-۱۹)، در کشور تعطیلی سراسری اعلام کرد.

زیدان در هم شکست.

او گفت: «من می ترسم خانواده ام به این ویروس آلوده شوند و به من هم منتقل کنند. این مرا دچار وسواس می کند.»

«بازگشت کابوس ها»

با طولانی تر شدن تعطیلی ها، برادر زیدان کار خود را در یک فروشگاه لوازم التحریر در کنار اردوگاه از دست داد.

او گفت: «حالا دیگر خانواده درآمدی ندارد. تنها فکر کردن به این موضوع باعث بروز حمله عصبی می شود. کابوس ها بازگشتند همینطور تمایل من به مردن.»

سازمان بهداشت جهانی می گوید از ۴۰ میلیون شهروند عراقی، یک نفر از هر چهار نفر از نظر روانی آسیب پذیر است.

اما این کشور با داشتن تنها سه نفر متخصص بهداشت روان برای هر یک میلیون نفر، در این زمینه دچار کمبود جدی است.

صحبت درمورد ضربه یا مشکلات روانی یک تابو تلقی می شود و بیماران با این شرط که فقط از نام کوچکشان استفاده شود با این کار موافقت کردند.

عثمان گفت که در اردوگاه های سراسر عراق، که هنوز میزبان حدود ۲۰۰ هزار آواره داخلی است، همه گیری باعث بدتر شدن اوضاع بسیاری از افرادی شده که مشکلات روانی دارند.

وی گفت: «ما متوجه بازگشت مجدد موارد اختلال استرس پس از حادثه، اقدام به خودکشی و افکار مربوط به خودکشی شدیم.»

در شهریور ماه، سه زن ایزدی آواره در اردوگاه های دهوک و کوه سنجار دست به خودکشی زدند.

این سه پرونده مستند مربوط به افرادی بودند که در زمان داعش مورد خشونت و بردگی قرار گرفته بودند. فاضل الغراوی، یکی از اعضای کمیسیون عالی حقوق بشر عراق، به المشارق گفت که علاوه بر این، مرگ بسیاری از اعضای خانواده آنها به دست داعش و اقامت طولانی مدت آنها در اردوگاه های آوارگی به درد و رنج آنها افزوده بود.

در مهر ماه، تنها در اردوگاه بشید کندال سه نفر از آوارگان، به دلیل محدود شدن رفت و آمدشان به کمپ به دلیل تعطیلی ها و بدتر شدن وضعیت اقتصادیشان، خودکشی کردند.

یک کارخانه تولید دستمال کاغذی که تمامی کارکنانش را اخراج کرد، یک مزرعه سیب زمینی که تعطیل شد، یک خرده فروشی با بدهی های روزافزون: بیکاری یک تهدید مشترک برای همه بیماران عثمان است.

وی گفت: «این امر منجر به بروز مشکلات مالی و همچنین از بین رفتن اعتماد به نفس می شود، که باعث بازگشت مجدد آسیب هاست.»

طبق گزارش سازمان بین المللی کار، حدود یک چهارم عراقی هایی که قبل از تعطیلی ها استخدام شده بودند، برای همیشه از کار بیکار شده اند.

به ویژه جوانان ضربه سختی خوردند. بنا به گزارش سازمان بین المللی کار، ۳۶ درصد از افراد ۱۸ تا ۲۴ ساله که شاغل بودند، اخراج شدند.

«احساس تنهایی می کنم»

یک بیمار جدید با پوشش روسری آبی آسمانی به درمانگاه آمد.

وقتی روی صندلی چرم مصنوعی نشست، جمیله ۴۰ ساله گفت که احساس می کند این بیماری همه گیر زندگی او را نیز تحت تاثیر قرار داده است.

این نجات یافته ایزدی به همراه تنها پسر و چهار دخترش در یک چادر یک اتاقه زندگی می کند.

اما احساس راحتی نمی کند.

او گفت: «من فرزندانم را کاملا رها کرده ام. احساس تنهایی می کنم اگر چه آنها همیشه در خانه هستند. زمانی که حمله عصبی دارم آنها را کتک می زنم - دیگر نمی دانم چه کار کنم.»

عثمان سعی کرد جمیله را آرام کند و به او گفت: «نفرت نتیجه یک غم درمان نشده است. ما دق دلمان را سر نزدیکانمان خالی می کنیم، به ویژه زمانی که احساس می کنیم برایمان ارزش قائل نیستند - مردان این خشم را بر سر زنان، و زنان بر سر فرزندان خود خالی می کنند.»

لیلی البرزنجی، مدیر سازمان بشردوستانه جود برای توسعه و بازسازی مستقر در موصل، به المشارق گفت که ارائه آموزش های حرفه ای و فراهم آوردن فرصت های شغلی باید بخش اساسی از هر برنامه دولتی باشد که هدفش کمک به نجات یافته گان از آسیب هاست.

اما متخصصان هشدار می دهند که این آسیب فقط مختص آوارگان نیست.

لینا فیلا، رئیس واحد بهداشت روان در بیمارستانی که توسط پزشکان بدون مرز در شمال عراق اداره می شود، گفت: «کودکان نجات یافته از یک نسل کشی به دلیل انزوا و عدم دسترسی به مراقبت، در بزرگسالی دچار مشکل می شوند.»

وی افزود: «ما نگرانیم که میزان خودكشی ها طی سال های آینده افزایش یابد.»