دست اندازی سپاه در نهادهای داخلی ایران؛ عامل تضعیف آنها و آسیب مردم

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از ۴۱ سال پیش یعنی از زمان آغاز تأسیسش در پی رویدادهای پس از انقلاب ایران، تلاش کرده است تا با هزینه مردم ایران برای خود ثروت و قدرت بیاندوزد.

ناظران به المشارق گفتند، که [سپاه پاسداران] تلاش های ایران برای حرکت به سوی بازار آزاد را تضعیف کرده، اقتصاد کشور را تحت سلطه خود درآورده و تقریباً در همه جنبه های جامعه مدنی، حکمرانی و امور نظامی دخالت کرده است.

از همان ابتدا، هدف سپاه این بوده است که جایگزین ارتش، نیروی نظامی متعارف ایران، شود. چرا که بسیاری از افسران ارتش در غرب آموزش دیده بودند و انقلابیون گمان می کردند که آنها به رژیم وفادار نیستند.

سپاه که عمدتاً متشکل از نیروهای داوطلب تندرو بود که آموزش نظامی شان اندک یا صفر بود، با کنار زدن ارتش و در مواردی، اعمال کنترل بر آن در بالاترین سطوح، امر «محافظت از انقلاب» را در پیش گرفت.

تلاشهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای پیشی گرفتن از ارتش ایران و تسلط بر اقتصاد، در دهه ۱۳۶۰ از طرف علی خامنه ای حمایت شد، کسی که بعد ها تقریباً یک شبه تمام درجات حوزوی را طی کرد، «آیت الله» شد و به عنوان رهبر جمهوری اسلامی انتخاب شد.

روابط عمیق خامنه ای با سپاه

خامنه ای یک شخصیت نسبتاً جوان اما برجسته بود که در طول جنگ هشت ساله با عراق به عنوان رئیس جمهوری ایران خدمت می کرد. خامنه ای جزو معدود روحانیانی بود که به عنوان بخشی از بدنه قدرت، در طول جنگ از خط مقدم جبهه دیدن می کرد. این امر باعث جلب حمایت بسیاری از درجه داران سپاه شد که برخی از آنها در سالهای بعد به شهرت رسیدند.

خامنه ای در طول بیش از سه دهه فعالیت خود به عنوان «رهبر انقلاب» ایران، بر گسترش نفوذ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در ایران و همچنین در خارج از کشور از طریق نیروی قدس ، نظارت کرده و آن را تأیید کرده است.

در سال ۱۳۶۸، خامنه ای معتمد خود حسن فیروزآبادی، فارغ التحصیل دانشکده پزشکی را، که هیچ آموزش یا سابقه نظامی نداشت، به عنوان رئیس ستاد کل نیروهای مسلح منصوب کرد و به او درجه سرلشکری اعطا نمود.

در سال ۱۳۹۵، سرلشکر محمد باقری جایگزین فیروزآبادی شد که تا زمان تصدی این پست در نیروهای مسلح فرمانده سپاه بود.

چند رسانه ایرانی خارج از کشور و رسانه های ایالات متحده خاطرنشان کردند که اگرچه باقری دهه ها به عنوان عالی ترین مقام اطلاعاتی ستاد کل نیروهای مسلح خدمت کرده بود، انتصاب وی به عنوان فرمانده این ستاد نمایانگر «برتری» سپاه بر ارتش بود.

سرتیپ سپاه عبدالعلی پورشاسب نیز در بیانیه ای در سال ۱۳۹۴ به این وضعیت اشاره کرد. به گفته وی، نیروهای نظامی ارتش ایران که در اواخر سال ۱۳۹۴ به سوریه اعزام شدند، «تحت فرماندهی سپاه خدمت کردند.»

تصرف ارتش توسط سپاه

نشانه های دیگری نیز وجود دارد که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بیشتر و آشکارتر از گذشته بر روی ارتش اعمال نفوذ می کند.

به عنوان مثال سخنگوی ستاد کل نیروهای مسلح ابوالفضل شکارچی یک سرتیپ سپاه است.

یک تحلیلگر سابق نیروی دریایی ایران، که اکنون در ایالات متحده ساکن است و خواست که نامش فاش نشود، به المشارق گفت که در دهه شصت و حتی هفتاد، «این مساله به رسمیت شناخته شده بود که ارتش آموزش دیده حرفه ای تخصص هایی دارد که سپاه فاقد آنهاست.»

او گفت که مقامات اذعان کردند که اعضای سپاه آموزش های لازم را برای ارتباطات دریایی، ناوبری و سایر جنبه های نظامی ندیده اند.

وی افزود، با وجود این، سپاه در تلاش برای «یافتن راهی» جهت ورود به ساختار نظامی متعارف بود، حتی زمانی که در مورد امور عملیاتی در حاشیه نگه داشته می شد.

سپاه عملیات ضد اطلاعات را در دست گرفت و اعضای رده پایین خود را به نیروی دریایی و سایر شاخه های ارتش اعزام کرد تا افراد نظامی مخالف با رژیم یا آنهایی را که به طور منظم در مراسم نماز جماعت شرکت نمی کردند، شناسایی کنند.

این تحلیلگر گفت آنها ناظرانی را برای تماشای رزمایش های دریایی، و نمایندگانی را به جلسات نیروی دریایی ایران و سایر شاخه های نظامی می فرستادند.

تصمیم گیری سپاه در مورد استخدام ها

در داخل ایران، این سپاه است که سرنوشت افراد جویای کار و کارآفرینان را رقم می زند.

فریده نبوت، آموزگار زبان انگلیسی و کارمند پیشین آموزش و پرورش ایران که اکنون در ایالات متحده زندگی می کند، گفت: «من در دهه هفتاد برای افتتاح یک مدرسه خصوصی درخواست مجوز کردم.»

او به المشارق گفت که برای گرفتن مجوز باید در یک امتحان سراسری شرکت می کرد که سئوالات آن در مورد فقه شیعه بود.

خانم نبوت گفت که برای این آزمون مطالعه کرده بود و امتیازش جزو ۱٪ برتر بود.

نبوت یک ایرانی کرد است که در مناطق غربی ایران که ساکنان آن اکثراً اهل سنت هستند متولد شده است. او گفت که در جریان آخرین مصاحبه خود، یک بازپرس عقیدتی مرتبط با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بدون هیچ توضیح کتبی او را رد صلاحیت کرد.

پیروز مسلم، یكی دیگر از اهالی سنت و فارغ التحصیل مهندسی عمران که متقاضی شغل دولتی بود، تجربه مشابهی داشته است.

او به المشارق گفت: «من در ارزیابی های فنی خود نمرات بالایی کسب کردم، اما در مرحله مصاحبه، آنها از من سئوالی در مورد مهندسی نکردند. سپاه از من در مورد قوانین شیعه سئوال کرد و من رد شدم.»

نفوذ سپاه در سیاست

نفوذ سپاه بر جامعه ایران تا بالاترین سطوح می رسد.

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس ایران، فرمانده سابق سپاه است و رئیس قبلی مجلس، علی لاریجانی، نیز در سپاه خدمت کرده بود.

افسران سرشناس سابق سپاه، مانند اسماعیل کوثری، گروه قابل توجهی از جناح تندرو مجلس را تشکیل می دهند.

محسن رضایی، یکی از ماموران عالی رتبه دولتی در مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران - یکی از قدرتمند ترین نهادهای ایران - نیز از فرماندهان سابق سپاه است.

در سال ۱۳۹۵، جواد منصوری، فرمانده سابق سپاه گفت که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از سال ۱۳۶۴ یک «گروه اعزامی» در وزارت امور خارجه ایران داشته و برخی از دیپلمات های برتر ایران به نیروی قدس، بازوی خارج از کشور سپاه، تعلق دارند.

سپاه قدس شبه نظامیان خشن را در عراق و سوریه مسلح و پشتیبانی می کند.

منصوری اظهار داشته است که چندین نفر از نیروهای سپاه قدس به عنوان سفرای ایران در عراق، سوریه و سایر کشورها خدمت کرده اند و یا در حال خدمت هستند و عباس عراقچی، یكی از دیپلمات های ارشد ایران، «در اصل» از نیروهای قدس سپاه است.

اقتصاد ایران در دستان سپاه

میزان کنترل سپاه بر اقتصاد ایران شاید بهترین بیانگر میزان نفوذ آن در کشور باشد. بازار سیاه ایران تحت تسلط سپاه است و با استفاده از حدود ۶۰ اسکله غیرقانونی که از دهه هفتاد فعالیت می کنند، کالاهای خارجی ممنوعه و یا کمیاب را وارد کشور می کند.

قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا بر صنایع ساخت و ساز و نفت و گاز ایران تسلط دارد. سپاه همچنین یکی از بزرگترین بازیگران در صنعت بانکداری و ارتباطات ایران است.

این فعالیت های تجاری علاوه بر متوسط ۵/۵ میلیارد دلاری که سالانه از مجلس به عنوان بودجه در سال های اخیر دریافت می کند، منعفت مالی قابل توجهی را برای سپاه فراهم می کند.

بنا به گزارش ها تنها در سال ۱۳۹۶، سپاه به هزینه های هر کدام از برنامه های موشکی و نیروی قدس خود، حداقل ۳۰۰ میلیون دلار افزوده است.

شاهین محمدی، روزنامه نگار ایرانی مستقر در ایالات متحده، به المشارق گفت که این ارقام چندان بزرگ به نظر نمی رسند، اما با توجه به بحران اقتصادی ایران، بهتر می بود اگر این هزینه ها صرف آموزش، مراقبت های بهداشتی و سایر موارد ضروری می شد.

وی گفت: «من به عنوان یک ایرانی به اولویت های رژیم نگاه می کنم و به همه اشتباهات و مشکلاتی فکر می کنم که این رژیم می توانست آنها را تنها با هزینه کردن همان مقادیر برای تأمین نیازهای مردم، برطرف کند.»

شواهد بحران اقتصادی در ایران فراوان است. تورم سالانه در ایران در شهریور ماه به بالای ۳۱ درصد رسید و ارزش پول این کشور از سال ۱۳۹۷ تا کنون بیش از ۲۰۰ درصد کاهش یافته است.

قیمت کالاهای اساسی چنان بالا رفته که سپاه اخیراً اعلام کرده است که «کمک به دولت برای سقف گذاری بر قیمت کالاهای اساسی» را آغاز خواهد کرد. اما تا اواخر آبان ماه، هنوز جزئیاتی در این باره ارائه نشده است.