آغاز مذاکرات لبنان و اسرائیل برای حل و فصل اختلافات مرزی

لبنان و اسرائیل روز چهارشنبه (۲۴ مهر) مذاکرات بی سابقه ای را تحت نظارت سازمان ملل و ایالات متحده برای حل و فصل اختلافات مرزی و هموار کردن راه عملیات اکتشاف نفت و گاز برگزار کردند.

سرتیپ بسام یاسین، رئیس هیأت لبنانی، در بیانیه ای که پس از پایان این جلسه منتشر شد، گفت که این مذاکرات «نخستین گام در یک مسیر بسیار طولانی به سوی نشانه گذاری» مرز دریایی است.

وی گفت: «ما بر اساس منافع عالیه کشورمان، به دنبال دستیابی به شتاب مناسبی در روند مذاکرات هستیم؛ [شتابی] که به ما اجازه دهد این پرونده را در مدت زمان معقولی به نتیجه برسانیم.»

این گفتگوها در یک مقر «نیروهای حافظ صلح سازمان ملل مستقر در لبنان» (یونیفل)، در شهر مرزی ناقوره لبنان، برگزار شد. این مذاکرات چند هفته بعد از آن برگزار می شود که بحرین و امارات متحده عربی اقدام به برقراری روابط با اسرائیل کردند. این دو کشور نخستین کشورهای عربی هستند که پس از مصر در سال ۱۳۵۸ و اردن در سال ۱۳۸۳، با اسرائیل روابط برقرار می کنند.

یک منبع نظامی لبنان و همچنین خبرگزاری ملی آن کشور گفته اند که دور دوم مذاکرات روز ۷ آبان برگزار خواهد شد.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، مذاکرات ناقوره، که منحصراً بر اختلافات مربوط به مرز دریایی متمرکز است، در زمانی برگزار شده که لبنان با بحران های متعدد دست به گریبان است. این کشور امیدوار است که به عملیات اکتشاف برای یافتن نفت و گاز در بخشی از دریای مدیترانه، که اسرائیل نیز مدعی مالکیت بر آن است، ادامه دهد.

تسهیل مذاکرات توسط ایالات متحده

اسرائیل و لبنان هیچ گونه روابط دیپلماتیک ندارند و گفتگوهای چهارشنبه یک تعامل رسمی بسیار نادر به شمار می رود. این نخستین مذاکرات میان دو کشور در مورد مسائل غیرنظامی طی چند دهه محسوب می شود. این دو کشور به طور رسمی همچنان در جنگ هستند.

این گفتگوها پس از سال ها دیپلماسی میانجیگرانه ایالات متحده بین دو طرف انجام شده است.

دیوید شنکر، فرستاده ویژه ایالات متحده، و جان دروشر، سفیر ایالات متحده در الجزایر، که واسطه این مذاکرات بود، به برگزاری این جلسه افتتاحیه کمک کردند.

اسرائیل یک گروه شش نفره، شامل مدیرکل وزارت انرژی آن کشور، مشاور سیاست خارجی بنیامین نتانیاهو نخست وزیر، و رئیس بخش راهبردی ارتش را به این گفتگوها اعزام کرد.

هیأت چهار نفره لبنانی نیز شامل دو افسر ارتش، یک مقام رسمی، و یک کارشناس حقوق مرزی دریایی بود.

یک منبع آگاه از فرماندهی ارتش لبنان پیش از آغاز این مذاکرات به المشارق گفت که انتظار می رفت ملاقات اولیه «سازوکاری را ایجاد کند که بر اساس آن مذاکرات در جلسه های بعدی انجام شوند.»

وی گفت که این مذاکرات تحت نظارت مستقیم میشل عون، رئیس جمهوری لبنان، برگزار شد.

لبنان در بهمن ماه ۱۳۹۶ نخستین قرارداد حفاری دریایی نفت و گاز خود در دو بلوک در مدیترانه را با یک کنسرسیوم متشکل از سه غول صنعت انرژی - شرکت های توتال، ای ‌اِن‌ آی، و نُواتک - امضاء کرد.

لبنان فروردین امسال از مشاهده نشانه هایی از وجود گاز در حفاری های اولیه در بلوک ۴ خبر داد، اما اعلام کرد که هیچ گونه ذخایری که از لحاظ اقتصادی مناسب باشد پیدا نشده است. عملیات اکتشاف در بلوک دیگر، یعنی بلوک ۹، هنوز آغاز نشده و به دلیل اختلافات با اسرائیل بر سر مالکیت آن بلوک، این عملیات به مراتب بحث برانگیزتر خواهد بود.

کاهش تنش های منطقه ای

یک منبع نظامی و همچنین چند تحلیلگر به المشارق گفتند که امید می رود این مذاکرات با کاهش تنش در مرزهای جنوبی لبنان و ایجاد امکان بهره مندی آن کشور از منابع نفتی، که هم اکنون مورد مناقشه است، ثبات منطقه ای را افزایش دهند.

یونیفیل اعلام کرد که از این گفتگوها استقبال می کند. مایک پامپئو، وزیر خارجه ایالات متحده، پیشتر، از این مذاکرات به عنوان یک توافق تاریخی میان دو کشور استقبال کرد و آن را «نتیجه نزدیک به سه سال تعامل شدید دیپلماتیک» خواند.

این منبع وابسته به فرماندهی ارتش لبنان گفت که مشخص کردن مرزها می تواند «شدت درگیری و تنش در مرزها را کاهش دهد،» چرا که هم لبنان و هم اسرائیل به شدت مشتاق آغاز حفاری های دریایی در آن مناطق هستند.

وی گفت، اما هرگونه کاهش تنش در درجه نخست به میزان پایبندی لبنانی ها و اسرائیلی ها به این توافق بستگی دارد. او یادآور شد که پس از مشخص کردن مرزها، هر دو طرف باید نسبت به پایبندی به توافق متعهد بمانند.

طونی عیسی، تحلیلگر سیاسی، به المشارق گفت، یک چالش اصلی دیگر این است که باید دید آیا احزاب همسو با ایران در لبنان «اجازه می دهند که مذاکرات به نتیجه برسد.»‌

اختلافات بر سر مرزهای دریایی

لوری هایتایان، کارشناس نفت و گاز در خاورمیانه و شمال آفریقا، در این باره گفت که لبنان برای حل معضل دو بلوک دریایی، یعنی بلوک های ۸ و ۹، نیازمند آن است که مرزهای دریایی خود با اسرائیل را مشخص کند.

وی به المشارق گفت که مشخص کردن مرزهای دریایی موجب می شود لبنان بتواند از منابع نفت و گاز خود بهره مند شود.

خانم هایتایان گفت: «ایالات متحده از سال ۱۳۸۹ تاکنون به دنبال یافتن راه حلی برای معضل مشخص کردن [این] مرزها بوده است.» او یادآور شد که لبنان با تأیید جنبش امل به نمایندگی نبیه بری، رئیس مجلس آن کشور، وارد این مذاکرات شد.

بری یکی از همپیمانان حزب الله، گروه مورد حمایت ایران، است.

هایتایان گفت: «ما شاید در آستانه دستیابی به ثبات و آرامش در مرزها پس از تعیین حدود مرزی، باشیم.»

مارلین خلیفه، کارشناس امور دیپلماتیک، در این باره به المشارق گفت که یک عامل مهم در حل و فصل اختلافات مرزهای دریایی مشخص کردن نقطه پایان مرز زمینی در ناقوره است.

وی گفت که این نقطه، آغاز خطی است که مناطق دریایی دو کشور را از یکدیگر جدا می کند. به گفته خانم خلیفه، این موضوع به حل و فصل اختلافات بر سر چندین منطقه دریایی، که منبع به وجود آمدن درگیری بین دو کشور بوده است، کمک خواهد کرد.