حزب‌الله و انفجار اخیر مشکلاتی را بر سر امیدهای لبنان برای بهره برداری از ذخایر گاز ایجاد کرده اند

کارشناسان حاضر در منطقه به المشارق گفتند که امیدهای لبنان مبنی بر این که حفاری موفقیت آمیز گاز فراساحل (خارج از خشکی) در حوضه دریای لوانتین بتواند در کاهش پیامدهای بحران اقتصادی آن کشور کمک کند، به دلیل مشکلات اخیر کمرنگ شده است.

یک کنسرسیوم بین المللی به تازگی و پس از آن که هیچ نشانه ای از وجود گاز مناسب در محل موسوم به بلوک ۴ پیدا نشد، فعالیت های اکتشاف گاز در آن منطقه را به حالت تعلیق درآورده و آینده فعالیت های اکتشافی در بلوک ۹ نیز به شکل فزاینده ای نامشخص است.

وقوع انفجار ۱۴ مرداد در بیروت، جایی که این کنسرسیوم از آن به عنوان نقطه آغاز عملیات استفاده می کرد، امیدها به این که این تلاش ها بتوانند به زودی به ثمر برسند را کمرنگ تر کرده است.

این کنسرسیوم فرانسوی-ایتالیایی-روسی (متشکل از شرکت های توتال، اِنی و نُواتِک) عملیات خود را از ۸ اسفند آغاز کرد، اما در فروردین اعلام کرد که هیچ گونه گاز و یا ذخایری که از لحاظ تجاری مناسب باشد، در بلوک ۴ پیدا نشده است.

بلوک ۹، که در آب های منطقه ای جنوب لبنان قرار گرفته، بخشی از میدان گازی لوانتین است و در منطقه ای واقع شده که اسرائیل نیز نسبت به آن مدعی است. هنوز هیچ توافقی در زمینه مرزهای دریایی به دست نیامده است و بدون وجود چنین توافقی حقوق اکتشاف نیز قطعی نیست.

در همین حال، تحریم هایی که ایالات متحده به عنوان بخشی از قانون قیصر (سزار) برای محافظت از غیرنظامیان سوری مصوب سال ۲۰۱۹ بر حامیان حزب‌الله اعمال کرده، وضعیت را پیچیده تر کرده است.

برخی از حامیان حزب‌الله در دولت لبنان در این پروژه مشارکت دارند و این امر خطر خروج سرمایه گذاران از این پروژه را افزایش داده و موجب شده است که حزب‌الله به ویران کردن اقتصاد و آینده نفتی لبنان متهم شود.

بندر بیروت ویران شده است

تونی فرح، تحلیلگر اقتصادی، به المشارق گفت که ویران شدن بندر بیروت موجب محدود شدن تلاش های لبنان برای اکتشاف گاز در آب های سرزمینی خود خواهد شد.

وی گفت: «بندر بیروت یک قطب اصلی اکتشاف نفت و گاز بود و شرکت های بین المللی اکتشاف گاز از آن [بندر بیروت] به عنوان یک ایستگاه لجستیکی برای پشتیبانی و وارد کردن تجهیزات مورد نیاز در عملیات اکتشاف، استفاده می کردند.»

او گفت: «اما اکنون که این بندر ویران شده است، اجرای عملیات اکتشاف غیرممکن است.» وی افزود که بازسازی آن بندر ممکن است سال ها طول بکشد.

«ما انتظار داشتیم که عملیات حفاری به زودی و با حل شدن مشکلات مربوط به اکتشاف، از سر گرفته شود؛ اما اکنون یک مشکل دیگر هم داریم که از اکتشاف جلوگیری می کند و آن، یک مشکل فنی مربوط به بندر بیروت است.»

فرح گفت: «در نتیجه، از سرگیری عملیات حفاری در حال حاضر و تا زمانی که بندر بیروت بازسازی نشده باشد، غیرممکن است.»‌

او گفت که لبنانی ها «به اکتشاف نفت و گاز، به ویژه در بلوک ۹» امید بسته بودند. او یادآور شد که نبیه بری، رئیس مجلس لبنان، در تاریخ ۱۶ مرداد در مصاحبه ای با النهار گفت که گفت و گوها بر سر مشخص کردن و علامت گذاری مرزها «در واپسین مراحل خود قرار دارد.»

«مرحله رکود»

لوری هایتیان، یک کارشناس نفت و گاز در خاورمیانه و شمال آفریقا، به المشارق گفت: «لبنان با یک بحران حکومتی دشوار رو‌به‌روست و [این بحران] مانع از آن می شود که لبنان بتواند به مشکلات اقتصادی و مالی خود رسیدگی کند.»

او گفت که از زمانی که شرکت فرانسوی توتال در فروردین اعلام کرد که در چاه اکتشافی بیبلوس ۱ هیچ گونه گاز مناسبی پیدا نکرده، دولت به عملیات اکتشاف نفت و گاز در بلوک ۹ امید بسته است.

هایتیان گفت: «اما باید به این نکته اشاره شود که تکیه کردن صرف به نفت کار اشتباهی است؛ چون کشور فقط می تواند از طریق اصلاحات بنیادین پیشرفت کند.» او افزود: «در حالی که ما چشم به راه مقادیر گازی که به طور بالقوه در بلوک ۹ وجود دارد، بودیم، وارد یک مرحله رکود و بی حرکتی در بخش نفت و گاز شدیم.»

او گفت: «وزارت انرژی دومین مرحله صدور مجوزهای فعالیت های حفاری در بلوک های جدید را به تعویق انداخته و به این ترتیب در کوتاه مدت هیچ شرکت جدیدی در بلوک های جدید در لبنان حفاری نخواهد کرد.»

هایتیان گفت که توقف حفاری در بلوک ۹ می تواند به «مشکل مشخص کردن و علامت گذاری مرزها» مربوط باشد.

او یادآور شد که مشخص کردن و علامت گذاری مرز جنوبی لبنان، جایی که بلوک های ۹ و ۸ قرار دارند، به خاطر اصرار حزب‌الله به جداسازی همزمان مرزهای زمینی و دریایی با مانع رو به رو شده است.

هایتیان گفت: «توتال همچنان نسبت به کار کردن در بلوک ۹ در لبنان متعهد است و خروج رسمی خود [از آن پروژه] را اعلام نکرده است.»

«اما هنوز هم می تواند به خاطر ملاحظات سیاسی و اقتصادی [از آن پروژه خارج شود]، به ویژه اگر ایالات متحده تحریم هایی را بر شرکت های فعال در بخش نفت و گاز لبنان اعمال کند.»

هایتیان اشاره کرد که توتال در واکنش به تهدید وضع تحریم هایی بر شرکت های فعال در بخش نفت و گاز ایران، از آن کشور خارج شد.

حزب‌الله آینده لبنان را به خطر می اندازد

هایتیان گفت: «تا زمانی که حزب‌الله دولت را کنترل می کند و از بابت سرسپردگی خود به ایران می بالد، و تا زمانی که تحریم هایی بر افرادی که از آن [حزب‌الله ] حمایت می کنند اعمال می شود، ما باید منتظر بروز مشکلات اقتصادی و سیاسی بیشتر برای لبنان باشیم.»

«ما نمی توانیم از جهان درخواست کمک کرده و همزمان با آن دشمنی کنیم.»

ناجی ملاعب، کارشناس نظامی، گفت: «تا زمانی که سلاح هایی خارج از کنترل حکومت وجود داشته باشند، و یک حزب، که لبنان را به عنوان بخشی از مقاومت اسلامی ایران در منطقه تلقی کرده و برنامه های آن را اجرا می کند، وجود داشته باشد، لبنان آینده اقتصادی مرفهی را به خود نخواهد دید.»

او به المشارق گفت که تا زمانی که این وضعیت پابرجا باشد، «تلاش های لبنان و جامعه بین المللی برای ایجاد اصلاحات موردنظر عملی نخواهد شد.»‌

ملاعب گفت: «مادامی که حزب‌الله بر دولت و تصمیمات آن مسلط است و تحریم ها بر آن [حزب‌الله]‌ و افراد نزدیک به آن [حزب‌الله] اعمال می شوند، شرکت ها عملیات اکتشاف نفت و گاز [در بلوک ۹] را آغاز نخواهند کرد.»

جورج شاهین، یک تحلیلگر مسايل راهبردی، به المشارق گفت که حزب‌الله «بازی سیاست و فعالیت دولت را کنترل می کند.» او آن حزب را به «کشاندن کشور به جایی که هیچ کس نمی خواهد [کشور به آن جا] برود» متهم کرد.

شاهین گفت: «به دنبال اعمال تحریم های مختلف بر لبنان به خاطر حزب‌الله و نیز بر چهره های حامی آن، امیدهای مربوط به اکتشاف نفت و گاز به حال اغما فرو رفته است [در وضعیت رکود و بی حرکتی به سر می‌برد]‌.»‌