نگرانی‌های ناشی از ویروس کرونا در یمن ماه رمضان را تحت‌الشعاع خود قرار داده است

در آغاز ماه رمضان و به رغم تهدید جدی شیوع ویروس کرونای نوپدید (بیماری کووید-۱۹) بازارها و مساجد یمن پر از مردم بود.

اما پس از آن که دولت در تاریخ ۲۹ آوریل از شناسایی پنج مورد جدید ابتلا به این ویروس در عدن خبر داد، و شبه‌نظامیان گروه حوثی‌های مورد حمایت ایران (انصارالله) نیز نخستین مرگ ناشی از ویروس کرونا در صنعا را در تاریخ ۵ مه گزارش دادند، حال و هوای این ماه مذهبی تغییر کرده است.

شش روز نخست ماه رمضان در یمن با فضای دیگر کشورهای عربی و اسلامی تفاوت چشمگیری داشت؛‌ به گونه‌ای که مساجد پر از نمازگزاران بودند، موذن‌ها از گلدسته‌های مساجد مردم را به اقامه نماز فرامی‌خواندند، و بازارها مملو از مشتریان بودند.

در حالی که کشورهای دیگر تمهیدات شدید و جدی مربوط به تعطیلی شهرها برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا اتخاذ کرده بودند، وزارت اوقاف و ارشاد یمن در آخرین شب قبل از آغاز ماه رمضان ممنوعیت برگزاری نمازهای جمعه و جماعت در مساجد را لغو کرد.

بخشی از محدودیت‌های اعمال شده در استان حضرموت نیز برداشته شد.

اما تنها شش روز بعد، یعنی در تاریخ ۲۹ آوریل، کمیته عالی فوریت‌های ملی یمن برای بیماری کووید-۱۹ بروز پنج مورد جدید ابتلا در عدن را تایید کرد.

این کمیته روز سه شنبه (۱۲ مه) تایید کرد که ۹ مورد جدید ابتلا در مناطق تحت کنترل دولت - از جمله نخستین موارد ابتلا در استان‌های ابین، المهره، شبوه - مشاهده شده است. به این ترتیب تعداد کل مبتلایان در این کشور به ۶۵ نفر و جان باختگان به ۱۰ تن رسید.

این کمیته بعد از تایید موارد ابتلا در عدن، که از آن زمان به ۳۹ تن افزایش یافته است، با اعلام برقراری یک محدودیت سه روزه اقدام به تعطیلی مساجد و توقف اقامه نمازهای جمعه و جماعت در استان‌های تحت کنترل دولت کرد.

فیصل احمد، تحلیلگر سیاسی، به المشارق گفت که در آن زمان هنوز هیچ موردی از ابتلا در استان‌های شمالی تحت کنترل حوثی‌ها گزارش نشده بود و ساکنان آن مناطق به حضور در مساجد ادامه می‌دادند و بازارها «مملو از مشتری بود.»

از آن زمان تاکنون، دو مورد ابتلا در آنجا تایید شده است؛ هرچند گمان می‌رود که آمارهای واقعی در مناطق تحت کنترل حوثی‌ها بسیار بالاتر از ارقام گزارش شده باشد.

تغییر حال‌وهوای شاد ویژه این ماه

احمد گفت: «استان‌های جنوبی تحت کنترل دولت مشروع یمن در شش روز نخست ماه رمضان از وضعیت عادی برخوردار بودند تا آن که به دنبال تایید شناسایی پنج مورد ابتلا در عدن فضای آن محل به سرعت تغییر کرد.»

او گفت که وقتی در شب اول ماه رمضان محدودیت‌ها برداشته و درهای مساجد باز شد، مردم در استان‌های جنوبی بسیار شادمان شدند. وی افزود: «اما این شادمانی پایدار نبود؛ چرا که محدودیت‌ها مجددا اعمال شده و مساجد بار دیگر تعطیل شدند.»

احمد گفت که برخی خانواده‌ها از ترس ابتلا به این ویروس عدن را ترک کرده‌اند.

او گفت که از زمان اعلام نخستین مورد مرگ در صنعا، «حوثی‌ها مراسم تراویح [نیایش‌های شبانه در ماه رمضان] را در بیشتر مساجد مناطق تحت کنترل‌شان ممنوع کرده‌اند.»

وی افزود: «با این حال آنها مردم را برای شرکت در جلسات شامگاهی رمضان، که شامل جلسات تدریس توسط رهبران این گروه است، تحت فشار قرار می‌دهند.» او یادآور شد که این جلسات «ایده‌ها و پروژه‌های فرقه‌گرایانه آنها را، که در خدمت منافع ایران است، ترویج می‌کند.»

نبیل عبدالحفیظ، معاون وزیر حقوق بشر یمن، حوثی‌ها را به «استفاده از مناسبت‌های مذهبی برای ترویج پروژه فرقه‌گرایانه‌شان و بسیج جنگجویان برای رفتن به خطوط مقدم جبهه‌ها» متهم کرد.

نیز گفت، حتی پس از آن که ائتلاف عربی در نخستین روز ماه رمضان اعلام کرد که آتش‌بس را یک ماه دیگر تمدید می‌کند، این گروه شبه‌نظامی همچنان به اقدامات تحریک‌آمیزش ادامه داد.

تشدید بحران انسانی

سازمان‌‌‌های امدادرسانی هشدار داده‌اند که بروز یک همه‌گیری کووید-۱۹ در یمن، جایی که نظام بهداشتی آن به خاطر سال‌ها جنگ به شدت نابسامان است،‌ می‌تواند پیامدهای بسیار وخیمی و ویرانگری داشته باشد.

دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد در تاریخ ۲۸ آوریل هشدار داد که «اکنون این احتمال بسیار زیاد و واقعی وجود دارد که ویروس [کرونا] بدون شناسایی و بدون هر گونه رسیدگی در جوامع محلی مختلف یمن در حال گسترش بوده است.»‌

لیز گراند، هماهنگ‌کننده امور بشردوستانه برای یمن، گفت: «از زمان شناسایی نخستین مورد تایید شده بیماری کووید، ما هشدار داده‌ایم که این ویروس اکنون در یمن وجود دارد و ممکن است که به سرعت منتشر شود.»

او گفت: «همه عوامل در اینجا وجود دارند:‌ سطح پایینی از ایمنی عمومی، سطح بالایی از آسیب‌پذیری شدید، و یک نظام تندرستی شکننده و به شدت تحت فشار.»

علی الولیدی، معاون وزیر بهداشت و جمعیت یمن، به المشارق گفت که رعایت دستورالعمل‌های کمیته عالی توسط همه یمنی‌ها بسیار مهم است.

او افزود که این شامل محافظت از سلامت شخصی، همکاری با تیم‌های نظارتی، و گزارش کردن موارد مشکوک برای جلوگیری از شیوع این همه‌گیری است.

او یادآور شد: «تیم‌های نظارتی همه‌گیرشناسی در حال ردگیری تماس‌های مبتلایان تایید شده در عدن هستند تا آنها را مورد تست‌های آزمایشگاهی قرار دهند و از ایمنی آنها اطمینان حاصل کنند.»

این وزارتخانه همچنین موافقتنامه‌ای را با سازمان پزشکان بدون مرز برای اداره بیمارستان العمل عدن به عنوان یک مرکز قرنطینه بیماران مبتلا به کووید-۱۹ امضا کرده است.