نقش مهم ارتش مصر در ثبات آفریقا و خاورمیانه

کارشناسان می‌گویند، توانایی‌های ارتش مصر این کشور را قادر ساخته است که نقشی پیشرو را در حفظ ثبات در خاورمیانه و شمال آفریقا ایفا کند.

شاخص جهانی قدرت آتش سال ۲۰۲۳ در بررسی سالانهٔ خود مصر را به‌عنوان یکی از ۱۵ قدرت برتر جهان رده‌بندی کرده و آن را در ردهٔ چهاردهمین کشور از میان ۱۴۵ کشور در نظر گرفته‌شده برای این بررسی سالانه قرار داده است.

مصر دارای قدرتمندترین ارتش در جهان عرب است. پس از آن نیز عربستان سعودی در رتبهٔ دوم جهان عرب و ۲۲ جهان قرار دارد.

این رتبه‌بندی بر عواملی از جمله وضعیت کنونی توانایی‌های نظامی، مالی، لجستیکی، و جغرافیایی تمرکز دارد و فاکتورهایی مانند اندازهٔ کشورها و پیشرفت آنها در عرصهٔ فناوری را در نظر می‌گیرد.

مرکز خاورمیانهٔ کارنگی در سال ۱۳۹۸ تعداد پرسنل وظیفه و ذخیرهٔ فعال مصر را حدود ۸۵۰ هزار نفر برآورد کرد.

مصر از خودروهای زرهی ایالات متحده استفاده می کند و هواپیماهای آمریکایی را به پرواز درمی‌آورد. همچنین یک برنامهٔ تبادل فعال میان این دو کشور وجود دارد و آنها به‌طور منظم در رزمایش‌های نظامی چندجانبه در مصر و سراسر منطقه شرکت می‌کنند.

وزارت امور خارجهٔ ایالات متحده در فروردین ۱۴۰۲ اعلام کرد که ایالات متحده از سال ۱۳۵۷ تاکنون بیش از ۵۰ میلیارد دلار کمک نظامی به مصر ارائه کرده است.

به‌گفتهٔ وزارت دفاع ایالات متحده، میانگین سالانهٔ این کمک نظامی به مصر ۱/۳ میلیارد دلار است.

تضمین امنیت در آفریقا

به‌گفتهٔ محی‌الدین غانم، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه قاهره، توانایی‌های نظامی مصر این کشور را قادر می‌سازد که در کنار تونس و الجزایر در مهار درگیری در کشور همسایه، یعنی لیبی، نقشی اساسی را ایفا کند.

از زمانی که انقلاب لیبی در سال ۱۳۹۰ به سرنگونی معمر قذافی انجامید، این کشور با بیش از یک دهه درگیری‌های بی‌وقفه با حضور قدرت‌های خارجی و خیل عظیمی از شبه‌نظامیان، دست به گریبان بوده است.

غانم گفت که هرگونه تلاش مصر برای پایان دادن به بحران لیبی بدون شک مورد موافقت و پشتیبانی تونس و الجزایر خواهد بود؛ چرا که روابط با کشور لیبی به «روابط با عشایر و قبایلی که در امتداد مرزها پراکنده‌اند و در لیبی نفوذ دارند، بستگی دارد.»

به‌گفتهٔ او، پایان دادن به درگیری در لیبی و توقف حمام خون بالقوه‌ای که می‌تواند کل منطقهٔ شمال آفریقا را تهدید کند از اولویت‌های این سه کشور است.

او افزود، آرامش نسبی کنونی در لیبی به هر یک از این کشورها این امکان را می‌دهد که با دیگر مسائل امنیتی، مانند درگیری داخلی در تونس و تنش در صحرای غربی میان مراکش و الجزایر، مقابله کنند.

به‌گفتهٔ وائل عبدالمطلب، تحلیلگر نظامی، کشورهایی که تلاش می‌کنند برای پایان دادن به بحران لیبی هرگونه مداخلهٔ سیاسی انجام دهند «باید همانند مصر از قدرت نظامی مبتنی بر توانایی‌های ارتش و نیز توانایی‌های دیپلماتیک برخوردار باشد.»

او گفت که هر طرح سیاسی باید با نیروی نظامی همراه باشد تا از نفوذ دشمن به داخل مصر جلوگیری شود.

عبدالمطلب گفت که مصر در سال های اخیر «با احیای توانایی‌های تمام بخش‌های ارتش مصر بدون استثنا، آن را با انواع سلاح‌های پیشرفته و فناوری های جدید در دریا، زمین، و هوا تجهیز کرده است.»

او افزود که مصر «به‌منظور تقویت توانایی‌های سربازان مصری» با قدرت‌های جهانی تمرین‌های نظامی برگزار کرده است.

بر اساس اینفوگرافیکی که ارتش مصر در دی‌ماه ۱۴۰۱ منتشر کرد، این نیروی نظامی در سال ۱۴۰۰ در قلمرو مصر در مجموع ۲۹ رزمایش نظامی مشترک را با همراهی ارتش‌های دیگر انجام داد.

مصر همچنین میزبانی عملیات «ستارهٔ درخشان» را بر عهده دارد. این عملیات، که بزرگترین مجموعهٔ مانورهای نظامی با حضور چندین کشور در خاورمیانه است، در سال ۱۳۶۰ با حضور مصر و ایالات متحده آغاز شد و طی سال‌های بعد کشورهای زیادی به آنها ملحق شدند. تعداد این کشورها در سال ۱۴۰۰ به ۲۱ کشور رسید.

«دورهٔ اخیر نشان داد که ارتش مصر با وجود وسعت و صعب‌العبور بودن [منطقهٔ مرزی با لیبی] که همواره به‌عنوان گذرگاه ایمن قاچاقچیان و تروریست‌ها محسوب می‌شده، قادر به کنترل مرزهای لیبی است.»

او گفت که ماهیت درگیری داخلی در لیبی و وجود تروریست‌ها، مصر را وادار می‌کند که «این قابلیت‌ها را برای استقرار آنها در صورت لزوم، به‌ویژه اگر امنیت ملی در معرض تهدید باشد، تقویت کند.»

او یادآور شد که ارتش مصر در گذشته توانایی‌های خود را نشان داده و ضمن ممانعت از نفوذ تروریست‌ها به مصر، باعث نجات شهروندان مصری در لیبی و دستگیری تروریست‌های بین‌المللی شده است.

نیرویی ثبات‌بخش برای خاورمیانه

ارتش همچنین به مصر این امکان را داده است که با عادی شدن روابط با اسرائیل، برای خاورمیانه به‌عنوان یک نیروی تثبیت‌کننده عمل کند.

عبدالکریم احمد، تحلیلگر نظامی مصری، گفت: «به‌رغم همه دیدگاه‌هایی که در مصر و منطقهٔ خاورمیانه مخالف عادی‌سازی روابط مصر و اسرائیل هستند، این روابط در مرحلهٔ بسیار پیشرفته‌ای قرار دارد ... و امنیت را در خاورمیانه و شمال آفریقا تضمین می‌کند.»

او گفت که توانمندی‌های ارتش مصر آن را به «یک نیروی ضربت حیاتی در منطقه برای واکنش نشان دادن به هرگونه رویداد امنیتی احتمالی در نقاط پرالتهاب» تبدیل کرده است.

او افزود، مصر توانسته است با بهره‌گیری از ترکیبی از [قدرت نظامی]‌ و ظرفیت‌های دیپلماتیک برجسته و استفاده از قدرت نرم، درگیری‌ها را در غزه، لیبی، لبنان، و سوریه خنثی کند.

احمد گفت که مصر «با بازگشت توانمندی‌های ارتش مصر به آنچه که ده‌ها سال پیش بود ... به‌ویژه از طریق ائتلاف‌های منطقه‌ای و بین‌المللی با قدرت‌های تعیین‌کننده‌، به‌ویژه ایالات متحده،» نقشی محوری پیدا کرده است.