بهره‌برداری سپاه و نیروهای نیابتی آن از تجارت مواد مخدر به‌زیان همسایگان منطقه‌ای

تواتر و دفعات متعدد عملیات‌های مبارزه با قاچاق در دریای عرب و مناطق اطراف آن نشان می‌دهد که این منطقه به‌طور فزاینده‌ای به کانون تجارت غیرقانونی تبدیل شده است؛ تجارتی که بیشتر آن را می‌توان در ایران و کشورهای نیابتی ردگیری کرد.

شبه‌نظامیان مرتبط با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران سالهاست که نقشی محوری را در تسهیل قاچاق مواد مخدر در خاورمیانه ایفا می‌کنند.

مناطق هم‌مرز با ایران به مسیرهای اصلی قاچاق موادمخدر -- از جمله کریستال‌مت، کاپتاگُن، حشیش، هروئین، و تریاک -- تبدیل شده است.

در همین ماه، نیروهای دریایی حاضر در نیروهای ترکیبی دریایی چندملیتی بیش از ۱۰۰ میلیون دلار مواد مخدر غیرقانونی را از شناورهایی که از ایران می‌آمدند، کشف و ضبط کردند.

دو کشتی ماهیگیری که در روزهای ۱۸ و ۲۰ اردیبهشت از بندر چابهار ایران حرکت کرده بودند، هنگام عبور از دریای عمان توسط یک یگان واکنش سریع گارد ساحلی ایالات متحده توقیف شدند.

یکی از این شناورها حامل محموله‌ای به ارزش ۳۰ میلیون دلار هروئین و متامفتامین،‌ معروف به «کریستال‌مت» بود و بار شناور دیگر نیز ۸۰ میلیون دلار هروئین بود.

یک ناو نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا نیز در روز ۱۸ اردیبهشت در یک شناور ماهیگیری در حال تردد از دریای عرب یک محموله حشیش به ارزش ۶ میلیون دلار را کشف و ضبط کرد.

این موارد صرفاً بیانگر تازه‌ترین رویدادها از این دست هستند.

نیروهای دریایی ترکیبی در سال جاری تاکنون بیش از ۲۵۰ میلیون دلار مواد مخدر غیرقانونی را در منطقه کشف و ضبط کرده‌اند.

منفعت بردن به قیمت آسیب رساندن به همسایگان

ناظران می‌گویند، سپاه پاسداران به هدایت و حمایت از عملیات قاچاق از طریق شبه‌نظامیان خود متهم است. آنها سود کلانی از طریق قاچاق مواد مخدر به جیب می‌زنند و از آن برای خرید اسلحه و تأمین مالی فعالیت‌های خود استفاده می‌کنند.

عبدالقادر النایل، تحلیلگر مسائل سیاسی، گفت که یک هدف مهم دیگر سپاه پاسداران «آسیب رساندن به کشورهای همسایه، مختل کردن روند توسعه، برنامه‌های عمرانی و طرح‌های جوانان، و گسترش فعالیت‌های مجرمانه» است.

او به المشارق گفت که این امر در خدمت تضعیف بافت اجتماعی این کشورها به‌نفع سیاست‌های توسعه‌طلبانهٔ ایران است.

النایل گفت که کریستال‌مت -- یک مادۀ مخدر غیرقانونی است که می‌تواند مشکلات شدید جسمی و روانی به‌وجود آورد -- و دیگر موادمخدر غیرقانونی از طریق مرزها از ایران و سوریه قاچاق می‌شود و به قیمتی ناچیز به فروش می‌رسد.

آنها از طریق گذرگاه‌های مخفی و آبراه‌های واقع در تالاب‌ها قاچاق می‌شوند و از آنجا به سراسر منطقه انتقال پیدا می‌کنند.

به‌گفتۀ نائل، ایران در تلاش است تا عراق را به «یک کشور مصرف‌کننده و تولیدکنندهٔ انواع موادمخدر -- و نه فقط کریستال‌مت -- و نیز یک نقطهٔ ترانزیت اصلی به بقیهٔ کشورهای منطقه تبدیل کند.»

مقامات عراقی تلاش می‌کنند که مرزها را تحت کنترل داشته باشند و عملیات امنیتی مستمری را علیه هزاران فروشنده و قاچاقچی موادمخدر انجام دهند.

سرویس امنیت ملی عراق در تازه‌ترین عملیات خود در بصره در روز ۱۹ اردیبهشت چهار فروشندۀ مواد مخدر را دستگیر و ۲۰۰ هزار قطعه قرص کاپتاگُن را که در اختیار آنها بود، کشف و ضبط کرد.

سرویس امنیت ملی عراق روز ۲۲ فروردین در بصره، پس از تبادل آتش با قاچاقچیان، از ورود ۲۰ کیلوگرم کریستال و ۱۰ کیلوگرم حشیش از ایران جلوگیری کرد.

سرویس امنیت ملی عراق در همان روز اعلام کرد که خطرناک‌ترین شبکهٔ موادمخدر در استان المثنی در جنوب عراق -- شبکه‌ای با ۱۵ عضو -- متلاشی شده است.

عراق در آذرماه، حدود شش تن مواد مخدر غیرقانونی را به آتش کشید. این مواد شامل انبوهی از حشیش، قرص کاپتاگُن، کریستال، و کوکائین بود؛ به‌گفتۀ مقامات، این عملیات بزرگ‌ترین عملیات امحا طی بیش از یک دهه بوده است.

در جنوب شرقی عراق، کار احداث خاکریز و خندق در امتداد مرز ایران و در طول مسیر رودخانۀ شط‌العرب در دست انجام است.

کار احداث این استحکامات از خردادماه گذشته آغاز شده و هدف آن انسداد مسیرهای قاچاق موادمخدر مورد استفادۀ قاچاقچیان است.

منافع مشترک

دولت سوریه در کانون تجارت جهانی کاپتاگُن قرار دارد، صنعتی ۱۰ میلیارد دلاری که رژیم بشار اسد را سرپا نگه داشته و سوریه را به کشور مواد مخدر تبدیل کرده است.

اردن همواره با مشکل قاچاق فرامرزی مواد مخدر از سوریه روبه‌رو بوده است؛ استان‌های سویدا و درعا در جنوب سوریه به کانون عملیات‌های حزب‌الله لبنان برای قاچاق مواد مخدر در منطقه تبدیل شده‌اند.

ترکی مصطفی، پژوهشگر سوری متخصص در زمینۀ امور ایران، به المشارق گفت که روستاهای نزدیک مرز اردن، خصوصاً آنهایی که در جنوب سویدا قرار گرفته‌اند، از «مسیرهای پرتردد سوداگری و قاچاق مواد مخدر به داخل اردن هستند.»

او گفت: «حزب‌الله و عناصر امنیتی رژیم سوریه قاچاقچیانی را از میان اهالی استان سویدا برای نفوذ مواد مخدر به اردن اجیر می‌کنند.»

سرهنگ مصطفی الحیاری، مدیر رسانه‌های نظامی ارتش اردن، اردیبهشت‌ماه گذشته به شبکۀ تلویزیونی دولتی «المملکه» گفت که مقامات اردنی از سال ۱۳۹۹ تاکنون شاهد افزایش قاچاق مواد مخدر از سوریه بوده‌اند، به‌طوری که ارزش محموله‌های مواد مخدر غیرقانونی وارد شده به اردن به بیش از صدها میلیون دلار رسیده است.

او گفت: «ما در امتداد مرزها با یک جنگ مواد مخدر تحت رهبری سازمان‌های مورد حمایت طرف‌های خارجی مواجه هستیم. این گروه‌های شبه‌نظامی ایرانی از همه خطرناک‌تر هستند؛ چرا که آنها امنیت ملی اردن را هدف قرار می‌دهند.»‌

به‌گفتۀ الحیاری، قاچاقچیان مواد مخدر در سه یا چهار گروه ۱۰ تا ۲۰ نفره در امتداد مرز میان اردن و سوریه فعالیت می‌کنند.

او هشدار داد که اردن در آستانۀ تبدیل شدن به یک مقصد و نیز قطب ترانزیت مواد مخدر به عربستان سعودی و کشورهای حوزه خلیج فارس است. او در عین حال یادآور شد که سود حاصل از تجارت مواد مخدر در سال‌های اخیر ده برابر شده است.

مقامات عربستان سعودی ضمن تأکید بر تداوم مبارزه با شبکه‌های قاچاق و خرید و فروش مواد مخدر، می‌گویند که به‌لطف عملیات مستمر رصد و اطلاع‌رسانی غیرنظامیان موفق شده‌اند مقادیر زیادی مواد مخدر غیرقانونی را کشف و ضبط کنند.

تیرماه گذشته، شاه عبدالله، پادشاه اردن،‌ گفت: «عملیات قاچاق مواد مخدر و سلاح تهدیدی برای ما و کشورهای عربی است.»‌

او گفت که اردن در حال هماهنگی با دیگر کشورها به‌منظور مقابله با این تهدید است و «همۀ ما آگاه هستیم که مقابله با آن بخشی از منافع مشترک ماست.»