«بالن سرگردان»: حادثهٔ جاسوسی که اختلافات در چین را برملا کرد

پکن - حادثهٔ بالن جاسوسی که اوایل این ماه توجه جهان را به خود جلب کرد، اختلافات جدی موجود میان احساسات شهروندان چینی را در شبکه‌های اجتماعی آشکار کرد. این امر همچنین سبب شد گمانه‌زنی‌هایی دربارهٔ وجود اختلافات بیشتر در دولت چین برانگیخته شود.

جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی ایالات متحده، روز سه‌شنبه (۲۵ بهمن) گفت، پکن در حال اجرای «برنامه‌ای عامدانه و با تأمین مالی فراوان»، برای استفاده از بالن‌های ویژهٔ پرواز در ارتفاع بالا و به‌سختی قابل شناسایی، به منظور جاسوسی از ایالات متحده و دیگر کشورهاست.

ارتش آمریکا روز دوشنبه اعلام کرد که ایالات متحده قطعات مهم حسگر و قطعات الکترونیکی یک بالن نظارتی مشکوک چینی را که روز ۱۵ بهمن سرنگون کرده بود، یافته است. این بالن چند روز در آسمان آمریکای شمالی، از جمله بر فراز چندین سایت فوق محرمانه تسلیحات هسته‌ای، پرواز کرد.

پکن با رد استفاده از بالن‌های جاسوسی گفته است، این پرندهٔ عظیم که در سواحل شرقی ایالات متحده سرنگون شد کاربرد هواشناسی داشت و بالن دیگری که بر فراز آمریکای جنوبی مشاهده شد برای آموزش خلبانی بود.

در همین حال، وزارت دفاع ژاپن شامگاه سه‌شنبه با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد، تجزیه و تحلیل تازه انجام شده روی اشیای هوایی ناشناس که در سال‌های اخیر -- یعنی آبان ۱۳۹۸، خرداد ۱۳۹۹، و شهریور ۱۴۰۰ -- بر فراز حریم هوایی ژاپن به پرواز در‌آمده‌اند «قویاً» نشان می‌دهند که بالن‌های جاسوسی چینی بوده‌اند.

«بالن سرگردان»

طبق روال مقامات چینی و رسانه‌های تحت کنترل حکومت، بیانیه‌های پکن در رابطه با این حادثه به‌شدت یک‌طرفه بود و سعی داشت توجه را از مسئلهٔ واقعی منحرف کند.

وانگ ونبین، سخنگوی وزارت امور خارجهٔ چین، روز سه‌شنبه، ادعاهای غیرمستند مبنی بر ارسال بیش از ۱۰ بالن توسط ایالات متحده به آسمان چین از سال گذشته تاکنون را تکرار کرد.

وانگ هیچ گونه شواهد و مدارکی دربارهٔ این رخنهٔ ادعایی خود ارائه نکرد. به‌گفتهٔ او، این رخنه در اردیبهشت ۱۴۰۱ آغاز شد. او قبلاً به خبرنگاران گفته بود که این رخنه از دی‌ماه ۱۴۰۰ آغاز شده است.

واشنگتن ادعاهای پکن را رد کرده است.

در یک مورد دیگر، ژیجین هو، سردبیر سابق روزنامهٔ گلوبال تایمز، که توسط حزب کمونیست چین منتشر می‌شود، ایالات متحده را به «مست بودن» متهم کرد.

او در «ویبو» نوشت: «چین با آمریکایی سر و کار دارد که نخورده مست است، دشمنی به‌وجود آمده در نتیجهٔ درگیری‌های داخلی خودش را تحمل می‌کند، و این دشمنی‌ها به عرصه بین‌المللی سرریز می‌شوند.»

اگرچه برخی از کاربران «ویبو» فریب این ادعا را خوردند و روایت حکومت چین را پذیرفتند، بسیاری دیگر نسبت به آن ابراز بی‌تفاوتی کردند و حتی آن را به باد تمسخر گرفتند.

«بالن سرگردان» به یکی از شیوه‌های محبوب برای توصیف این حادثهٔ بین‌المللی تبدیل شده است.

این اصطلاح نه تنها به خارج شدن این بالن از مسیرش بر اثر یک اتفاق اشاره دارد، بلکه این موضوع را به دستمایهٔ شوخی و خنده تبدیل کرده است.

این نام تداعی‌کنندهٔ یک فیلم علمی-تخیلی چینی به نام «زمین سرگردان ۲» است که روز ۲ بهمن اکران شد و در گیشه فروش بسیار خوبی داشت.

برخی از کاربران اینترنت پس از آن که فهمیدند قطعات بالن پیدا شده است، به تمسخر گفتند: «خوب، آیا این به معنی آغاز فیلمبرداری زمین سرگردان ۳ است؟»

پرسش‌های بی‌پاسخ

برخی دیگر از کاربران چینی در «ویبو» علناً گفته‌اند که چین نباید با این گونه روش‌های منسوخ نظارتی، کشورهای دیگر را تحریک کند.

یک کاربر نوشته است: «چه ضرورتی دارد که کشور دیگری را که در فراسوی اقیانوس واقع شده به این شکل از طریق بالن‌ها مورد تحقیق قرار دهیم؟ میزان شفافیت ماهواره‌های با وضوح بالا کافی است.»

یکی دیگر از کاربران شبکه‌های اجتماعی نوشته است: «به پرواز در‌آمدن بالنی به این بزرگی در حریم هوایی کشوری دیگر ترسناک است. غیر از شلیک و سرنگون کردن آن، چه راه دیگری برای پی بردن به محتویات آن وجود دارد؟ اگر بمبی در آن باشد، ترسناک نیست؟»

بسیاری از کاربران چینی در شبکه‌های اجتماعی نیز نسبت به فقدان اطلاعات رسمی دربارهٔ هدف این بالن ابراز نگرانی جدی کرده‌اند.

یک نفر نوشته است: «این بالن متعلق به کدام واحد است؟ هدف از آن چیست؟ بهتر است این‌ها واضح باشند.»

پاسخ مائو نینگ، سخنگوی وزارت امور خارجهٔ چین، به پرسش‌های خبرنگاران برای توضیح در این‌باره، مبهم و همراه با طفره بود.

او در روز ۱۸ بهمن گفت: «طرف چینی در چند مورد اطلاعاتی را دربارهٔ این وسیلهٔ هوایی بدون سرنشین ارائه کرده است. من در حال حاضر چیز دیگری ندارم که اضافه کنم.»

همچنین، مائو دربارهٔ این وضعیت گفت: «ایالات متحده باید تشدید تنش‌‌افزایی بی‌پایان خود را متوقف کند. اگر شرایط تغییر کند، چین واکنش‌های لازم را نشان خواهد داد.»

این عبارت -- «ایالات متحده باید تشدید تنش‌‌افزایی بی‌پایان خود را متوقف کند» -- به تازه‌ترین «جملهٔ طلایی» وزارت امور خارجهٔ چین تبدیل شده است که توسط چندین حساب «وی-مدیا» بازنشر و دربارهٔ آن اظهار‌نظر شده است.

یک اشتباه ناشیانه

ناظران دیگری هستند که گمانه‌زنی می‌کنند مسیر پرواز این بالن یک اشتباه ناشیانه بوده است. آنها سپس این پرسش را مطرح می‌کنند که اگر حکومت چین با بحران جدی‌تری مواجه شود، قدرت تشخیص آن چقدر دقیق خواهد بود.

ام. تیلور فریول، رئیس برنامهٔ مطالعات امنیتی مؤسسهٔ فناوری ماساچوست و تحلیلگر مسائل نظامی چین، می‌گوید، با توجه به سفر برنامه‌ریزی‌شدهٔ آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجهٔ ایالات متحده، به چین -- که اکنون لغو شده است -- اگر رهبران چین از خط سیر این بالن مطلع بودند، بعید است اجازه می‌دادند که این بالن به ایالات متحده پرواز کند.

قرار بود بلینکن به‌عنوان اولین وزیر امور خارجهٔ ایالات متحده در بیش از پنج سال گذشته به چین سفر کند.

فریول در ایمیلی به نیویورک تایمز گفت: «من فقط می‌توانم راجع به نیات واحدی که این مأموریت را آغاز کرده است گمانه‌زنی کنم، آنها ممکن است از هرگونه پیامد سیاسی کشف احتمالی این بالن بی‌اطلاع یا بی‌توجه بوده باشند، یا شاید هم بدون توجه به تقویم دیپلماتیک مشغول اجرای برنامه‌هایی بودند که از مدت‌ها قبل برایشان تصمیم‌گیری شده است.»