عدن - مسلمانان سراسر خاورمیانه طی تظاهرات روز ٢ بهمنماه در نزدیکی سفارت ترکیه در استکهلم واکنش خشمآلودی به قرآنسوزی صورتگرفته نشان دادند و سوئد و «غرب» را بهدلیل بیحرمتی به اسلام و توهین به پیروان این دین مقصر دانستند.
اما بهگفتۀ تحلیلگران تقریباً بهیقین میتوان گفت که مقصر اصلی روسیه است.
چرا؟
بروز واکنش شدید در ترکیه که اکثریت جمعیت آن را مسلمانان تشکیل میدهند، عامل اصلی بیاثر شدن تلاشهای سوئد برای پیوستن به ناتو بود. این مسئله بهنوعی خواستۀ کرملین هم بود، چراکه روسیه بهدنبال متوقف کردن گسترش ناتو درحالی است که به جنگ خود ادامه میدهد.
همچنین، بُعد دیگر این قضیه که باز هم در راستای برنامههای روسیه است دامن زدن به احساسات ضدغربی در سراسر خاورمیانه است، چرا که کرملین در بحبوحۀ جنگ ادامهدار و بیدلیل خود علیه اوکراین بهدنبال گسترش نفوذش در منطقه و کسب حمایت است.
واقعاً چه اتفاقی افتاد؟
به گزارش وایس نیوز و سایر رسانهها، چانگ فریک، خبرنگاری که برای تلویزیون روسیه و سایر رسانههای مروج تبلیغات کرملین کار کرده است، هزینۀ برگزاری تظاهرات استکهلم را پرداخت کرده است.
راسموس پالودان، فعال راستگرای افراطی اهل دانمارک، که طی این مراسم قرآن را آتش زد، به خبرنگاران سوئدی گفت فریک نیز پیشنهاد داده بود کتاب مقدس مسلمانان سوزانده شود.
اولف کریسترسون، نخستوزیر سوئد، بهسرعت سوزاندن قرآن را «بیاحترامی شدید» دانست و آن را محکوم کرد. پلیس سوئد نیز روز چهارشنبه (١٩ بهمنماه) اجازۀ برگزاری تظاهرات دیگری را که شامل سوزاندن قرآن بود، صادر نکرد.
یکی از مقامات امنیتی ناتو به وایس گفت: «مشخص کردن اینکه آیا کسی بهدلیل اوباش بودن با روسیه همکاری میکند، یا اینکه روسیه خودش هدایت اوباشها را برعهده دارد، میتواند کار دشواری باشد.»
این منبع گفت: «شاید فریک تنها یک راستگرای افراطی باشد که قرآنسوزی را دوست دارد. شاید هم این اقدام یک عملیات اطلاعاتی روسیه باشد. در هر صورت، به روسیه کمک میکند تا شاهد اختلاف بین اعضای ناتو باشد.»
رسانۀ یوراکتیو گفت: «انکاری که موجه بنماید نشانۀ بارز بسیاری از اقدامات چندبُعدی روسیه در سرتاسر جهان بوده است.»
این رسانه گفت: «روسیه تمام انگیزههای لازم را برای جلوگیری از پیوستن سوئد به ناتو دارد.»
«علاوه بر این، دامن زدن به احساسات ضدغربی به نفع این کشور است.»
اقدامی تحریکآمیز
پس از حادثۀ استکهلم، احساسات ضدغربی در سراسر خاورمیانه و فراتر از آن بهشکلی مشهود اوج گرفت و در ترکیه، یمن، لبنان، سوریه، عراق و ایران و همچنین در اندونزی که اکثریت جمعیت آن مسلمان هستند، تظاهرات برپا شد.
معترضان در صنعا و سایر شهرهای یمن، با در دست گرفتن پلاکارد، قرآنسوزی را تحریک احساسات و توهین به مقدسات مسلمانان دانستند و آن را محکوم کردند.
دولت یمن این حادثه را محکوم کرد و وزارت امور خارجۀ این کشور آتش زدن قرآن را «اقدامی رذیلانه و عمدی و تحریک آشکار احساسات مسلمانان» دانست.
این وزارتخانه با اعلام «محکومیت قاطعانۀ حمله به حساسیتهای مذهبی همۀ افراد» و نفرتپراکنی، هشدار داد «عواقب این اقدام به دشمنی و تفرقه در جوامع دامن میزند».
فیصل احمد، تحلیلگر مسائل سیاسی، به المشارق گفت: «همگان چنین اقدامی را محکوم میکنند و بروز اعتراضات خشمآلود در صنعا و سایر شهرها را باید واکنش عادی عموم مردم تلقی کرد.»
بهگفتۀ او احتمالاً روسیه در این حادثه، هرچند بهطور غیرمستقیم، دست داشته است.
احمد گفت: «چانگ فریک که همان شخصی است که هزینۀ مجوز برگزاری تظاهرات را در مقابل سفارت ترکیه در پایتخت سوئد پرداخت کرده، ارتباطات نزدیکی با مسکو و ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه دارد.»
فریک روابط نزدیکی با تلویزیون روسیه دارد و قبلاً بهعنوان خبرنگار برای آن کار میکرده است و بهنظر میرسید تلاش میکند تا هدف روسیه برای جلوگیری از پیوستن سوئد به ناتو را محقق کند». او اشاره کرد که بهنظر میرسد فریک در رسیدن به این هدف موفق شده باشد.
بهگفتۀ او فریک در این زمینه مسئول است، حتی اگر فقط هزینۀ مجوز اعتراضات را پرداخت کرده باشد و از کسی نخواسته باشد قرآن را بسوزاند، زیرا صدور چنین مجوزی مستلزم نظارت کردن بر شعارها است تا از منحرف نشدن آنها اطمینان حاصل شود.
احمد گفت سوزاندن کتاب مقدس اسلام «اقدامی خصمانه است که با اعصاب مسلمانان بازی میکند.»
او گفت این حساسیت باعث میشود نقشآفرینان بدخواه «با متوسل شدن به احساسات و ذهنیت مسلمانان برای اجرای برنامههای سیاسی» تحقق برنامۀ روسیه را تسهیل کنند.
«تمسخر مسلمانان توسط روسیه»
عبدالعزیز ثابت، اقتصاددان، به المشارق گفت: «اعتراضات برای ابراز مخالفت با سوزاندن قرآن کافی نیست.»
او گفت برخی از معترضان در خاورمیانه خواستار تحریم محصولات سوئد شدهاند که «بهعنوان سلاحی اقتصادی تأثیر مثبتی خواهد داشت».
اما احتمالاً سوئد مقصر نیست.
ثابت به این مسئله اشاره کرد که پکا هاویستو، وزیر امور خارجۀ فنلاند، گفت ممکن است روسیه در اقدام قرآنسوزی جهت جلوگیری از پیوستن سوئد به ناتو دست داشته باشد.
ثابت با اشاره به اقدام پالودان، فعال دانمارکی، در به آتش کشیدن قرآن گفت: «اظهارات وزیر امور خارجۀ فنلاند بیپایه و اساس نبود، بلکه مبتنی بر شواهد و سرنخهایی بود که برای اثبات رابطۀ بین پالودان با روسیه در دست بررسی قرار گرفته است».
او گفت تأیید دخالت روسیه در این حادثه ثابت میکند که «روسیه مسلمانان و کتاب مقدسشان را برای اهداف پیشپا افتادۀ سیاسی به تمسخر میگیرد.»