اجرا نشدن عدالت در مورد لقمان سلیم، کنشگر لبنانی، پس از گذشت یک سال از قتل او

بیروت - یک سال پس از قتل لقمان سلیم، اندیشمند لبنانی و منتقد حزب الله، خانواده او در کشوری که جنایات معمولا بی مجازات می مانند، همچنان در جست و چو برای پاسخگویی هستند.

مونیکا بورگمان، بیوه لقمان سلیم، چند روز پیش از نخستین سالگرد قتل شوهرش، از خانه آنها در حومه جنوبی پایتخت بیروت به خبرگزاری فرانسه گفت: «ما واقعاً برای لقمان به عدالت نیاز داریم.»

در حالی که تحقیقات در مورد قتل او متوقف شده است، خانم بورگمان گفت که اگر قتل او بدون مجازات بماند، «به معنای نشان دادن چراغ سبز به قاتلان - هر کس که هستند - برای ادامه دادن جنایاتشان» است.

لقمان سلیم ۵۸ ساله یکی از چهره های برجسته سکولار در جامعه شیعه بود که روز ۱۶ بهمن سال گذشته جسدش در خودروی او کشف شد. یک روز قبل از آن خانواده او از ناپدید شدنش خبر داده بود.

جسد او در جنوب لبنان -- یکی از پایگاه های طرفداران حزب الله مورد حمایت ایران -- پیدا شد، اما مقصران هنوز شناسایی نشده اند.

سلیم یک کنشگر و اندیشمند صریح و علاقمند به مستند کردن جنگ داخلی لبنان -- که از سال ۱۳۵۴ تا ۱۳۶۹ به طول انجامید -- و شخصیتی جنجالی بود. نفوذ او در دیپلمات های خارجی در لبنان اغلب خشم حزب الله و وفادارانش را برانگیخت.

سلیم در چندین مصاحبه تلویزیونی حزب الله را متهم کرده بود که به نمایندگی از حامیان ایرانی خود لبنان را به گروگان گرفته است.

او در یکی از آخرین حضورهای تلویزیونی خود، رژیم سوریه را به داشتن ارتباط با محموله نیترات آمونیوم که موجب انفجار فاجعه بار در بندر بیروت در مرداد ۱۳۹۹ شد، متهم کرد.

سلیم یک هفته پیش از ترورش در در گفت و گو با المشارق از این که لبنان به دلیل اقدامات حزب الله به بزرگترین پایگاه ایران تبدیل شده است، ابراز تأسف کرده بود.

سلیم گفته بود: «[تا زمانی که] حزب الله بر امور مسلط است، این کشور نجات پیدا نخواهد کرد.» او حزب الله را به «خاموش کردن» صدای مخالفانش متهم کرده بود و این گفته او نشانه ای شوم از فاجعه ای بود که قرار بود برای خودش اتفاق بیافتد.

خانواده سلیم از زمانی که تحقیقات درباره قتل او آغاز شده است، هیچ خبری از مقامات دریافت نکرده اند.

این امر برای کشوری که حتی یک سال و نیم پس از انفجار بندر بیروت هنوز حتی یک مجرم را شناسایی نکرده و تحقیقات در مورد این انفجار را آغاز نکرده است، غیرعادی نیست؛ انفجاری که بخش های بزرگی از این شهر را ویران کرده است.

«جمع آوری اطلاعات»

یک منبع قضایی گفت که قوه قضاییه همچنان مشغول جمع آوری شواهد از آژانس های امنیتی پیرامون قتل سلیم است و توضیح داد که تحقیقات هنوز در «مرحله جمع آوری اطلاعات» است.

همان منبع افزود که آنها هنوز به هیچ نتیجه کلیدی نرسیده اند؛ چرا که همه آژانس های امنیتی اطلاعات لازم را در اختیار بازرسان قرار نداده اند.

بورگمان، بیوه سلیم، گفت که این خانواده کاملاً بی اطلاع است.

او با ابراز تردید در مورد اینکه آیا هرگز پیشرفتی رخ خواهد داد، گفت: «ما واقعاً نمی دانیم به کجا می رویم.»

خانواده سلیم خواستار تحقیقات مستقل و بین المللی درباره قتل او شده اند. این درخواستی است که بورگمان ادعا کرد پس از آن که کارشناسان سازمان ملل در سال گذشته خواستار تحقیقاتی معتبر و بی‌طرف شدند، در دسترس است.

کارشناسان حقوق بشر سازمان ملل در اسفند ماه گفتند: «به منظور تحقیق درباره قتل آقای سلیم دولت باید درخواست کمک فنی بین‌المللی را بررسی کند.»

سیاستمداران و شخصیت های رسانه ای لبنان به دست داشتن حزب الله در قتل او مشکوک هستند، اما خانواده سلیم هرگز به صورت علنی حزب الله را به قتل او متهم نکرده اند.

بورگمان، کارگردان سینما که اصالتاً آلمانی است، گفت: «البته، در مورد این که چه کسی در پس پرده این (قتل) قرار دارد، من نظر خودم را دارم.»

او افزود: «اما برای من این واقعاً کافی نیست که انگشت را به سمت کسی بگیرم و... همان جا نگه دارم.»

او با ابراز امیدواری از زندانی شدن قاتلان وی گفت: «ما به مدارک و به پاسخگویی نیاز داریم.»

بورگمان گفت که حزب الله چندین بار سلیم را تهدید کرده است که قابل توجه ترین آن تهدیدها در آذر ۱۳۹۸ بود.

گروهی از مردم به خانه او در حومه جنوبی بیروت حمله کردند و آنها شعارها و پیام های حزب الله را روی دیوار خانه سلیم در بیروت نوشتند. آنها او را یک خائن خواندند و هشدار دادند که «زمان او فرا خواهد رسید.»

سلیم در آن زمان گفته بود که اگر هر اتفاقی برای او یا خانواده اش بیافتد، رهبران جنبش های حزب الله و أمل را کاملاً مقصر خواهد دانست.

بورگمان گفت: «لقمان خودش این را گفت.»

«ایمان به اجرای عدالت»

سلیم یکی از برجسته ترین اندیشمندان لبنانی است که از زمان کشته شدن سمیر قصیر مورخ لبنانی در سال ۱۳۸۴، به قتل می رسد. سلیم در سال ۱۳۴۱ در بیروت متولد شد و در اواخر جنگ داخلی لبنان (جنگی که از سال ۱۳۵۴ تا ۱۳۶۹ به طول انجامید)، در فرانسه تحصیل کرد.

او بنیانگذار سازمانی به نام «اسناد و پژوهش أمم» بود که هدف از آن ثبت و بایگانی خشونت های گذشته لبنان به منظور بالا بردن آگاهی و جلوگیری از خشونت های بیشتر بود.

به گفته شرکت مشاوره ای اطلاعات بین المللی مستقر در بیروت، از زمان استقلال لبنان در سال ۱۳۲۲ تا زمان قتل سلیم در سال گذشته، دست کم ۲۲۰ ترور و تلاش برای قتل صورت گرفته است.

تحقیقات پیرامون این قتل ها به دلیل دخالت های سیاسی و یا فقدان شواهد به ندرت به نتیجه رسیده است.

پس از کشته شدن سلیم خانواده او بنیادی را به نام او راه اندازی کرد. این بنیاد به مطالعه ترورهای سیاسی در لبنان و منطقه اختصاص دارد.

حنا جابر، مدیر این بنیاد، گفت: «ترورهای سیاسی نقش مهمی را در کنترل زندگی سیاسی جوامع عربی ایفا می کنند.»

این ترورها «موانع خیالی... که جوامع را از تفکر آزادانه یا تولید پروژه های سیاسی، اجتماعی، و فرهنگی جایگزین باز می دارد» ایجاد می کنند.

جابر گفت، در نتیجه بنیادی که به منظور گرامیداشت یاد سلیم تاسیس شده در جهت مقابله با فرهنگ معافیت از مجازات در مورد ترورهای سیاسی و «شکستن انزوای کسانی که در معرض تهدید قرار دارند» فعالیت خواهد کرد.

به نظر بورگمان، فعالیت این بنیاد در مسیر خدمت به حفظ میراث سلیم خواهد بود.

او گفت: «مبارزه با فرهنگ معافیت از مجازات همیشه در کار ما نقش برجسته ای داشته است.»

«اکنون باید بدون او و به خاطر او این کار را انجام دهیم.»