بندر یانبو عربستان سعودی در دریای سرخ: یک دارایی راهبردی

بندر تجاری و صنعتی یانبو در عربستان سعودی طی چند دهه گذشته شاهد رشد سریعی بوده و امروزه یکی از بنادر پادشاهی عربستان به شمار می‌ رود که سریع‌ ترین رشد را داشته است؛ علت این امر موقعیت راهبردی آن در دریای سرخ و در شمال بندر بزرگ‌ تر جده است.

بندر یانبو گرچه تاریخچه دو هزار ساله دارد و زمانی یکی از ایستگاه‌ های راه باستانی تجارت ادویه بوده، تا قرن‌ ها بندر کوچکی باقی مانده است.

توسعه این بندر به طور جدی در دهه ۱۳۵۰ شروع شد اما پتانسیل حقیقی آن به عنوان یک دارایی راهبردی تنها در طول جنگ خلیج فارس شناخته شد.

عربستان سعودی اعلام کرد که اگر وقوع درگیری باعث اختلال در کشتیرانی خلیج فارس شود، می‌ توان نفت را از طریق چند خط لوله کلیدی از نقاط مختلف پادشاهی عربستان انتقال داد و سپس آن را با کشتی از این بندر دریای سرخ به هر کجا ارسال کرد و این موضوع توجهات بیشتری را به سمت این پایانه که زمانی کم‌ فعالیت بوده است جلب خواهد کرد.

منصور الشهری، کارشناس مسائل نظامی عربستان سعودی، گفت: «بندر یانبو اهمیت خود را در جنگ خلیج فارس در سال ۱۳۶۹ ثابت کرد.»

او گفت بندر یانبو علاوه بر اینکه یک مسیر کشتیرانی جایگزین است، همواره دروازه دیگری برای نیروهای نظامی بوده و ورود جریان پشتیبانی لجستیک به بخش‌ های مختلف پادشاهی عربستان و همچنین کشورهای همسایه آن در خلیج فارس را نیز تسهیل کرده است.

شهری خاطرنشان کرد مسیرهای دریایی‌ که از کانال سوئز عبور می‌ کنند دریای سرخ را به دریای مدیترانه و بقیه جهان وصل می‌ کنند.

وی گفت در واقع، می‌ توان از بنادری نظیر یانبو برای تسهیل تردد نیروهای دریایی و زمینی از پایگاه‌ های سراسر جهان به داخل عربستان سعودی و ورای آن استفاده کرد.

یک مرکز کلیدی در دریای سرخ

یانبو به عنوان یک بندرگاه طبیعی و یکی از قدیمی‌ ترین بنادر دریای سرخ، نقش دروازه دریایی شهر مقدس مدینه را ایفا می‌ کند و سالانه بیش از ۲ هزار زائر را از طریق پایانه مسافربری ارتقایافته و توسعه‌ یافته خود پذیراست.

بندر یانبو یکی از نه بندری است که تحت نظارت سازمان بنادر عربستان سعودی قرار دارد و پس از جده دومین بندر بزرگ این کشور در سواحل دریای سرخ به شمار می‌ رود و از طریق شبکه‌ ای از جاده‌ های مدرن به بقیه پادشاهی عربستان متصل شده است.

بندر یانبو بین بنادر ضبا در شمال و بندر صنعتی ملک فهد و بندر اسلامی جده در جنوب و همچنین در فاصله تقریبی ۴۶۰ مایل دریایی جنوب کانال سوئز واقع شده و نزدیک‌ ترین بندر اصلی عربستان سعودی به دریای مدیترانه است.

طی سال‌ های اخیر، بندر یانبو با توسعه امکانات، پهلوگاه‌ ها و خدمات به یک مرکز کلیدی تبدیل شده، که این امر به نوبه خود توسعه اقتصادی همه‌ جانبه را برای کل منطقه به ارمغان آورده است.

ظرفیت ترکیبی ۱۲ پهلوگاه این بندر به ۱۳.۵ میلیون تن در سال می‌ رسد و پذیرای انواع مختلف کشتی‌ های مسافربری و باربری است. بندر یانبو دارای ناوگانی از کشتی‌ های یدک‌ کش، قایق‌ های حمل سکانداران و قایق‌ های مهار کننده است و تجهیزات مدرن جابجایی بار نیز دارد.

از جمله این تجهیزات عبارتند از تجهیزات تخلیه غلات فله، لیفتراک برای جابجایی بارهای عادی و کانتینر، تریلر، کشنده و جرثقیل‌ های تلسکوپی. این مجموعه دو سیلو برای نگهداری بارهای فله نیز دارد که ظرفیت هر یک ۲۰ هزار تن است.

دو مورد از پهلوگاه‌ های این بندر به کشتی‌ های مسافربری اختصاص دارد و یک پایانه مسافربری با امکانات جابجایی توشه و خدمات حمل و نقل قابلیت جابجایی حداکثر ۱ هزار ۵۰۰ مسافر را دارد. این مجموعه یک سالن غربالگری زائران نیز دارد.

بندر یانبو با شبکه‌ ای از جاده‌ های مدرن به دیگر نقاط پادشاهی عربستان وصل شده و فرودگاه ارتقا یافته آن هم پروازهای داخلی و هم بین‌ المللی دارد.

دروازه تاریخی شهر مدینه

فیصل الخوالدی، استاد دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه ملک عبد العزیز، گفت بندر یانبو «اهمیتی تاریخی دارد.»

سوابق تاریخی و کشفیات باستانی نشان از آن دارد که بندر یانبو از زمان یونان باستان و در دوران طلایی اسلام فعال بوده است؛ این بندر در دوران طلایی اسلام دروازه دریایی اصلی شهر مقدس مدینه بوده است.

امروزه این بندر به مرکزی برای تردد زائران و صادرات محصولات کشاورزی تبدیل شده است.

الخوالدی گفت کالاهایی که در بندر یانبو بارگیری و تخلیه می‌ شوند عبارتند از «تمامی انواع بار، کک نفتی، انواع غلات، کود، خوراک دام، سیمان سفید، مواد شیمیایی و روی و کنسانتره‌ های نفتی.»

وی افزود یانبو از ظرفیت پذیرش مقادیر زیادی غلات برخوردار است و در هر ساعت امکان تخلیه حداکثر ۶۰۰ تن غلات فله را دارد؛ او همچنین گفت این بندر دارای ماشین‌ آلات و تجهیزات بارگیری نظیر بالابر و جرثقیل است.

الخوالدی گفت که این بندر در سال‌ های آینده اهمیت زیادی خواهد یافت چرا که توانایی تأمین مواد غذایی، خصوصاً غلات و حبوبات را برای پادشاهی عربستان و کشورهای خلیج فارس خواهد داشت.

وی گفت موقعیت بندر یانبو و امکانات ذخیره‌ سازی آن باعث شده است به مرکزی برای واردات و صادرات مجدد غلات به تمام کشورهای منطقه تبدیل شود.