نگرانی جمهوری اسلامی از افزایش ناآرامی ها در پی تیراندازی سپاه پاسداران به سوخت بران

ناآرامی های جاری در استان سیستان و بلوچستان در جنوب شرقی ایران مقامات رژیم را نگران کرده است. این امر از گزارش های مربوط به قطع اینترنت در روز پنجشنبه (۷ اسفند) در پی تیراندازی گسترده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که اوایل این هفته انجام شد، مشهود است.

نیروهای امنیتی و اعضای سپاه پاسداران در نزدیکی شهر سراوان، در مرز ایران و پاکستان، به سوی تعدادی از سوخت بران تیراندازی کردند.

دیده بان حقوق بشر می گوید که سپاه پاسداران یک مسیر مورد استفاده برای انتقال سوخت را مسدود کرد و سپس ظاهراً به سوی ایرانی هایی که می خواستند آن مسیر را بازگشایی کنند، آتش گشود.

دیده بان حقوق بشر به نقل از کنشگران بلوچ گفت که در این تیراندازی دست کم ده تن کشته و پنج تن زخمی شدند. با این حال، برآوردهای دیگر شمار تلفات را بسیار بیش از این دانسته اند.

شمار کثیری از ساکنان محلی از جمله خانواده های افراد زخمی یا کشته شده، روز سه شنبه در واکنش به این تیراندازی ها به ساختمان فرمانداری در سراوان یورش بردند و یک خودروی پلیس را به آتش کشیدند. این اعتراضات تا روز چهارشنبه نیز ادامه داشت.

در حالی که مقامات روز پنجشنبه اعلام کردند که اوضاع در سراوان «تحت کنترل» است، گزارش های مربوط به ادامه قطع ارتباط اینترنت همراه نشان می دهد که رژیم از ناآرامی‌های بیشتر وحشت دارد.

یک پژوهشگر حقوق دیجیتال گزارش داده است که چندین اپراتور شبکه تلفن همراه دسترسی به اینترنت را در مناطق مختلف آن استان، از جمله در زاهدان و سراوان، قطع کرده اند.

به گفته دیده بان حقوق بشر، آمارهای رسمی حاکی از آن است که بیش از ۹۵ درصد از کاربران اینترنت در آن استان به خدمات تلفن همراه متکی هستند. به گفته چندین کنشگر، مقامات دستور داده اند که با توجه به اعتراضات، دسترسی به اینترنت در منطقه مختل شود.

روز جمعه به دنبال خاکسپاری قربانیان، سپاه پاسداران تشدید اقدامات امنیتی در منطقه، از جمله در زاهدان، را آغاز کرد. به گزارش رسانه های فارسی زبان خارج از ایران، نیروهای پشتیبانی سپاه پاسداران روز جمعه وارد زاهدان شدند.

محکومیت حملات به وسیله دیده بان حقوق بشر و عفو بین الملل

دیده بان حقوق بشر از ایران خواست درباره ادعای استفاده از نیروی بیش از حد توسط نیروهای امنیتی دولت در تیراندازی روز دوشنبه تحقیق کند.

تارا سپهری فر، پژوهشگر امور ایران در دیده بان حقوق بشر، گفت: «مقامات ایران باید فوراً تحقیقات شفاف و بی طرفانه ای را درباره تیراندازی در مرز سراوان انجام دهند.»

«مقامات باید مقصران این عمل خطا را مورد بازخواست قرار دهند، به قربانیان غرامت مناسب بپردازند، و اطمینان حاصل کنند که مرزبانان نهایت اقدامات احتیاطی لازم را برای احترام گذاشتن به حق حیات و سایر حقوق بشر انجام می دهند.»

عفو بین الملل نیز روز ۶ اسفند با انتشار مطلبی در شبکه های اجتماعی این حمله را محکوم کرد. عفو بین الملل گفت: «تصاویر و گزارش های نگران کننده ای از درون ایران منتشر شده است که نشان می دهد نیروهای امنیتی ایران در استان سیستان و بلوچستان تعدادی از سوخت بران را هدف تیراندازی قرار داده و کشته اند.»

عفو بین الملل گفت که در حال تحقیق درباره این حادثه است.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، محمد هادی مرعشی، معاون استاندار این استان، روز سه شنبه گفت که این تیراندازی از سوی دیگر مرز در پاکستان آغاز شد که در نتیجه آن یک نفر کشته و چهار نفر زخمی شده اند.

سوخت بران

سراوان شهری مهم در استان خشک و فقیر سیستان و بلوچستان است. بسیاری از ساکنان آن شهر عضو اقلیت قومی بلوچ هستند. جمعیت مناطق همسایه در کشورهای پاکستان و افغانستان نیز از بلوچ ها تشکیل شده است.

این استان مدت هاست که یک دردسر امنیتی برای دولت ایران محسوب می شود.

انتقال سوخت از مرزهای جنوبی ایران رویداد تازه ای نیست. اما با ادامه سقوط آزاد ارزش پول ملی ایران و در نتیجه بالا رفتن ارزش ارز این پدیده در سیستان و بلوچستان رو به افزایش بوده است.

قیمت سوخت در ایران به لطف یارانه های دولتی سنگین، فوق العاده ارزان است.

بسیاری از ساکنان محلی تلاش می کنند سوخت ایران را در پاکستان بفروشند و سود کسب کنند. دلیل این کار وضعیت نابسامان اقتصادی، نرخ بالای بیکاری، و فقر بسیار شدید در سیستان و بلوچستان است. این واقعیتی است که حتی مقامات استانی هم آن را تکذیب نمی کنند.

از این رو، نیروهای پلیس محلی و گشت مرزی به تازگی اعلام کردند که دستورهایی را مبنی بر شلیک نکردن به سوخت بران دریافت کرده اند. اما مشخص نیست که چرا نیروهای امنیتی روز دوشنبه به سوی تعدادی از سوخت بران شلیک کردند.

ساکنان این مناطق، تنها افراد ذینفع از درآمد حاصل از فروش سوخت نیستند. محموله های سوخت به طور مرتب و به مقدار زیاد با استفاده از وانت بار از سیستان و بلوچستان خارج می شود. رانندگان این وانت بارها بدون هیچ مشکلی از مرز عبور می کنند که دلیل آن، بنا به گزارش ها، ارتباط آنها با مقامات سپاه پاسداران است.

اما در مقابل، ساکنان این استان معمولاً سوخت را در ظروف بزرگ حمل می کنند و پای پیاده با عبور از مرز به پاکستان می برند. سودی که آنها کسب می کنند، اگرچه قابل توجه است، اما در مقایسه با سود به دست آمده توسط سوخت بران مرتبط با سپاه بسیار ناچیز محسوب می شود.

حبیب الله سربازی، کنشگر بلوچ، به رادیو فردا گفت که سپاه پاسداران چندی پیش چند پمپ بنزین را در امتداد مرز پاکستان در این استان راه اندازی کرد. به گفته این کنشگر بلوچ، سپاه اعلام کرد که افراد محلی که در حد فاصل ۲۰ کیلومتری مرز زندگی می کنند، ماهانه مقدار سوخت مشخصی را دریافت خواهند کرد تا آن را بفروشند و سود کسب کنند.

سربازی اظهار داشت که با این وجود، پس از حوادث روز دوشنبه سپاه قصد دارد انتقال و فروش سوخت را به نیروها و وابستگان خود محدود کند. این در حالی است که مقامات هیچ گونه تغییری در سیاست ها را اعلام نکرده اند.

سرکوب شهروندان بلوچ

سرکوب اعتراضات سراوان تا حدودی به سنی بودن اکثریت ساکنان بلوچ آن مرتبط است. رژیم مرتباً کنشگران بلوچ را به قرار داشتن تحت تأثیر «گروه های سیاسی اخلالگر خارج از کشور» متهم می کند.

مقامات رژیم روز پنجشنبه «گروه های مخالف جمهوری اسلامی خارج از کشور» را مقصر این ناآرامی ها دانستند و آنها را به «هدایت و رهبری» این ناآرامی ها متهم کردند.

رژیم هیچ گونه مسئولیتی را در رابطه با افرادی که توسط سپاه پاسداران کشته یا زخمی شده اند، نپذیرفته است.

کنشگران بلوچ ضمن ابراز نگرانی از این سرکوب می گویند، معترضان در سراوان به دلیل این که اقلیت مذهبی محسوب می شوند، معمولاً تحت فشار و محدودیت قرار دارند.

به گفته دیده بان حقوق بشر، فقدان فرصت های شغلی در سیستان و بلوچستان موجب شده است که جمعیت قومی بلوچ منطقه به غیر از داد و ستد در بازار سیاه با بلوچ های دیگر در سوی دیگر مرز، گزینه های چندانی نداشته باشند.

دیده بان حقوق بشر گفت، از آن جا که نرخ فقر در سیستان و بلوچستان مشابه میزان فقر در آذربایجان غربی ایران و منطقه کردی شمال عراق است، «فقدان فرصت های اقتصادی موجب شده است که بسیاری از ساکنان [سیستان و بلوچستان] به تجارت مرزی غیرمجاز با پاکستان بپردازند.»