آیا داعش به لبنان بازگشته است؟

بیروت -- اخیراً نگرانی های فزاینده ای نسبت به این احتمال که «دولت اسلامی» (داعش) بار دیگر جایگاه خود در لبنان را باز یابد، به وجود آمده است.

این پرسش پس از آن که ارتش لبنان به تازگی ۱۸ شهروند لبنانی و سوری را دستگیر کرد، بارها مطرح شده است. این افراد به عضویت داشتن در هسته های داعش اعتراف کرده اند.

در بیانیه ای که ارتش روز ۱۲ بهمن منتشر کرد، آمده است که دستگیری این افراد در جریان «عملیات میدانی» روی داد؛ عملیاتی که در نخستین هفته های بهمن ماه در شهر مرزی عرسال در شمال آن کشور انجام شد.

افراد دستگیر شده اعتراف کردند که به داعش تعلق دارند و از آن پشتیبانی می کنند. در این بیانیه آمده است که این افراد همچنین اذعان کرده اند که بیانیه های مطبوعاتی آن گروه را از نزدیک دنبال می کنند. در این عملیات چندین قبضه سلاح و مقادیری مهمات نیز توقیف شد.

سازمان های امنیتی لبنان اعلام کرده اند که به روند نظارت، ردگیری، و بازداشت افراد مظنون به تروریست بودن ادامه خواهند داد.

جرود عرسال - مناطق دورافتاده و بایر عرسال - واقع در کوهستان های میان سوریه و لبنان در سال ۱۳۹۶ مقری برای عملیات ستیزه جویان داعش و جبهه النصره سابق بود. آنها مشغول جنگیدن در جنگ داخلی سوریه بودند.

پس از آن که ارتش لبنان در مرداد ماه ۱۳۹۶ مناطق تصرف شده توسط افراط گرایان را در عملیات بسیار بزرگی به نام عملیات فجر الجرود (سپیده دم الجرود) آزاد کرد، شرایط امنیتی در این منطقه بهبود یافت.

اما در ماه های اخیر، وقوع یک رشته حوادث نگرانی ها را نسبت بازگشت احتمالی فعالیت های افراط گرایانه، افزایش داده است. هرچند کارشناسان می گویند که نیروهای لبنانی به میزان زیادی نشان داده اند که برای رویارویی با آن مجهز هستند.

سرلشکر عباس ابراهیم، رئیس امنیت عمومی لبنان، روز ۱۳ بهمن در یک مصاحبه تلویزیونی نسبت به بازگشت احتمالی داعش ابراز نگرانی کرد.

وی گفت: «مدتی است که ما شاهد از سر گرفته شدن فعالیت های داعش در عراق و سوریه هستیم.»

«لبنان یک جزیره جدا افتاده نیست و آن هم تحت تأثیر چنین تجدید حیاتی قرار خواهد گرفت.»

او گفت، اما سازمان های امنیتی در جست و جو برای یافتن عناصر داعش هستند و همه اقدامات لازم را برای جلوگیری از بازگشت داعش به لبنان انجام می دهند.

«تجمع دوباره داعش»

قاسم قصیر، نویسنده سیاسی و کارشناس حوزه گروه های افراط گرا، وجود هراس فزاینده از ظهور مجدد داعش در لبنان را تأیید می کند.

او می گوید: «ما شاهد تحرکات داعش برای گروه بندی مجدد و فعال کردن عملیاتش در منطقه، از جمله در عراق، سوریه، و لبنان هستیم. [داعش] این کار را با سوءاستفاده کردن از تحولات آن کشورها انجام می دهد.»‌

وی گفت که سازمان های امنیتی لبنان اطلاعاتی را در مورد تلاش های داعش برای «فعال کردن دوباره هسته های خود و تقویت عملکردش» در اختیار دارند. به گفته او، این سازمان های امنیتی فعالیت ها و تلاش های داعش برای تأمین منابع مالی را از نزدیک زیر نظر داشته اند.

قصیر به دستگیری یا کشتن اعضای یک هسته بزرگ داعش در شمال لبنان در چند ماه پیش اشاره کرد.

پلیس لبنان روز ۵ مهر در جریان یورش به خانه ای در منطقه وادی خالد، در شمال کشور، دست کم نُه فرد مظنون به عضویت در یک هسته بزرگ داعش را کشت. در آن منطقه «مظنونان مرتبط با داعش» موضع گرفته بودند.

سه عضو دیگر این هسته نیز در یورش های قبلی دستگیر شده بودند.

قصیر گفت که داعش از برخی مناطق باز و بدون نظارت در مرز سوریه و نیز از آشفتگی موجود در لبنان، برای فعال کردن دوباره هسته های خود سوءاستفاده می کند.

وی افزود: «وخیم تر شدن اوضاع اقتصادی و معیشتی در لبنان و نیز بن بست سیاسی [کنونی] فضای مناسبی را برای رشد گروه های تروریستی خشن ایجاد کرده است.»

«عدم حضور هسته های عمده»

برای برخی از ناظران این پرسش مطرح است که آیا لبنان در فضای سیاسی و اقتصادی کنونی برای مقابله با بازگشت احتمالی فعالیت های تروریستی آمادگی دارد؟

ناجی ملاعب، کارشناس امنیتی و افسر بازنشسته ارتش، می گوید: «ارتش و نهادهای امنیتی لبنان از توانایی های پیشگیرانه ای برخوردارند. این توانایی ها ثابت کرده اند که در خنثی کردن اقدامات تروریستی، زمانی که آن اقدامات در مراحل طراحی و آماده سازی قرار دارند، تأثیرگذار هستند و به این ترتیب می توانند کشور را از بسیاری از حوادث امنیتی در امان نگاه دارند.»

مونا علامی، هموند ارشد غیر مقیم سابق شورای آتلانتیک مستقر در واشنگتن، گفت: «ممکن است تروریست های منفرد یا گروه های کوچک مرتبط با داعش در لبنان وجود داشته باشند. اما هسته های اصلی یا فعال وجود ندارند.»

علامی گفت که به باور او، جامعه لبنان با جوامع عراق و سوریه متفاوت است؛ از این رو، داعش در لبنان فضای مناسبی که بتواند در آن به همان اندازه آزادانه حرکت کند، پیدا نخواهد کرد.

وی افزود: «داعش اگرچه در سوریه و عراق عقب نشینی کرده، کاملاً ناپدید نشده است؛ این در حالی است که داعش از خاک لبنان بیرون رانده شده است.»