یک سال پس از کشته شدن سلیمانی، تهران همچنان تهدیدی برای منطقه

یک سال پس از آن که رژیم ایران یکی از تأثیرگذارترین فرماندهان نظامی خود را از دست داد، تهران همچنان تهدیدهای فراوانی را علیه ایالات متحده و همپیمانان آن در منطقه مطرح می کند.

بلافاصله پس از حمله روز ۱۳ دی سال گذشته ایالات متحده در بغداد که به کشته شدن سرلشکر قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، منجر شد، رهبران ایران خواستار انتقامی خونین شدند.

آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی، و حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، نسبت به «انتقام سخت» هشدار دادند.

شورای عالی امنیت ملی، از عالی ترین نهادهای امنیتی ایران، گفت که ایالات متحده «در مکان و زمانی مناسب ... با انتقامی شدید مواجه خواهد شد.»

محسن رضایی، فرمانده پیشین سپاه پاسداران و دبیر کنونی مجمع تشخیص مصلحت نظام، در توییتر نوشت که تهران از آمریکا انتقام وحشتناکی خواهد گرفت.

مجید تخت روانچی، سفیر ایران در سازمان ملل متحد، نیز گفت: «یقیناً انتقام گرفته خواهد شد و انتقام سختی خواهد بود.»

سرلشکر عبدالرحیم موسوی، فرمانده کل ارتش ایران، تا آن جا پیش رفت که گفت ایالات متحده «شهامت» آغاز یک درگیری را ندارد.

پس از همه آن لفاظی های نمایشی، آن چه که روحانی آن را «واکنش قاطع» رژیم لقب داد، در روز ۸ دی سال گذشته اتفاق افتاد. در آن زمان ایران ۲۲ فروند موشک را به دو پایگاه محل استقرار نیروهای آمریکایی و سایر نیروهای خارجی در عراق شلیک کرد.

این موشک ها خسارات مادی بسیار کمی به بار آوردند.

در همان روز، تنها چند ساعت پس از آن که رژیم ایران در عراق حملات موشکی انجام داد، نیروهای نظامی ایران پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین المللی اوکراین را سرنگون کرد. روحانی چند روز بعد اذعان کرد که آن سانحه یک «اشتباه فاجعه بار» بود.

دامن زدن به هرج و مرج در منطقه

غازی فیصل حسین، رئیس مرکز مطالعات راهبردی عراق که مقیم فرانسه است، گفت: «ایران و نیروهای شبه نظامی آن [از کشته شدن سلیمانی] به عنوان بهانه ای برای توجیه کردن حملاتشان به منافع آمریکا و غرب استفاده کردند.»

او گفت، در شرایطی که نیروهای نظامی ایران، از جمله سپاه پاسداران، فاقد توانایی مقابله مستقیم با ایالات متحده هستند، ایران به «فعالیت های هرج و مرج آور» خود در منطقه ادامه می دهد.

غازی فیصل حسین گفت که این فعالیت ها شامل «دستور دادن به نیروهای نیابتی [ایران] در عراق برای اجرای حملات موشکی به اماکن دیپلماتیک و نظامی بین المللی و حمایت کردن از گروه های مسلح [ایران] ... از جمله گروه حزب الله لبنان و حوثی ها [انصارالله] است.» وی هدف ایران از این کار را «دامن زدن به مشکلات در لبنان، سوریه، یمن، و سایر کشورهای منطقه» خواند.

آقای حسین گفت که تهران با تبدیل کردن منطقه به یک میدان نبرد، در حال به پیش بردن راهبرد توسعه طلبانه خود است. او گفت که به این ترتیب، ایران امنیت را تهدید و چشم اندازهای ثبات، صلح، و توسعه را تضعیف می کند.

وی افزود که با این حال اگر سلیمانی کشته نشده بود، امکان داشت تهدیدها و مشکلات به وجود آمده توسط ایران جدی تر و خطرناک تر باشد.

تهدیدهای مداوم

اندک زمانی پس از مرگ سلیمانی، سرلشکر اسماعیل قاآنی به عنوان فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران جانشین او شد.

او همان گونه که انتظار می رفت برنامه های تعیین شده توسط سلف خود را ادامه داده است؛ اما پر کردن جای سلیمانی برای او کاری دشوار بوده است.

بسیاری سلیمانی را نیرومندترین مرد در ایران پس از خامنه ای قلمداد می کردند.

حاتم الفلاحی، تحلیلگر نظامی و راهبردی، می گوید که سلیمانی یک چهره خارق العاده بود؛ چرا که به هیچکس جز خامنه ای پاسخگو نبود.

او گفت، سلیمانی به واسطه رابطه نزدیک و قابل اعتماد خود با رهبر ایران به عنوان فردی بسیار قدرتمند شناخته می شد. او توانسته بود از این نفوذ برای ایجاد یک شبکه گسترده از مأموران حامی رژیم در منطقه استفاده کند؛ مأمورانی که از دستورهای او پیروی می کردند.

با آن که بعید است قاآنی بتواند در داخل یا خارج از ایران به جایگاه سلیمانی برسد، اما رژیم همچنان با دستورکار توسعه طلبانه خود منطقه را تهدید می کند.

احمد شوقی، تحلیلگر سیاسی، در این باره گفت که ایران «به هیچ وجه قصد ندارد» رفتار خود تغییر دهد و یا فعالیت های تروریستی اش را متوقف کند.

او گفت: «سپاه پاسداران به حمایت از شبه نظامیان ادامه می دهد تا آنها حملات تحریک آمیزی را انجام دهند. سپاه همچنین به وابستگان خود دستور می دهد که در خارج از خاک آن کشور دست به ایجاد اغتشاش و ناآرامی بزنند. این اقدام ایران پیامی حاکی از گردنکشی در برابر جهان است و نشان می دهد که غیبت سلیمانی تأثیری بر راهبرد ایران نگذاشته است.»

بهای سنگین حملات

شوقی گفت، در یک سالی که پس از کشته شدن سلیمانی سپری شده، تهران تلاش کرده است «از طریق تحریک کردن گروه هایش برای بسیج شدن و افزایش دادن فعالیت هایشان، شوک از دست دادن یکی از رهبران اصلی پروژه تروریستی خود را تحمل کند.»

پروازهای نظامی اخیر ایالات متحده بر فراز آب های خلیج فارس و اعزام تجهیزات بیشتر به منطقه در چارچوب آماده سازی برای مقابله با هر گونه اقدام تهاجمی بالقوه وسط ایران یا گروه های شبه نظامی آن انجام می شود. این گروه ها به دنبال ترور محسن فخری زاده، دانشمند هسته ای ارشد ایران، در روز ۷ آذر در نزدیکی تهران تهدیدهایشان را از سر گرفته اند.

فخری زاده، از اعضای سابق سپاه پاسداران، معاون وزیر دفاع، رئیس سازمان پژوهش های نوین دفاعی آن وزارتخانه، و از بنیانگذاران برنامه هسته ای ایران بود.

هیچ گروه یا دولتی مسئولیت این ترور را بر عهده نگرفته است، اما تهران دشمنان همیشگی خود -- یعنی اسرائیل، ایالات متحده، عربستان سعودی، و سازمان مجاهدین خلق ایران -- را در این رابطه مقصر دانسته است. سازمان مجاهدین خلق یک سازمان سیاسی-نظامی است که خواستار سرنگونی رهبری جمهوری اسلامی و برپا کردن دولت خود است.

شبه نظامیان مورد حمایت ایران در آستانه سالگرد کشته شدن قاسم سلیمانی همچنین به حملاتشان به منافع آمریکا در عراق و در منطقه ادامه داده اند. از جمله، آنها حملات موشکی به سفارت آمریکا در بغداد در ۳۰ آذر بود.

پس از آن که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده، هشدار داد که «ایران را مسئول» هر گونه حمله مرگبار به شهروندان آمریکا در عراق می داند، منابع نظامی می گویند که هر اشتباه محاسبه یا اقدام تحریک آمیز دیگر توسط ایران می تواند پیامدهای ویرانگری داشته باشد.

شوقی گفت، اگر ایرانی ها «دست به هر حمله ای بزنند، واکنش به آن شدید و قاطع خواهد بود. آنها برای ... پرداختن به فعالیت هایی که اوضاع را در منطقه وخیم تر می کند و آن را به یک چرخه خشونت و مناقشه فرو می برد، بهای سنگینی را خواهند پرداخت.»

علاء النشوع، کارشناس نظامی و راهبردی عراقی، گفت که سپاه و شبه نظامیان منطقه ای آن، چه با سلیمانی و چه بدون او، تهدیدی جدی برای منطقه محسوب می شوند.

او گفت: «این درست است که سلیمانی خدمات بزرگی را برای رژیم ولایت فقیه انجام داد. او همچنین مسئول بسیاری از بحران هایی است که عراق و کشورهای منطقه همچنان با آن دست به گریبان هستند. افزون بر این، [سلیمانی] نقشی محوری را در مهندسی سیاست خصمانه ایران ایفا می کرد. با این حال، در توانایی ها و نقش او [با هدف ارعاب] بزرگنمایی شده است.»

وی گفت که یک سال پس از مرگ سلیمانی «به نظر نمی رسد که فضا تغییر چندانی کرده باشد؛ چرا که ایرانی ها و همپیمانان آنها همچنان به مشکل آفرینی و تنش زایی، نه تنها در منطقه بلکه در سراسر جهان، ادامه می دهند.»