مین های حوثی ها، بلای جان میلیون ها غیرنظامی یمنی

کارگذاری مین توسط شبه نظامیان حوثی مورد حمایت ایران در یمن از زمان کودتای سال ۱۳۹۳ تاکنون از جمله مهمترین جنایات علیه بشریت و جنایات جنگی است؛ جنایاتی که توسط شبه نظامیان، در حال حاضر و در آینده، علیه یمنی ها انجام شده و می شود.

حوثی ها در تمام مناطقی که تصرف می کنند و یا از آن خارج می شوند، در مناطقی که همچنان تحت کنترل آنها است، و نیز در مناطق تماس نظامی مین گذاری کرده اند. آنها این اقدام را به طرزی بی رویه و بدون تمایز قائل شدن میان اماکن نظامی و غیرنظامی انجام داده اند. این مین ها در خانه ها، مدارس، مساجد، بازارها، مراتع و مناطق کشاورزی، اطراف منابع آب، سازمان های همگانی، جاده های اصلی و فرعی، فرودگاه ها، بندرهای دریایی، و حتی آب های سرزمینی و خطوط کشتیرانی بین المللی کار گذاشته شده اند.

بنا بر اعلام برنامه ملی پاکسازی مین ها، این مین ها موجب معلولیت یا مرگ بیش از ۷ هزار نفر شده است. بیشتر قربانیان این مین ها زنان و کودکان بوده اند و هزاران نفر دچار قطع عضو و معلولیت جسمی دائمی شدند. هزاران رأس دام نیز توسط این دستگاه ها تلف شده اند و گاوها، گوسفندان، و شترها در چراگاه های استان های الحدیده، مارب، الجوف، الضالع، و شبوه از این مین ها آسیب دیده اند.

مین های حوثی ها دلیل رقم خوردن صدها داستان غم انگیز درباره قربانیان غیرنظامی، شامل زنان، کودکان، و سالمندان بوده است. یکی از این ماجراها شرح حال ناصر محمد ۱۳ ساله است. وقتی که او نزدیک خانه اش بازی می کرد، یک مین منفجر شد و او یک چشمش را از دست داد و دچار جراحات متعدد شد. او هنوز هم زخم های عمیقی در بدنش دارد.

توزیع جغرافیایی قربانیان مین و بمب های دست ساز در یمن از تیر ماه ۱۳۹۳ تا آذر ۱۳۹۸ نشان می دهد که از مجموع ۱۶۹۹ کشته و ۶۰۴ زخمی در استان های تعز، الحدیده، حضرموت، مارب، البیضا، لحج، الجوف، امانت صنعا، الضالع‎، عدن، ابین، شبوه، اب، صنعا، حجه، صعده، عمران، ذمار، و المحویت، استان تعز با داشتن مجموع ۴۱۷ کشته و ۱۶۲ زخمی - که همگی کودکان، زنان، و سالمندان بودند - در صدر این فهرست قرار گرفته است.

سازمان «رادار حقوق»، که مقر آن در هلند است، اوایل سال ۱۳۹۹ گزارشی را با عنوان «یمن: باغ های مرگ» درباره قربانیان مین در یمن منتشر کرد. این گزارش نشان می دهد که مین های حوثی ها طی سال های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۹ جان ۵۸۰ تن، از جمله ۱۰۴ کودک و ۶۰ زن، را گرفته و ۴۵۷ تن شامل ۲۸۸ مرد، ۱۱۳ کودک، و ۵۶ زن را زخمی کرده است.

به گفته سازمان «رادار حقوق»، استان تعز با ۱۶۰ کشته در جایگاه اول فهرست قربانیان قرار دارد و استان الحدیده با ۱۳۴ کشته و استان البیضا با ۹۴ کشته در جایگاه های بعدی هستند.

از مجموع ۱۳۲ کشته و ۱۲۷ زخمی، که در بازه زمانی ۲۱ آذر ۱۳۹۸ تا ۳ شهریور ۱۳۹۹ در استان های الحدیده، الجوف، تعز، البیضا، الضالع، مارب، حجه، صنعا، صعده، عدن، و لحج، روی داد، استان الحدیده با مجموع ۵۲ کشته و ۳۱ زخمی بیشترین سهم قربانیان مین گذاری حوثی ها را به خود اختصاص داد.

این ارقام اگرچه سهمگین هستند، اما مقیاس فاجعه و ارقام واقعی قربانیان مین های حوثی را نشان نمی دهند؛ ارقامی که به دلیل جنگ مستمر و عدم هماهنگی میان آژانس های نظارتی مختلف، که راه را بر گزارش دادن ارقام دقیق بسته است، هر روز بیشتر و بیشتر می شود. این امر مستلزم آن است که برنامه ملی پاکسازی مین ها پایگاه داده های خود را گسترش دهد و ارقام ثبت شده توسط سازمان های غیردولتی در زمینه تعداد قربانیان مین در سراسر قلمروی یمن را نیز شامل شود.

گزارش های منتشره توسط برنامه ملی پاکسازی مین ها، تأیید کرده است که مین های کارگذاری شده توسط حوثی ها از جمله اقلام موجود در زرادخانه ارتش یمن قبل از سال ۱۳۹۳ نبوده اند. این گزارش همچنین نشان می دهد که آنها توسط حوثی ها و تحت نظارت کارشناسان حزب‌الله لبنان و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در داخل [یمن] ساخته شده اند. این گزارش ها همچنین یادآور شده اند که مین های مذکور با استفاده از نیترات آمونیوم و تی‌ان‌تی ساخته شده اند.

سرلشکر امین صالح العقیدی، رئیس برنامه ملی پاکسازی مین ها، در این رابطه گفت که شبه نظامیان حوثی از نیترات آمونیوم (یکی از عناصر اصلی بسیاری از انواع مواد منفجره به کار رفته در معدنکاری، که با روغن های سوختی آمیخته شده و با استفاده از یک چاشنی انفجاری منفجر می شود) و نیز از تی‌ان‌تی، به صورت یک ماده انفجاری داخل یک ظرف کاسه مانند فلزی استفاده کرده اند.

به رغم آن که یمن در سال ۱۳۷۶ معاهده اُتاوا را امضاء کرد و قانونی را تصویب کرد که به موجب آن تولید، طراحی، واردات، صادرات، نگهداری، انتقال، و کاشت مین جرم به شمار می رود و ممنوع می شود، و با وجود آن که موجودی ذخیره مین ارتش یمن در سال ۱۳۸۶ منهدم شد و یمن قصد داشت که تا سال ۱۳۹۹ قلمروی آن کشور را عاری از مین اعلام کند، تولید و کارگذاری صدها هزار حلقه مین یمن را سر جای اول خود بازگردانده است.

از آن بدتر این که حوثی ها - تحت نظارت کارشناسان حزب الله و ایران - با وصل کردن مین های ضدتانک به صفحات فشاری (پدال) که مانند یک سامانه ماشه کار می کنند، آنها را به مین های ضد نفر تبدیل کرده اند. این صفحات می توانند ضد تانک یا ضد نفر باشند و فشار وارده بر آنها می تواند از سه تا پنج کیلوگرم باشد. این، به آن معناست که حتی [وزن]‌ یک کودک خردسال هم می تواند یک مین ضدتانک را، که حاوی تا ده کیلوگرم مواد منفجره است، فعال کند.

گستره جنایتکاری حوثی ها به همین مقدار محدود نمی شود. آنها همچنین با استفاده از مواد انفجاری متعارف مانند راکت، گلوله تانک، و گلوله توپ، بمب های دست ساز تولید می کنند. افزون بر این، آنها مین ها و بمب های دست ساز استتار شده را به شکل سنگ درمی آورند تا طبیعی جلوه کند [و از سنگ‌ های واقعی تشخیص داده نشود.] آنها همچنین بمب های لوله ای پلی وینیل کلراید (که از انواع پلاستیک ها است) ساخته اند. این بمب های لوله ای می توانند تا ۳۰ کیلوگرم مواد منفجره را، که آمیخته ای از نیترات آمونیوم است، در خود جای دهند. این مواد خطرناک تر از مواد منفجره متعارف هستند.

حوثی ها معمولاً بدون تمایز قائل شدن میان اهداف نظامی و غیرنظامی، مرد و زن، سالمند یا کودک، و انسان یا حیوان از فناوری فروسرخ (مادون قرمز) برای فعال کردن بمب های دست ساز و مین های استتار شده در معابر عمومی استفاده می کنند. قربانی به محض نزدیک شدن به دستگاه انفجاری با فعال کردن یک حسگر فروسرخ غیرفعال، آن را فعال می کند.

دستگاه های انفجاری همچنین می توانند از طریق سیم های فشاری، همانند صفحات فشاری، توسط قربانی و با پا گذاشتن قربانی بر روی آنها فعال شوند. آنها همچنین می توانند توسط تایمرهای آنالوگ، که همان کلیدهای زمانی به کار رفته در ماشین لباسشویی های معمولی و یا ساعت های شماطه دار قدیمی است، و یا از راه دور فعال شوند.

حوثی ها در تلاش برای هدف قرار دادن تیم های مین روبی و به بار آوردن بیشترین تعداد ممکن از تلفات غیرنظامیان، مین های بزرگتر را طوری تغییر دادند که شامل یک دستگاه ضد بلند کردن [برداشتن از روی زمین] باشد. این دستگاه به محض آن که برای برداشتن این مین ها تلاش شود، وسیله انفجاری را منفجر می کند.

تروریسم حوثی های مورد حمایت ایران منحصر به خشکی نیست. این شبه نظامیان همچنین به تولید مین های دریایی و کارگذاری آنها در دریای سرخ و تنگه باب المندب اقدام کرده اند تا به این ترتیب کشتی های تجاری و نفتکش را هدف قرار دهند و کشتیرانی ترابری بین المللی را تهدید کنند.

طی چند سال گذشته، ده ها سانحه ناشی از برخورد کشتی های تجاری و قایق های ماهیگیری با مین های دریایی ثبت شده است. همچنین صدها ماهیگیر در امتداد سواحل کشور کشته و زخمی شده اند. از آن جمله می توان به یک ماهیگیر به نام عبدالله لحجی اشاره کرد که زمانی که برای کسب معاش [به دریا] رفته بود، جانش را بر اثر انفجار یک مین دریایی از دست داد.

ائتلاف عربی تحت رهبری عربستان سعودی اعلام کرد که این ائتلاف در چهارچوب تلاش های خود برای اطمینان یافتن از ایمنی ناوبری دریایی و خطوط تجاری بین المللی ۱۵۷ مین دریایی را شناسایی و نابود کرده است.

تلاش های شدید برای مبارزه با مین ها

دولت مشروع یمن از طریق برنامه ملی پاکسازی مین ها، تیم های مهندسی نظامی وزارت دفاع، و با مشارکت برنامه توسعه سازمان ملل متحد، پروژه سعودی برای پاکسازی مین ها، و کشورها و سازمان های حمایت کننده، گام های بسیار بزرگی را در جهت پاکسازی و از بین بردن مین ها و نیز افزایش آگاهی عمومی نسبت به خطرات آنها برداشته است. آنها همچنین با انجام جراحی های پلاستیک و ترمیم اندام های مصنوعی به قربانیان کمک کرده اند. افزون بر این، آنها به رغم شرایط بسیار دشوار اقتصادی، سیاسی، و امنیتی در یمن - که ناشی از جنگ مستمری است که کودتای حوثی ها آغازگر آن بود - به قربانیان در زمینه توانبخشی و ادغام کردن آنها در جامعه یاری می رسانند.

برنامه ملی پاکسازی مین ها در چهارچوب طرح واکنش اضطراری مصوب دولت توانست ۲۸ منطقه (از مجموع ۲۹۱۳۳۳ متر مربع) را از مین پاکسازی کرده و ۱۳۳۲۰۰۶ متر مربع را علامت گذاری کند. آنها همچنین ۶۴۶۴۵۵ متر مربع را پاکسازی و مین روبی کردند و مجموع ۱۴۰۳۱ مین ضدنفر و ۶۲۱۵۳۱ مین ضدتانک، [مهمات] باقی مانده از جنگ، و بمب های دست ساز را از بین بردند. افزون بر این، ۱۲۸۷۱۷۰ نفر از طریق برگزاری کارزارهای آگاهی بخشی با همکاری یونیسف در جریان خطرات این مین ها قرار گرفتند.

افزون بر این، تیم های مین روبی با حمایت برنامه توسعه سازمان ملل متحد طی ماه های دی ۱۳۹۷ تا آبان ۱۳۹۸ مجموع ۵۳۲ مین ضدنفر، ۹۰۸۱ مین ضدتانک، ۱۱ مین دریایی، و ۲۵۸۴۲ قطعه مهمات به جای مانده از جنگ و دستگاه های انفجاری منفجر نشده را پاکسازی کردند.

از ۱۱ تیر ۱۳۹۷ تا ۲۲ مرداد ۱۳۹۹، تیم های پروژه سعودی برای پاکسازی مین ها مجموعاً مساحتی برابر با ۱۲۹۶۵۹۳۴ متر مربع را پاکسازی کردند. آنها ۲۲۴۱ مین ضدنفر، ۵۵۱۲۶ مین ضدتانک، ۱۱۷۲۹۸ مهمات منفجر نشده، و ۵۰۳۳ بمب دست ساز را پاکسازی کردند. از آغاز این پروژه مجموع ۱۷۹۶۹۸ قطعه [مهمات] پاکسازی شد.

پروژه سعودی برای پاکسازی مین ها وابسته به مرکز کمک های بشردوستانه و امدادی شاه سلمان، نقش مهمی را در امیدبخشی به یمنی ها ایفا کرده است. این پروژه از طریق حمایت از برنامه ملی پاکسازی مین ها با ارائه تجهیزات و وسایل مهندسی، اجرای فعالیت های مشترک، و ایجاد تیم های تخصصی مین روبی در همه مناطق آزاد شده، به این مهم دست یافته است. این امر موجب شده است که آوارگان داخلی بتوانند به خانه ها و مناطق اصلی زندگی شان برگردند. پروژه سعودی برای پاکسازی مین ها همچنین به قربانیان انفجار مین خدمات پزشکی و پشتیبانی بشردوستانه ارائه کرده است.

استفاده افراطی و بیش از حد حوثی ها از مین های ضدنفر، ضدتانک، و تغییریافته، و نیز دستگاه های انفجاری دست ساز، و کارگذاری تصادفی - و بدون نقشه - مین ها در روستاها و شهرهای پرجمعیت و همچنین گسترش مهمات به جای مانده از جنگ تهدید مداومی برای جان میلیون ها غیرنظامی به شمار می رود. این مواد منفجره زندگی عمومی و منافع مردم را مختل کرده و رنج انسانی آنها را تشدید می کند. این مواد منفجره به منزله مانعی در برابر تلاش های توسعه هستند و تأثیرات فاجعه بار و خطرات زیست محیطی آنها چندین دهه و تا مدت ها پس از پایان جنگ احساس خواهد شد.

به رغم آن که مسئله «مین های حوثی ها» یک موضوع اساسی در گفت و گوهای صلح و از نکات اصلی توافق استکهلم بود، مارتین گریفیتس، فرستاده سازمان ملل، در جلسات ارائه گزارش خود به شورای امنیت تأکید کرده است که موضوع تحویل نقشه های مین های کار گذاشته شده توسط حوثی های مورد حمایت ایران و تمایل این گروه شبه نظامی به متوقف کردن استفاده از مین همچنان غیرقابل دستیابی است.

و در این جا من این پرسش را مطرح می کنم که آیا جامعه بین المللی، سازمان ملل متحد، و شورای امنیت چشمشان را بر جنایت ساخت و تغییر کاربری مین ها و کارگذاشتن تصادفی و بدون نقشه آنها در مناطق پرجمعیت یمن - جایی که در آن هزاران کودک، زن، سالمند، و حتی حیوانات قربانی انفجار مین می شوند - می بندند؟ یا آن که در کنار قربانیان و خانواده هایشان می ایستند و رهبران حوثی ها را به پیشگاه عدالت می آورند و آنها را پاسخگو می کنند؟ چرا که در هر صورت، استفاده از مین یک جنایت جنگی و جنایتی علیه بشریت است.