افزایش استقرار شبه نظامیان مورد حمایت ایران در مرز عراق و سوریه

شبه نظامیان عراقی مورد حمایت ایران در تلاشی مستمر برای به دست گرفتن اختیار کامل جابجایی جنگجویان، جنگ افزارها، و کالاهای قاچاق میان عراق و سوریه، حضور خود را در شهر مرزی القائم در استان انبار تقویت کرده اند.

این شبه نظامیان «وفادار» و هوادار ایران خارج از حوزه اختیارات دولت عراق عمل می کنند و این نقض آشکار حاکمیت عراق است. این امر همچنین برخلاف خواسته علی سیستانی، برجسته ترین مرجع شیعه عراق، مبنی بر انحلال آنهاست.

این شبه نظامیان وفادار با تقویت حضور خود در مرز تلاش می کنند که تسلط خود بر این گذرگاه را تحکیم کرده و گسترش دهند. این گذرگاه در خدمت ایران است و شبه نظامیان عراقی را با نیروهای نیابتی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سوریه مرتبط می کند.

پس از شکست خوردن «دولت اسلامی» (داعش) در عراق در سال ۱۳۹۶، شبه نظامیان مورد حمایت ایران، که تحت هدایت نیروهای بسیج مردمی (حشدالشعبی) فعالیت می کردند در منطقه مرزی باقی ماندند. این در حالی است که آنها مشخصاً برای بیرون راندن داعش تشکیل شده بودند.

آنها گسترش حضورشان در القائم را آغاز کردند و اکنون در این شهر مستقر شده اند. این امر حتی همزمان با تلاش های دولت برای مهار نفوذ گروه های مسلحی که دولت تسلطی بر فعالیت آنها ندارد، ادامه داشته است.

کتائب حزب الله و گروه های شبه نظامی مانند سید الشهداء، تیپ الطفوف، و سرایا خراسانی تلاش کرده اند که از منافع اقتصادی خود در انبار محافظت کنند؛ منافعی که عمدتاً بر قاچاق برون مرزی متمرکز است.

به گفته ساکنان محلی، این گروه ها اکنون علاوه بر پادگان ها، پاسگاه های بازرسی مرزی، و پست‌ های ایست و بازرسی مستقر در جاده ها، حدود ۲۰ قرارگاه نظامی را نیز در منطقه مرزی در اختیار دارند.

شبه نظامیان عمدتاً درون یک قلمرو مثلث شکل مستقر شده اند. این منطقه در جنوب از التنف در سوریه تا شهر حصیبه عراق و از آن جا به شمال تا گذرگاه مرزی القائم-البو کمال امتداد دارد.

افزایش فعالیت های قاچاق

به گفته ساکنان محلی و مقامات، حضور شبه نظامیان در این منطقه طی یک سال گذشته شدت یافته است. هم زمان گزارش های رسانه ها حاکی از آن است که شبه نظامیان فعالیت های قاچاق خود را با استفاده از مسیرهای مخفی افزایش داده اند.

این فعالیت ها بسیار سودآور است و بنا بر گزارش ها، میلیون ها دلار درآمد را برای شبه نظامیان به همراه دارد. به رغم تلاش های دولت عراق برای محافظت از امنیت مرزها و مسدود کردن گذرگاه های غیر رسمی، این اقدامات متوقف نشده اند.

به گفته عید عماش الکربولی، از مقام های استان انبار، سابقه معضل قاچاق از مرز عراق و سوریه «به دهه ها قبل بازمی گردد و در حال حاضر تقریباً همه چیز را، از دام و کالا گرفته تا سلاح و هر چیزی که سودآور باشد، شامل می شود.»

وی گفت که طولانی بودن این مرز «کار نیروهای نظامی را برای مسلط شدن بر آن با استفاده از ابزارهای متعارف و متوقف کردن کامل فعالیت های قاچاق، دشوار می کند.»

وی گفت که نیروهای عراقی به وظیفه خود مبنی بر اعمال قانون در میدان و جلوگیری از سوءاستفاده از مرزها توسط هر گروه عمل می کنند، «اما ما نمی توانیم این واقعیت را انکار کنیم که این وظیفه ای بسیار دشوار است.»

منابع محلی گفتند که به نظر می رسد شبه نظامیان در شهرهای مرزی، از جمله القائم، نسبت به گذشته سلطه و حضور بیشتری دارند.

یکی از ساکنان القائم، که به دلیل نگرانی از بابت امنیتش خواست ناشناس بماند، به المشارق گفت اگر چه عملیات ضد داعش سال ها پیش به پایان رسیده است، شمار زیادی از اهالی هنوز نتوانسته اند به آن شهرک بازگردند.

وی گفت: «آنها نمی توانند برگردند؛ چرا که شبه نظامیان خانه ها و زمین هایشان را مصادره کرده و به قرارگاه های دائمی خود تبدیل کرده اند. [مردم] از بازگشت به املاکشان یا نزدیک شدن به آنها منع شده اند.»

تثبیت حضور شبه نظامیان

به گفته این ساکن القائم، برخی از ساکنان این شهرک مرزی که توسط داعش آواره شده بودند سعی کردند از اردوگاه ها به القائم برگردند؛ اما از ترس شبه نظامیان مجبور شدند دوباره آن جا را ترک کنند.

او گفت که آنها از بابت خشونت و اذیت و آزار شبه نظامیان علیه خود، هراسان هستند. او یادآور شد که افراد آن گروه می توانند به سادگی هر کسی را دستگیر و به زور ناپدید کنند و مسئولیت آن را به گردن داعش بیاندازند.

جلیل خلف المحمداوی، افسر بازنشسته ارتش عراق، گفت که رنج ساکنان القائم و دیگر شهرک های مرزی عراق به دلیل افزایش شمار شبه نظامیان در منطقه شدت یافته است.

او گفت که تصرف خانه ها و مزارع توسط شبه نظامیان، این منطقه مرزی را به گرداب جنگ ها و منافع ایران فرو برده است.

به گفته او، ایرانی ها از این منطقه به عنوان یک دهلیز استفاده می کنند و از طریق آن اسلحه، موشک، و جنگجویان را به نیروهای نیابتی خود در سوی دیگر مرز در سوریه انتقال می دهند. به گفته او، آن نیروهای نیابتی از نفوذ و طرح توسعه طلبانه تهران دفاع می کنند.

وی گفت که طرح آنها «تبدیل کردن عراق به یک صحنه باز برای خشونت و مناقشه است.» به گفته او، این موضوع را می توان در حملات اخیر از جمله حمله ۲۵ فروردین به اربیل مشاهده کرد. در آن حمله از پهپادهای حامل بمب استفاده شد.

وی همچنین به حمله روز ۲۹ فروردین به پایگاه هوایی البلد، که در آن از موشک های ایرانی استفاده شده بود، اشاره کرد. این چهارمین حمله به این پایگاه از آغاز جاری بود.

المحمداوی گفت: «نیروهای عراقی مسئولیت بزرگی را در زمینه تضعیف سلطه شبه نظامیان بر مناطق مرزی در غرب، بازگرداندن شرایط عادی در آن جا، و اطمینان دادن به ساکنان محلی بر عهده دارند.»