کارشناسان میگویند که ایالات متحده با اعمال مجموعهای از تحریمها علیه شرکتهای بینالمللی، که با سپاه پاسداران مرتبط هستند و یا به ایران در دور زدن تحریمها کمک میکنند، نشان داده است که در تلاشهایش برای جلوگیری از این اقدامات ایران بسیار جدی است.
این کارشناسان به المشارق گفتهاند که تازهترین دور تحریمهای ایالات متحده ضربه بسیار شدیدی را بر توانایی رژیم ایران جهت کسب درآمدهای نامشروع، که از آن برای برافروختن آتش درگیریها در منطقه از طریق نیروی قدس سپاه و عوامل نیابتی آن استفاده میکند، وارد کرده است.
تجارت نفت ایران، که یکی از منابع اصلی درآمد آن کشور محسوب میشود، یکی از بخشهایی است که با شدیدترین بررسیها و فشارها رو به رو است.
وزارت خزانهداری ایالات متحده سال گذشته تحریمهایی را بر یک شبکه بزرگ کشتیرانی، که توسط نیروی قدس و حزبالله لبنان اداره و تامین مالی میشود، اعمال کرد.
وزارت خزانهداری در تاریخ ۴ سپتامبر همزمان با اعلام این تحریمها گفت که این شبکه میلیونها دلار نفت را به نفع رژیم سوریه ، حزبالله، و سایر عوامل تبهکار جابهجا کرده است.
وزارت خزانهداری آمریکا همچنین گفت که رستم قاسمی، یکی از مقامات سابق نیروی قدس و وزیر پیشین نفت ایران، بر فعالیت این شبکه، که دارای دهها مدیرِ کشتی، شناور، و افراد تسهیل کننده است، نظارت میکند.
به گفته وزارت خزانهداری آمریکا، این شبکه پیچیده متشکل از واسطههای متعدد به نیروی قدس این امکان را میدهد که دخالتش در فروش نفت ایران را پنهان کند.
در آن زمان استیون منوشن، وزیر خزانهداری ایالات متحده، گفت: «اقدام خزانهداری علیه این شبکه نفتی گسترده این موضوع را کاملا روشن میکند که کسانی که نفت ایران را میخرند، مستقیما از بازوی ستیزهجو و تروریست ایران، یعنی نیروی قدس سپاه، حمایت میکند.»
او گفت که این اقدام «باید به منزله هشدار نیرومندی برای همه کسانی باشد که در فکر تسهیل فروش نفت نیروی قدس هستند تا آنها بدانند که پیامدهای بسیار شدیدی در کار خواهد بود.»
برداشته شدن نقاب از چهره «مهدی گروپ»
بهزاد گنابادی، کارشناس اقتصادی، در این باره به المشارق گفت: «ابعاد گسترده و پیچیده تحریمهای آمریکا، حکومت ایران را کاملا سردرگم کرده است.»
از آن جمله میتوان به تحریم یک وزیر دولت ایران و چند مقام ارشد انتظامی و نظامی به دلیل تخلفات مربوط به نقض حقوق بشر اشاره کرد.
گنابادی گفت که در ماه ژوئن گذشته وزیر نفت ایران اعتراف کرد که آمریکا در دوره جدید تحریمها، راههای دور زدن آن را سختتر کرده است و لحن سخنان او نیز نشان میداد که «چه فشار طاقتفرسایی بر حکومت ایران وارد میشود.»
او گفت که «مهدی گروپ»، که یک شرکت حمل و نقل هندی است و فردی به نام علی ظهیر مهدی آن را اداره میکند، نیز مشمول تحریمهای ماه سپتامبر علیه شبکه کشتیرانی رژیم ایران شد.
بنا بر وزارت خزانهداری ایالات متحده، «مهدی گروپ» مدیریت این شناورها را بر عهده داشته و شناورهای دیگری را نیز برای انتقال نفت ایران پیدا کرده و مدیریت این شناورها را میان دستکم ۱۰ شرکت زیرمجموعه و صوری تقسیم کرده است.
آقای گنابادی گفت که این شرکت که توسط نیروی قدس ایران تاسیس شده است، به همراه چند شرکت زیرمجموعهاش از جمله شرکت مدیریت کشتی «خدیجه»، در حال دور زدن تحریمها علیه ایران بوده و میلیونها بشکه نفت به سوریه قاچاق کرده است.
او گفت که این شبکه در چند کشور از جمله سنگاپور و لبنان، فعالیت میکرد و شناسایی عمومی خاستگاه این شبکه و تحریم آن «ضربهای اساسی به نیروی قدس» تلقی میشود.
شناسایی شبکههای پنهان
آقای گنابادی گفت: «مشابه این شبکه، دهها شبکه پنهان دیگر در منطقه و جهان فعالیت میکنند که به مرور توسط آمریکا شناسایی و تحریم شدهاند.»
وی گفت که این شبکههای پنهان «سالها است که از راههای غیرقانونی اموال مردم ایران را هزینه بلندپروازیهای کودکانه [علی خامنهای] رهبر جمهوری اسلامی در منطقه کردهاند.»
او افزود: «من معتقدم، همانطور که تحریم سرکوبگران داخلی به سود مردم ایران است، جلوگیری از تامین مالی گروههای شبه نظامی و تروریستی هوادار جمهوری اسلامی در منطقه نیز به سود [مردم ایران] خواهد بود.»
تحلیلگران ایرانی معتقدند که تحریم شرکتهای خارجی به دلیل همکاری با ایران برای دور زدن تحریمها موجب شده است که هزینه این همکاریها افزایش پیدا کند و در نتیجه تعداد گروههایی که حاضر به دور زدن تحریمها هستند، کاهش یافته است.
آقای رضا تقیپوریان، کارشناس سیاسی، در این باره به المشارق گفت که تحریمهایی که این شرکتها را هدف قرار میدهد «به صورتی هوشمندانه در حال قطع مسیرهای کسب پول نقد توسط دولت ایران است.»
او گفت که تنشی که برسر فروش نفت ایران به ونزوئلا شروع شد نیز نشانه نگرانی شدید حکومت ایران از بسته شدن آخرین منفذهای کسب پول نقد است.
او گفت: «واقعیت این است که اگر حکومت ایران نتواند از راههای دیگر به پول نقد دست یابد، امکان فروپاشی [شبکه] شبهنظامیان نیابتی آن در منطقه وجود خواهد داشت.»
آقای تقیپوریان افزود که تلاش رژیم ایران برای دریافت طلا از ونزوئلا در ازای نفت و قبول ریسک این کار، به همین دلیل است.
مقابله با شرکتهای چینی
بزرگترین شبکه حمل ونقل چین، که با نام «کاسکو» شناخته میشود، سال گذشته به دلیل همکاریاش برای دور زدن تحریمهای ایران در لیست سیاه وزارت خزانهداری آمریکا قرار گرفت.
آقای تقیپوریان گفت که این اقدام «بسیار غیرمنتظره بود.» وی یادآور شد که شرکت کاسکو مالک حدود ۴ درصد از کل ابرنفتکشهای موجود در جهان است.
او گفت که این تحریم اعمال شده بر کاسکو «بلافاصله موجب افزایش نرخ حمل نفت در آسیا شد و تا حدود ۳۰ درصد هزینهها را [به طور کلی] بالا برد.»
وی افزود : «تا پیش از آن تحریمهای آمریکا شامل چنین شرکتهای بزرگی نشده بود و کسی تصور نمیکرد که چنین اتفاقی بیفتد.»
او گفت که کار به جایی رسید که مقامات دولتی چین در جریان مذاکرات تجاری با آمریکا، خواستار رفع تحریمها از این شرکت شدند.
آقای تقیپوریان گفت که سرانجام بخشی از این شرکت از شمول تحریمها خارج شد.
او گفت: «به نظر من این پیام روشنی به همه شرکتهای غیرایرانی در جهان بود که اگر تحریمهای آمریکا علیه ایران را نادیده بگیرند، منافع اقتصادیشان به خطر خواهد افتاد.»