سرآغاز انحلال ائتلاف صالح و حوثی ها در یمن

ائتلاف بین حوثی ها (انصارالله) و علی عبدالله صالح، رئیس جمهوری پیشین یمن در آستانه انحلال قرار گرفته است و خطر ایجاد شکاف های عمیق تر این کشور را در معرض تهدید قرار می دهد. حوثی ها و نیروهای هم پیمان صالح کنترل صنعا را به طور مشترک به عهده دارند.

بنا به گفته شاهدان عینی، در آستانه راهپیمایی عظیمی که به مناسبت سی و پنجمین سالگرد تاسیس «کنگره عمومی مردم»، حزب علی عبدالله صالح برگزار می شود هواداران مسلح صالح و حوثی ها در سراسر شهر پراکنده شده اند و نگرانی هایی در مورد تشدید خشونت ها مطرح شده اند.

ائتلاف صالح و حوثی ها به مدت سه سال برای به دست گرفتن کنترل یمن با دولت مبارزه کرده اند، جنگی که این کشور را در آستانه قحطی و گرسنگی مطلق قرار داده است.

تنش های بین صالح و حوثی ها به سطح بی سابقه ای افزایش یافته است و هم پیمانی را در آستانه سقوط قرار داده است که مدت های مدیدی در بهترین شرایط اتحادی غیرمحتمل و بعید اما تاکتیکی تلقی می شد.

دو طرف طی هفته گذشته اتهامات دوجانبه ای مبنی بر خیانت را مطرح کردند تا این که اختلاف ها روز چهارشنبه به اوج رسیدند و حوثی های تحت حمایت ایران در واکنش به اظهارات آخر هفته گذشته صالح که هم پیمان های خود را «نیروهای شبه نظامی» خوانده بود، با یک تهدید علنی ادعا کرد صالح باید «مسئولیت و عواقب اعمال خود را تحمل کند».

تاریخ پیچیده با حوثی ها

تاریخچه رابطه صالح با حوثی ها طولانی و پیچیده است.

صالح از اواخر سال های 1970 تا به حال و از زمانی که رئیس جمهوری منطقه ای بود که آن زمان به آن شمال مستقل یمن گفته می شد و هم پیمان عربستان سعودی بود 6 بار علیه حوثی ها جنگ به راه انداخته است. عربستان سعودی هم اکنون رهبری ائتلافی را به عهده دارد که از عبد ربو منصور هادی، رئیس جمهوری کنونی یمن حمایت می کند.

در سال 1990 و زمان اتحاد یمن، صالح به مقام رئیس جمهوری کشور برگزیده شد و تا سال 2012 در قدرت باقی ماند و در پی یک سال اعتراض و در پی تنظیم توافق نامه ای که با میانجی گری «شورای همکاری خلیج» که مصونیت وی را ضمانت می کرد، از مقام خود استعفا داد.

هادی که در آن زمان معاون رئیس جمهوری و بزرگترین رقیب سیاسی صالح بود، جانشین او شد.

صالح در سال 2014 با عبدلملک الحوثی، رهبر حوثی هایی که با ایران رابطه داشتند، هم پیمان شد.

حوثی ها دولت هادی را از صنعا به عدن بیرون راندند.

صالح و الحوثی به کنترل صنعا ادامه دادند و نفوذ رئیس جمهوری حتی با گذشت بعد از پنج سال از استعفای مردد وی هنوز کاهش نیافته بود.

صالح در سال 2016 با حوثی ها پیمان تقسیم قدرت امضا کرد و با ائتلافی که تحلیلگران و ناظران داخلی از ابتدا نسبت به ناپایداری آن هشدار داده بودند یک دولت موازی و مجزا از صنعا تاسیس کرد.

اتحاد با وجود یک دشمن مشترک

آدام بارون، پژوهشگر «شورای مناسبات خارجی اروپایی» گفت: «هر دو طرف یک دشمن مشترک دارند که .... طرفین را به هم نزدیک نی کند».

با اخراج حوثی ها از بیشتر مناطق جنوب کشور، دیگر دشمن مشترکی وجود ندارد بنابراین اختلاف نظر و برهم خوردن اتحاد بین نیروهای جدایی طرف جنوب و دولت تحت حمایت جامعه بین الملل که به ایجاد تنش های عمیق منتهی شده است، خیلی شوک آور نیست.

آوریل و از زمانی که هادی ایدروس الزوبیدی، فرماندار عدن و هانی، بن بریک، یکی از اعضای کابینه خود را از کار برکنار کرد، سرآغاز دوره ای است که نشانه های از هم پاشیده شدن پیمانی مشاهده شد که برای تقسیم قدرت امضا شده بود.

هم الزوبیدی و بن بریک هر دو از منظر تاریخی به تاسیس دولت خودمختاری در جنوب یمن تمایل داشتند و تا جایی پیش رفتند که با حمایت و پشتیبانی جوامع محلی و بنا به برخی گزارش ها با کسب چراغ سبزی از جانب امارات متحده عربی که نقش کلیدی در شکل گیری ائتلاف داشت، خبر تاسیس «شورای موقت جنوب» را اعلام کردند.

صالح همچنین بر گستره حمایت مردمی خود در صنعا متکی است که تا سال 2014 تا حد گسترده ای از کنترل حوثی ها در امان بود اما در حال حاضر فقط یه شمال استان صنعا محدود است.

صالح و حوثی ها برای تقسیم قدرت در صنعا یک توافق نامه تاکتیکی امضا کردند: براساس این توافق نامه حوثی ها توان نظامی و نیروی انسانی دارند که رئیس جمهوری پیشین از آن برخوردار نیست و قدرت ساختاری و نیروی مردمی هوادار صالح در پایتخت نیز بی همتا است.

توازن قدرت شکننده در راهپیمایی روز پنج شنبه در بوته آزمایش قرار خواهد گرفت، گردهمایی که صالح ادعا کرده است تظاهراتی برای نمایاندن حمایت از «مشروعیت» خواهد بود.

«آمیزه ای از ائتلاف ها»

بنا به باور تحلیلگران، هم صالح و هم ساکنان صنعا از حضور حوثی ها که کنترل وزارت دفاع و اداره اطلاعات ارتش را به عهده دارند، خشنود نیستند.

ماجد المزاجی، تحلیلگر یمنی و مدیر مرکز مطالعات راهبردی صنعا گفت: «تصمیم مردم لزوما به معنای حمایت از صالح نیست و بیشتر اعتراضی علیه حوثی ها محسوب می شود».

او گفت: «حوثی ها خیلی خوب آگاهی دارند که صالح به آن ها نیاز دارد و طی یک سال و نیم گذشته در تلاشی به هدف کسب حمایت مردمی که صالح از آن برخوردار است، در جبهه های نظامی، سیاسی و اجتماعی تلاش کرده اند».

شاید این واقعیت به همراه گزارش هایی که در مورد تلاش عربستان سعودی برای کاهش قابل توجهی مداخله خود در جنگ یمن منتشر شده اند به معنای پایان پدیده ای باشد که بارون، تحلیلگر آن را «ائتلاف راحت» بین صالح و حوثی ها می نامد.

یک منبع «کنگره عمومی مردم» هوادار صالح به شرط افشا نشدن نامش گفت طی هفته جاری تلاش ها به هدف میانجی گری (بین صالح و) حوثی ها با شکست مواجه شده اند.

بنا به گفته این منبع، عربستان سعودی از شکاف بین هم پیمان پیشین خود با حوثی ها خشنود خواهد شد اما هنوز برای ابراز حمایت از صالح آمادگی ندارد.

بارون گفت: «درگیری در یمن به طور موثر هیچگاه جنگی نبود که دو طرف داشته باشد، در واقع آمیزه ای از ائتلاف های راحت از جمله ویژگی های ابتدایی آن محسوب می شده است.»

«در یمن همه چیز ممکن خواهد بود و الان مدتی است که به طور قطع احساس آن از همه طرف وجود داشته است.»