تحمیل پیامدهای جنگ روسیه بر کشورهای آفریقایی پس از ناکامی آنها در میانجیگری

نواکشوت، موریتانی -- تحلیلگران و ناظران می‌گویند که مأموریت هیأت اعزامی از آفریقا برای میانجیگری صلح در اوکراین هیچ نتیجه یا امتیاز ملموسی که تأثیر جنگ روسیه علیه اوکراین بر قارهٔ آفریقا را کاهش دهد، در پی نداشته است.

آنها این ناکامی در به نتیجه رسیدن مذاکراتی که اواخر خرداد در کی‌یف، پایتخت اوکراین، و نیز در شهر سن پترزبورگ روسیه برگزار شد را به سازش‌ناپذیری مستمر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، در قبال همهٔ پیشنهادهایی که با هدف پایان دادن به این درگیری انجام شد، نسبت دادند.

این هیأت بلندپایه -- شامل رؤسای جمهوری آفریقای جنوبی، سنگال، قمر و زامبیا، و همچنین مقامات ارشد اوگاندا، مصر، و کنگو-برازاویل -- روز ۲۵ خرداد با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، دیدار کرد.

آنها روز ۲۶ خرداد هم برای گفت‌وگو با پوتین به روسیه رفتند.

کشورهای آفریقایی همچنان از قیمت بالای غلات و کود رنج می‌برند؛ چرا که عمدهٔ این اقلام را از روسیه و اوکراین وارد می‌کنند.

مسکو در تلاش است تا با متقاعد کردن کشورهای آفریقایی نسبت به این موضوع که تحریم‌های غرب علیه روسیه مانعی بر سر راه صادرات غلات و کودهای شیمیایی است، نوک پیکان سرزنش‌ها علیه خود در رابطه با بحران نان را منحرف کند.

همچنین، مسکو تلاش می‌کند که با معرفی خود به‌عنوان سنگری در برابر آنچه که امپریالیسم غربی توصیف می‌کند، حمایت رهبران آفریقا را جلب کند.

موسی مگا، روزنامه‌نگار نیجریه‌ای، به المشارق گفت: «‌آشکار است که رئیس‌جمهوری روسیه به درد و رنجی که کشورهای آفریقایی بر اثر افزایش قیمت گندم در نتیجهٔ این جنگ ناعادلانه متحمل می‌شوند، اهمیت نمی‌دهد.»

او گفت که پوتین «مصمم است از منابع آفریقا، از جمله اورانیوم و طلا، و همچنین بخشی از پولی که گروه واگنر در برخی کشورهای آفریقایی در ازای ارائهٔ خدمات امنیتی ادعایی به‌دست می‌آورد، بهره‌مند شود.»

به‌گفتهٔ مگا، کشورهای آفریقایی که با مسکو معامله می‌کنند تا حد زیادی مسئول پیامدهایی هستند که مردم‌شان در نتیجهٔ جنگ اوکراین متحمل می‌شوند.

او گفت: «تا زمانی که برخی از رهبران آفریقا به بهانهٔ حفظ بی‌طرفی از محکوم کردن جنگ پوتین علیه اوکراین خودداری کنند، و تا زمانی که آنها به حمایت او از طریق گروه واگنر تکیه داشته باشند و به این گروه اجازه دهند از معادن اورانیوم و طلا بهره‌برداری کند، رنج مردم این کشورها همچنان ادامه خواهد داشت.»

در همین حال، برخورد اخیر میان گروه واگنر و حکومت روسیه در برخی کشورهای آفریقایی که با این گروه مزدور مشارکت دارند، نگرانی‌هایی را در مورد آیندهٔ این مشارکت‌ها ایجاد کرده است.

«مایهٔ شرم رهبران آفریقا»

سیریل رامافوسا، رئیس‌جمهوری آفریقای جنوبی، که ریاست هیأت میانجی آفریقایی را بر عهده داشت، روز ۲۷ خرداد در دیدار با پوتین گفت که این جنگ بر کشورهای آفریقایی تحت تأثیر منفی گذاشته است.

او افزود: «پایان این جنگ در خمدت منافع مشترک ما است.»

خبرگزاری فرانسه گزارش داد که رامافوسا یک پیشنهاد ۱۰ ماده‌ای را برای پایان دادن به جنگ اوکراین و آغاز بازسازی به پوتین ارائه کرده است.

این پیشنهاد «کاهش تنش از سوی هر دو طرف»، به رسمیت شناختن حاکمیت ملی کشورها، ارائهٔ «ضمانت‌های امنیتی» به همهٔ طرف‌ها، رفع موانع صادرات غلات از طریق دریای سیاه، و «آزادی اسیران جنگی» را خواستار شده بود.

به‌گفتهٔ این هیأت آفریقایی، مذاکرات سازنده‌ای برگزار شد. اما تحلیلگران می‌گویند که این تلاش برای میانجیگری در نهایت ناکام بود؛ چرا که نتوانست به نتایج ملموسی دست یابد.

دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، پس از این دیدارها گفت: «اجرای طرح آفریقا بسیار دشوار است.»

باکاری جان، پژوهشگر و تحلیلگر سنگالی، در این رابطه می‌گوید که شکست تلاش میانجیگری آفریقا قابل پیش‌بینی بود و «این انتظار که پوتین جنگ خود را با اوکراین بر اساس میانجیگری کشورهای آفریقایی متوقف کند، انتظاری بیهوده است.»

جان گفت که قصد ندارد ارزش تلاش‌های کشورهایی که رهبری این میانجیگری را بر عهده داشتند، نادیده بگیرد، اما تحلیل او مبتنی بر مطالعهٔ عینی رویدادها و چهارچوب‌های تعیین شده است.

او گفت که اعمال نفوذ کشورهای آفریقایی را، «می‌توان از یک زاویهٔ دیپلماتیک‌تر بررسی کرد تا روشن شود آیا پوتین همچنان به تصویری که روسیه در جهان دارد اهمیت می‌دهد یا نه.»

او افزود: «ناکامی میانجیگری آفریقا برای رهبران آفریقایی بسیار خجالت‌آور است؛ چرا که آنها دیگر قادر نیستند اقدامات پوتین را برای جامعهٔ بین‌المللی توجیه کنند.»

«این امر قطعاً پوتین را انزوای عمیق بین‌المللی قرار خواهد داد.»