شکوفایی دیپلماسی مصر در سراسر آفریقا و خاورمیانه

به‌گفتهٔ تحلیلگران، مصر از طریق ایفای نقش اصلی خود در دو بلوک منطقه‌ای -- یعنی اتحادیهٔ آفریقا با ۵۵ عضو و اتحادیهٔ عرب با ۲۲ عضو -- به ایفای نقش پیش‌رو در دیپلماسی منطقه‌ای ادامه می‌دهد.

تحلیلگران گفتند که با تداوم رشد روابط مصر با ایالات متحده، این کشور عربی قادر خواهد بود که به‌عنوان نیرویی به مراتب بزرگتر برای صلح و ثبات در هر دو منطقه عمل کند.

زمانی که مصر، دومین اقتصاد بزرگ قارهٔ آفریقا، در سال ۱۳۹۸ ریاست دوره‌ای اتحادیهٔ اروپا را به‌دست گرفت، شش حوزهٔ اولویت خود را مشخص کرد.

این حوزه‌ها شامل ادغام اقتصادی و منطقه‌ای، ایجاد پل‌هایی میان مردم آفریقا، همکاری با شرکا، توسعهٔ اقتصادی و اجتماعی، اصلاحات سازمانی و مالی در اتحادیهٔ آفریقا، و صلح و امنیت بودند.

مصر در جریان ریاست خود در اتحادیهٔ آفریقا با پرداختن به مشکلات حیاتی در آن قاره، جایگاه قارهٔ آفریقا را به میزان چشمگیری افزایش داد.

بنا بر یک مطالعهٔ مؤسسهٔ خاورمیانه در سال ۱۳۹۹، مصر از ریاست خود در این اتحادیه برای ارتقای جایگاهش به‌عنوان یک کشور آفریقایی استفاده کرد. این کشور در رویدادهای مهم بین‌المللی در صحبت کردن به نمایندگی از آفریقا جایگاهی پیش‌رو داشت.

از جملهٔ آنچه در این مطالعه آمده است، می‌توان به مجمع عمومی سازمان ملل متحد، اجلاس سران گروه ۲۰ در ژاپن، نشست‌های گروه ۷ در فرانسه، اجلاس سران ژاپن و آفریقا، و اجلاس سرمایه‌گذاری بریتانیا و آفریقا اشاره کرد.

محمد دیاته، پژوهشگر مؤسسهٔ مطالعات امنیتی، در سال ۱۳۹۹ به دویچه وله گفت، عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهوری مصر، هم در طول دورهٔ ریاستش در اتحادیهٔ آفریقا به پیشرفت حوزهٔ تجارت آزاد قارهٔ آفریقا کمک کرد.

قاهره در اردیبهشت ۱۳۹۸ آغاز به‌کار «حوزهٔ تجارت آزاد قاره‌ای آفریقا» را پس از تصویب آن توسط ۲۲ کشور آفریقایی از جمله مصر اعلام کرد.

السیسی در نشست سال ۱۳۹۸ اتحادیهٔ آفریقا در نیجر این اقدام را «گامی مهم» توصیف کرد و گفت که این نهاد «موضع ما برای مذاکره در صحنهٔ بین‌المللی را تقویت خواهد کرد.»

اندیشکدهٔ مرکز بین‌المللی بروکسل در روز ۲۸ تیر با انتشار گزارشی اعلام کرد، از زمان سقوط رژیم عمر البشیر در سال ۱۳۹۸، مصر به‌دنبال جلوگیری از تشدید درگیری‌ها در سودان، همسایهٔ جنوبی خود، بوده است.

مصر در بحبوحهٔ درگیری‌های کنونی به بیش از ۲۵۰ هزار سودانی که از مناطق خود فرار کرده‌اند پناه داده و نقش مهمی را به‌عنوان یک میانجی ایفا کرده است.

در این گزارش آمده است: «تجربهٔ مصر در حل مناقشه و درک عمیق این کشور از پویایی منطقه، به اثربخشی آن به‌عنوان میانجی در جنگ سودان کمک زیادی کرده است.»

میانجی خاورمیانه

مصر که بین آفریقا و خاورمیانه قرار گرفته است، به‌عنوان یکی از بنیان‌گذاران اتحادیهٔ عرب که در قاهره مستقر است و در راستای ارتقای همکاری‌های منطقه‌ای تلاش می‌کند، ایفاگر نقش مهمی در دیپلماسی خاورمیانه است.

این اتحادیه به ریاست احمد ابوالغیط، وزیر امور خارجهٔ سابق مصر، در زمینهٔ مسائل اقتصادی، ارتباطات، فرهنگ، ملیت، رفاه اجتماعی، و بهداشت به‌دنبال همکاری نزدیک است.

این اتحادیه با محکوم کردن استفاده از خشونت به‌عنوان ابزاری برای تسویه‌حساب اختلافات میان اعضا، به دفاتر اتحادیه این قدرت را داده است که در اختلافات و درگیری‌هایی که شامل افراد غیرعضو این اتحادیه می‌شود، میانجی‌گری کنند. همچنین، اعضای این اتحادیه موافقت کرده‌اند که در امور نظامی همکاری کنند.

به‌گفتهٔ سرویس اطلاع‌رسانی دولتی مصر، «این کشور در پشتیبانی از مسائل کشورهای عرب نقش یک پیش‌رو را ایفا کرده» و اقدامات مشترک اعراب را تقویت می‌کند.

به‌گفتهٔ این سرویس، سیاست‌های عربی مصر بر اساس اصولی تنظیم می‌شود که شامل ایجاد دیدگاه مشترک در خدمت به منافع عربی، حفظ امنیت ملی عربی، و احترام متقابل به حاکمیت کشورهای عربی است.

سرویس اطلاع‌رسانی دولتی مصر افزود، این دیدگاه شامل حفظ استقلال فرآیند تصمیم‌گیری عربی، تقویت روابط همبستگی میان کشورهای عربی، و جست‌وجوی راه‌های مسالمت‌آمیز برای حل اختلافات کشورهای عربی است.

همچنین، این دیدگاه شامل حفظ منابع عربی، تقویت روند توسعه در کشورهای عربی، و تقویت روابط اقتصادی و تجاری میان کشورهای عربی با هدف نهایی یک ایجاد بازار مشترک است.

نشریهٔ «جروزالم پست» در اردیبهشت‌ماه نوشت، قاهره اخیراً نقش منطقه‌ای تازه‌ای را به‌عهده گرفته است و طی آن تعامل دیپلماتیک گسترده‌تری را در سراسر خاورمیانه هدایت می‌کند.

این روزنامه افزود که این اقدام قاهره بخشی از بازگشت آن به نقش تاریخی خود به‌عنوان یک کشور قدرتمند و مرکز گفت‌وگو در منطقه است.

به‌گفتهٔ کارشناسان، اکنون، مصر با توجه به ثبات بیشتر و روابط بهتر با کشورهای آفریقایی و عربی -- که سبب اطمینان خاطر مصر شده‌اند -- به‌دنبال بازگشت به نقش سابق خود به‌عنوان یک عامل مهم منطقه‌ای است.

این در حالی است که روابط اقتصادی میان مصر، اردن، و عراق به‌تازگی گسترش یافته است و همین امر روابط کلی نزدیک‌تری را میان این سه کشور ایجاد کرده است.

پیوندهای پررونق با ایالات متحده

مصر با ایالات متحده بیش از یک قرن همکاری دیپلماتیک و دوستی داشته است. آمریکا در راستای ارتقای امنیت منطقه‌ای، تقویت مشارکت دفاعی حیاتی و به‌طور کلی گسترش روابط با مصر همکاری می‌کند.

واشنگتن در عرصه‌های مبارزه با تروریسم، مبارزه با قاچاق مواد مخدر، و عملیات امنیتی منطقه‌ای، قاهره را شریکی ارزشمند می‌داند که در مجموع موجب تقویت امنیت کلی در منطقه می‌شود.

بنا بر گزارشی که در اردیبهشت توسط سرویس پژوهش کنگره منتشر شد، ایالات متحده از سال ۱۳۲۵ تاکنون بیش از ۸۷ میلیارد دلار کمک خارجی به مصر داده است. کمک‌های نظامی و اقتصادی ایالات متحده پس از سال ۱۳۵۸ به‌میزان چشمگیری افزایش یافت.

در این گزارش آمده است که دولت‌های متوالی ایالات متحده کمک به مصر را به‌عنوان سرمایه‌گذاری در جهت ثبات منطقه‌ای توجیه کرده‌اند. این امر عمدتاً بر پایهٔ همکاری بلندمدت با ارتش مصر و حفظ معاهدهٔ صلح سال ۱۳۵۸ میان مصر و اسرائیل بنا شده است.