عدم استقبال از اتحاد دریایی «پوچ» ایران در خلیج فارس

پیشنهاد مردود ایران برای تشکیل یک اتحاد دریایی با عدم استقبال کشورهای منطقه روبه‌رو شده است، چرا که ناظران می‌گویند این طرح بر مبنای «مشروعیت دادن» به کارزار مداوم ایران برای ترویج بی‌ثباتی و ستیزه‌جویی است.

دریادار شهرام ایرانی، فرمانده نیروی دریایی ایران، روز ۱۲ خرداد با اعلام قصد ایران برای تشکیل یک اتحاد دریایی در خلیج فارس، ادعا کرد این اتحاد نظامی جدید موجب حفظ دریانوردی در آب‌های منطقه خواهد شد.

او از کشورهای عراق، عربستان سعودی، امارات متحدهٔ عربی، قطر، بحرین، پاکستان و هند به‌عنوان اعضای این اتحاد نام برد.

روسیه و چین از پیشنهاد تشکیل این اتحاد استقبال کردند و آخرین تمرین‌های دریایی مشترک خود با ایران را در خلیج عمان برگزار کردند.

موضوع اتحاد ایران و کشورهای خلیج فارس نخستین بار در آبان ۱۳۹۸ مطرح شد که ایران طرحی موسوم به «طرح صلح هرمز» را برای تأمین امنیت و آزادی دریانوردی در خلیج فارس پیشنهاد کرد.

با توجه به تنش‌های موجود میان ایران و کشورهای خلیج فارس، با این طرح موافقت نشد.

این‌بار، ایران آشکارا روی توافق با عربستان سعودی با میانجی‌گری چین حساب کرده است؛ این توافق در اسفندماه به امضا رسید و راه ایران را برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک با ریاض و دیگر کشورهای خلیج فارس هموار کرده است.

اما بسیاری از ناظران احتمال چنین اتحادی را کم می‌دانند.

«طرح پوچ»

تحلیلگران به المشارق گفتند طرح تشکیل اتحاد دریایی در خلیج فارس طرحی «پوچ» است و با توجه به سیاست‌های خصمانه رژیم ایران در منطقه که تهدیدکنندهٔ صلح و ثبات محسوب می‌شود، آن را رؤیایی محال دانستند.

آنها گفتند همسایگان ایران اعتماد کمی به این کشور دارند، که دلایل گوناگونی، از جمله اختلاف بین ایران و امارات متحدهٔ عربی بر سر موضوع جزایر سه‌گانه ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک دارد.

به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، همین چهارشنبه (۱۱ مرداد)، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در خلال تمرین‌های نظامی خود نیروهایش را در جزایر ابوموسی و تنب بزرگ پیاده کرد و یگان‌های کشتی، پهپادی و موشکی آن نیز در این رزمایش حضور داشتند.

سردار حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در یک سخنرانی تلویزیونی در این رزمایش گفت: «ما برای امنیت و آرامش همواره تلاش می‌کنیم، این مشی ماست».

تیم هاوکینز، سخنگوی نیروی دریایی ترکیبی، گفت: «خلاف منطق است که ایران، همان علت شمارهٔ یک بی‌ثباتی منطقه، ادعا می‌کند که خواهان تشکیل اتحاد امنیت دریایی برای حفظ همان آب‌هایی است که خود آن را تهدید می‌کند».

روزنامهٔ کویتی الجریده به‌نقل از یک منبع عالی‌رتبه در شورای عالی امنیت ملی کویت و بدون ذکر نام او گزارش کرد این کشور در پاسخ دادن به ایران دربارهٔ این اتحاد «عمداً کند» بوده است.

اما به‌گفتهٔ الجریده، کشور سلطان‌نشین عمان به تهران اطلاع داده است که قصد ورود به هیچ اتحادی ندارد چون برنامه‌اش حفظ سیاست بی‌طرفی است و بنابراین علاقه‌ای به عضویت ندارد.

امیل حکایم، پژوهشگر ارشد امنیت خاورمیانه در مؤسسهٔ بین‌المللی مطالعات راهبردی، با انتشار مطلبی در شبکه‌های اجتماعی گفت: «کشورهای خلیج [فارس] اصلاً خواهان این [اتحاد] نیستند».

آقای حکایم گفت مسئولان کشورهای خلیج فارس می‌گویند «هیچ‌گونه توافق این‌چنینی با ایران» در کار نبوده است.

به‌گفتهٔ تحلیلگران، علی‌رغم بهبود روابط ایران و عربستان سعودی، این روابط به نقطه‌ای نرسیده است که یک اتحاد نظامی با جدیت پیگیری شود؛ آنها گفتند بعید است هند و پاکستان نیز وارد این اتحاد شوند.

عبدالقادر النایل، پژوهشگر مسائل سیاسی در عراق، به کشورهای خلیج فارس هشدار داد فریب دروغ‌ها یا اخبار پرنیرنگ ایران را نخورند.

او با اشاره به اینکه این کشورها باید نگاهی به دخالت‌های منطقه‌ای و حضور مسلحانه ایران بیندازند، افزود: «ایران یک برنامهٔ استعماری دارد که هدف آن اشغال پایتخت‌های [کشورهای] عربی و بلعیدن منطقه است».

وی خاطرنشان کرد کشورهای خلیج فارس باید با هوشیاری و احتیاط با این موضوع برخورد کنند.

نایل گفت با تشکیل یک اتحاد جدید، راه برای دخالت هرچه بیشتر ایران و کمک به تهران در پیشبرد سیاست‌های توسعه‌طلبانهٔ او هموار می‌شود.

«اقدام بدخواهانه»

نایل گفت: «من تشکیل اتحاد را یک اقدام بدخواهانه از سوی ایران می‌دانم که هدف آن مشروعیت دادن به حضور سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در آب‌های سرزمینی کشورهای خلیج [فارس] است».

وی افزود: «زمانی که این نیروها مستقر شدند و ایران با ادعای حضور نیروهایش جهت حفظ دریانوردی، شروع به گمراه کردن جامعهٔ بین‌المللی کرد، دست به احداث پایگاه‌های نظامی خواهد زد».

او هشدار داد که ایران «نیروهای خود را [از این پایگاه‌ها] بیرون نخواهد برد «حتی اگر توافق‌ها در این چارچوب لغو شده باشد».

عبدالله الدخیل، استاد علوم سیاسی دانشگاه ملک سعود در ریاض، گفت: «ایران حرف از یک اتحاد دریایی در خلیج [فارس] زده است تا واکنش کشورهای خلیج و قدرت‌های اصلی جهان را بسنجد».

او گفت ازسرگیری روابط دیپلماتیک به این معنی نیست که برقراری این نوع اتحاد موفق خواهد بود چرا که با توجه به تداوم ستیزه‌جویی‌های ایران در آب‌های خلیج فارس، برقراری یک اتحاد بالقوه غیرممکن است.

آقای دخیل با اشاره به حضور نیروهای ایالات متحده در منطقه گفت ایران ادعا می‌کند که هدف از اتحاد پیشنهادی او رهایی از حضور غیرموجه نیروهای خارجی در منطقه است.

وی خاطرنشان کرد اما ایران در اتحادها و توافق‌هایی که نفوذ چین و روسیه را میسر کند هیچ ضرری نمی‌بیند.

دخیل گفت مثلاً افزایش نفوذ چین ممکن است تبعات سیاسی و اقتصادی منفی‌ داشته باشد و منجر به فرو رفتن منطقه در یک کشمکش جدید شود.

وی افزود چین و روسیه پشت طرح پیشنهاد اتحاد دریایی ایران هستند، چرا که قصد آنها رقابت با حضور ایالات متحده و اعضای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است.

ولید ابوالخیر از قاهره در تهیهٔ این گزارش مشارکت کرده است.