ضربهٔ جنگ و تغییرات اقلیمی به صنعت تولید عسل یمن

عدن -- زمانی فؤاد الوادعی در فروشگاه خود در صنعا فقط عسل می‌فروخت. اما این روزها به‌دلیل کاهش میزان تجارت عسل در بحبوحهٔ جنگ جاری یمن، او چاره‌ای ندارد مگر آنکه کالاهای دیگر مانند عطر و روغن‌های طبیعی بفروشد.

الوادعی که حدوداً ۴۰ ساله است و در گذشته به امارات متحدهٔ عربی و مالزی عسل صادر می‌کرد، گفت که جنگ، مین‌های زمینی، و تغییرات آب و هوایی، جابه‌جایی زنبورداران را محدود کرده است.

او به المشارق گفت که همین امر منجر به کاهش تولید عسل شده است.

قطع درختان در استان‌های امران، صعده، و حجه نیز موجب کاهش تعداد آنها شده و بر تنوع گیاهی که زنبورها از آنها تغذیه می‌کنند، تأثیر گذاشته است. بهترین عسل از شکوفه‌های درختان سدر و الب به‌دست می‌آید.

الوادعی گفت که این اتفاق پیش‌تر نیز در منطقهٔ عسیمه رخ داده است. این منطقه به‌دلیل عسل باکیفیت خود مشهور است.

او گفت، از سوی دیگر، جنگ سبب بیکاری بسیاری از یمنی‌ها و کاهش درآمد برای برخی دیگر شده و این امر بر قدرت خرید آنها نیز تأثیر گذاشته است.

به‌گفتهٔ او، چالش ترابری عسل میان استان‌ها مزید بر علت شده است؛ چرا که برخی از استان‌ها توسط گروه حوثی تحت حمایت ایران و برخی دیگر توسط دولت قانونی کنترل می‌شوند.

اعتبار آسیب‌دیده

فاتح نصر، یک تاجر عسل که سی و چند ساله و مقیم صنعاست، می‌گوید که حوثی‌ها به شهرت عسل تولید‌شده در مناطق تحت کنترل خود -- از جمله صنعا و استان‌های همجوار -- آسیب رسانده‌اند.

تمرکز این گروه شبه‌نظامی بر اعمال مالیات و عوارض به روند تولید آسیب رسانده و سبب شده است که تولید عسل در مناطق تحت کنترل حوثی‌ها بسیار بدتر شود.

او در ادامه تصریح کرد، در آن مناطق عسل بی‌کیفیت با عسل‌های بهتر مخلوط می‌شود و در بازار به فروش می‌رسد.

او گفت، این در حالی است که تولید عسل در مناطق تحت کنترل دولت مانند حضرموت -- به‌رغم تغییرات آب و هوایی -- آن‌قدرها تحت تأثیر قرار نگرفته است؛ چرا که مناطق ویژهٔ تولید عسل با حوثی‌ها فاصله دارد.

او به المشارق گفت، با این حال، روند ترابری و بازاریابی تحت تأثیر محدودیت رفت و آمد میان استان‌ها قرار گرفته است.

نصر گفت که او نگران چالش‌های مستمر، از جمله مالیات‌ها و عوارض تحمیلی حوثی‌ها -- گاه تحت عنوان زکات -- است که بازرگانان و زنبورداران با آنها مواجه هستند و همهٔ این‌ها بر تولید عسل تأثیر می‌گذارند.

بنا بر آمار سازمان ملل متحد، حدود ۱۰۰ هزار خانوار یمنی در کار زنبورداری هستند و تنها منبع درآمدشان همین حرفه است.

سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) اواخر اردیبهشت، نسبت به تأثیر تغییرات آب و هوایی و دیگر اقداماتی که موجب از بین رفتن زنبورهای عسل در یمن می‌شود، هشدار داد.

به‌گفتهٔ فائو، روند تولید عسل نیز متأثر از مشکلات جابجایی کندوهای عسل در میان مراتع به‌دلیل مین‌های زمینی حوثی‌ها و پست‌های ایست بازرسی آنها و نیز قیمت بالای سوخت است.

تأثیر بر امنیت غذایی

عبدالله نشر، استاد کشاورزی در دانشگاه صنعا، در این‌باره گفت: «به‌دلیل تنوع توپوگرافی یمن که موجب به‌وجود آمدن تنوع طبیعی، گیاه‌شناسی، و زمینی می‌شود، انواع گوناگونی از عسل یمنی وجود دارد.»

«ممکن است شما در یک کشور ۱۰ ساعت میان مناطق مختلف سفر کنید و کماکان گیاهان مشابهی را ببینید، در حالی‌که در همهٔ مناطق یمن تنوع گیاهی زیادی وجود دارد و همین امر گل‌های متنوع فراوانی را برای تغذیهٔ زنبورها فراهم می‌کند.»

نشر گفت، تغییرات آب و هوایی بر تولید عسل مؤثر بوده؛ چرا که این امر بر طول فصل درختکاری تأثیر گذاشته است.

او به المشارق گفت که این تغییرات زنبورداران را سردرگم می‌کند؛ چرا که زمان جمع‌آوری عسل در حال حاضر با سال‌های گذشته متفاوت است و این ممکن است بر بازاریابی به‌موقع نیز تأثیر بگذارد.

نشر گفت، افزون بر این، واردات عسل تقلبی و آمیختن آن با عسل محلی به شهرت عسل یمن لطمه زده است.

عبدالعزیز ثابت، اقتصاددان، گفت که آسیب‌دیدن بخش عسل مستقیماً بر امنیت غذایی یمن، و به‌طور کلی بر اقتصاد کشور تأثیر می‌گذارد.

ثابت خواستار «تسهیل جابه‌جایی زنبورداران در مناطق گوناگون، افزایش اقدامات ایمنی در بندرها و بازارها، و ممنوعیت قطع درختان در مناطقی شد که به‌عنوان مرتع زنبورها عمل می‌کنند.»