برگزیدن مهاجرت پرخطر به‌جای زندگی با ترس تحت حکومت اسد

در میان قربانیان و نجات‌یافتگان قایق مهاجران غرق‌شده شهروندان سوری نیز دیده می‌شدند. آنها از ترس و ناامیدی مجبور به ترک وطن خود شده بودند. این قایق که بیش از حد بارگیری شده بود، در سواحل یونان واژگون شد.

یک منبع حقوقی در یونان روز سه‌شنبه (۳۰ خرداد) گفت، نُه تبعهٔ مصر در رابطه با این قایق غرق‌شده به قاچاق انسان متهم شده‌اند. آنها که از این فاجعه جان بدر بردند، هفتهٔ گذشته در بندر کالاماتا دستگیر و بازداشت شدند.

در یکی از وحشتناک‌ترین فجایع سال‌های اخیر در منطقهٔ شرق مدیترانه، روز ۲۴ خرداد بر اثر غرق شدن این کشتی دست کم ۸۲ نفر کشته و صدها تن دیگر ناپدید شده‌اند.

۱۰۴ نجات‌یافتهٔ این فاجعه عمدتاً شهروندان سوریه، مصر، و پاکستان هستند. مقامات هنوز از تعداد سرنشینان این قایق در زمان غرق شدن اطلاع دقیق ندارند، اما برآورد می‌شود که تعداد آنها بین ۴۰۰ تا بیش از ۷۰۰ نفر بوده باشد.

به‌گفتهٔ خویشاوندان و کنشگران، در این قایق که پس از حرکت از لیبی به سمت ایتالیا در دریای ایونی واژگون شد، دست‌کم ۱۴۱ شهروند سوریه حضور داشتند.

کنشگران در دفتر ثبت اسناد شهدای درعا روز شنبه گفتندکه ۱۰۶ مسافر این قایق از اهالی جنوب سوریه و عمدتاً استان درعا بودند.

آنها گفتند که تاکنون تنها ۳۴ تن از این سوری‌ها نجات یافته‌اند.

ایاد، یک شهروند اهل شهر جاسم استان درعا در سوریه، روز شنبه در گفت‌وگوی تلفنی با خبرگزاری فرانسه گفت که سرنوشت علی، پسر ۱۹ ساله‌اش، همچنان نامشخص است.

پدر علی گفت که این جوان در جست‌وجوی زندگی بهتر در لیبی بود و از دمشق با هواپیما به آنجا رفته بود.

ایاد افزود: «او به ما گفته بود که می‌خواهد در یک رستوران کار کند» و قصد داشت برای کمک به خانواده پول بفرستد.

به‌گفتهٔ ایاد، عموی علی در آلمان برای یافتن پسرش به یونان رفته است، اما تلاش او «مانند جست‌وجو برای یافتن سوزن در انبار کاه است.»

او گفت: «برای ما، او ناپدید شده است. ما برای او سوگواری نکرده‌ایم و تا زمانی که مطمئن نشویم چه اتفاقی افتاده است، سوگواری نخواهیم کرد.»

عموی یک پسر ۱۵ سالهٔ نابینا و خواهر ۲۸ ساله‌اش اهل درعا، که به دلایل امنیتی نخواست نامش فاش شود، گفت که برادرزاده‌های او نیز در میان سرنشینان این قایق بوده‌اند.

او گفت: «ما هیچ نشانی از آنها نداریم؛ برادرزادهٔ من نابیناست و شنا بلد نیست.» او افزود که آنها با پروزای مستقیم و بدون توقف از دمشق به لیبی رفته بودند.

این عمو هق‌هق‌کنان گفت: «او [برادرزاده‌اش] زندگی دشواری داشت و سال‌ها صداهای جنگ و درگیری را می‌شنید. او در ترس زندگی می‌کرد و احتمالاً در ترس جان باخته است.»

شرایط وخیم درعا

استان درعا خاستگاه قیام سال ۱۳۹۰ علیه بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه، بود. اما در سال ۱۳۹۷ تحت سلطهٔ رژیم درآمد.

یک کنشگر که به‌دلیل نگرانی‌های امنیتی نخواست نامش فاش شود، به خبرگزاری فرانسه گفت: «جای شگفتی نیست که این همه جوان اهل درعا را در این قایق پیدا می‌کنیم.»

«طی سال‌ها، جوانان و خانواده‌ها به‌طور دسته جمعی از درعا گریخته‌اند؛ چرا که وضعیت معیشت و امنیت در آنجا کاملاً غیرقابل تحمل است.»

جمعه المسالمه، کنشگر اهل درعا، به المشارق گفت: «غم و اندوه بر اکثر شهرها و شهرستان‌های این استان حاکم شده است؛ چرا که ساکنان هر لحظه درمی‌یابند که اعضای خانواده‌شان مفقود شده‌اند یا جان باخته‌اند.»

به‌گفتهٔ او، به‌رغم وعده‌های مکرر رژیم سوریه در جهت احیای این منطقه، بسیاری از ساکنان ناامید درعا از واقعیت تلخ حاکم بر منطقه که فرصت‌های شغلی ناچیزی در آن وجود دارد، گریخته‌اند.

او گفت بسیاری از ساکنان جوان منطقه مجبور شده‌اند به‌دلیل نیاز مالی به شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران یا روسیه بپیوندند یا در قاچاق مواد مخدر مشارکت کنند.

المسالمه گفت جوانانی که تصمیم می‌گیرند به شبه‌نظامیان بپیوندند، جان خود را همه‌روزه در معرض خطر قرار می‌دهند. به‌گفتهٔ او، حتی کسانی که تصمیم می‌گیرند از شبه‌نظامیان یا شبکه‌های قاچاق مواد مخدر دوری کنند نیز در امان نیستند.

طاهر المصری، وکیل سوری ساکن قاهره، به المشارق گفت که با گسترش بی‌رویه دزدی و مواد مخدر جنایت در درعا رو به افزایش است.

او افزود که خدمات عمومی ناچیز است و در شرایطی که «خدمات امنیتی» به شبه‌نظامیان محلی، که بیشتر شبیه دارودسته‌های تبهکار عمل می‌کنند، واگذار شده است، درعا ایمن نیست.

تعهد به پاسخگویی

اهداکنندگان بین‌المللی روز پنجشنبه متعهد شدند ۵/۶ میلیارد یورو (۶/۱ میلیارد دلار) را برای کمک به پناهجویان سوری پرداخت کنند. هم‌زمان اتحادیهٔ اروپا تأکید کرد که موضع خود را در قبال حکومت اسد تلطیف نخواهد کرد.

از مجموع این مبلغ، اتحادیهٔ اروپا به پرداخت ۳/۸ میلیارد یورو (۴/۱ میلیارد دلار)، ایالات متحده ۹۲۰ میلیون دلار، و بریتانیا ۱۵۰ میلیون پوند (۱۶۴ میلیون دلار) متعهد شدند.

هدف از کمک‌های مالی وعده داده‌شده برای سال جاری و پس از آن، کمک به همسایگان سوریه -- از جمله ترکیه، عراق، اردن، و لبنان -- است. این کشورها میزبان ۵/۴ میلیون پناهندهٔ سوری و همچنین میلیون‌ها سوری آواره در کشورشان هستند.

افزون بر این، اهداکنندگان متعهد شدند ۴ میلیارد یورو (۴/۳ میلیارد دلار) در قالب وام بپردازند. به این ترتیب، مجموع کمک‌ها و وام‌ها به بیش از ۹/۶ میلیارد یورو (۱۰/۴ میلیارد دلار) می‌رسد.

در حالی که همهٔ این مبالغ برای کمک به سوری‌ها در نظر گرفته شده است، جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیهٔ اروپا، تأکید کرد که این وجوه به‌دست دولت دمشق که تحت رهبری اسد قرار دارد، نخواهد رسید.

او گفت: «سیاست اتحادیهٔ اروپا در قبال سوریه تغییر نکرده است.»

«تا زمانی که یک گذار سیاسی واقعی و همه‌جانبه در راه نباشد -- که نیست -- ما روابط دیپلماتیک کامل با رژیم اسد را از سر نخواهیم گرفت و کار بازسازی را آغاز نخواهیم کرد.»

او افزود: «ما باید به عدالت و پاسخگو کردن [مجرمان] در رابطه با جنایات انجام‌شده در طول بیش از یک دهه درگیری متعهد بمانیم.»

اسد که به لطف پشتیبانی هم‌پیمانانش، یعنی ایران و روسیه در قدرت باقی مانده است، ماه گذشته بار دیگر در جمع اتحادیهٔ عرب پذیرفته شد.

اما بسیاری پیش‌بینی می‌کنند که پس از بیش از یک دهه تبعید سوریه از این اتحادیه، این کشور برای احیای واقعی روابط با منطقه، هنوز راهی طولانی در پیش دارد.

پرداخت بهای سنگین

نزار بوعلی، کنشگر اهل سویدا، به المشارق گفت که ساکنان استان‌های جنوبی در نخستین کسانی بودند که از ادامهٔ زندگی تحت ظلم و ستم سر باز زدند و علیه رژیم اسد قیام کردند.

او گفت که اکنون ساکنان استان‌های درعا و سویدا، به‌رغم مواجهه با خطرات بزرگ، «بی‌هیچ تردیدی» وطن‌شان را ترک می‌کنند.

او گفت: «این منطقه از هرگونه طرح جدید برای اشتغال جوانان و نیز هرگونه زیرساخت تازه و یا برنامه‌ریزی برای بازسازی زیرساخت‌های قدیمی به‌کلی محروم است.»

به‌گفتهٔ نزار بوعلی، افراد زیادی در مواجهه با سرکوب مداوم رژیم سوریه و «افزایش بی‌رحمانهٔ قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید»، مهاجرت غیرقانونی را بهترین گزینه برای خود می‌دانند.

اما بسیاری از این افراد بهای گریختن از سوریه را با از دست دادن جان‌شان پرداخته‌اند.