مشارکت گروه واگنر در کسب و کار پرخطر منطقهٔ ساحل هم‌زمان با کمک به جنگ روسیه

نواکشوت، موریتانی -- به‌گفتهٔ ناظران محلی، در حالی که مزدوران روسی گروه واگنر روسی با فعالیت‌های غیرقانونی این منطقه را به مخاطره انداخته‌اند، دولت مالی در حال از دست دادن کنترل خود بر منطقهٔ ساحل است.

این گروه مزدور ظاهراً به‌منظور «مبارزه با تروریسم» در منطقهٔ ساحل در غرب و شمال مرکزی آفریقا، واقع در حد فاصل بیابان صحرا و گرم‌دشت سودان حضور پیدا کرده است.

اما به‌طور فزاینده‌ای مشخص شده است که این گروه تحت رهبری یوگنی پریگوژین، تاجر روسی، دستور کار دیگری را دنبال می‌کند.

روز ۴ خرداد، ایالات متحده ایوان ماسلوف، رئیس گروه واگنر در مالی، را به‌دلیل پشتیبانی او از جنگ روسیه علیه اوکراین تحریم کرد.

وزارت خزانه‌داری آمریکا با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: «گروه واگنر ممکن است سعی کند از طریق اقداماتش در مالی و دیگر کشورهایی که در آنها جای پایی دارد، بر فعالیت‌های خود برای دستیابی به تجهیزات نظامی به‌منظور استفاده از آنها در اوکراین، سرپوش بگذارد.»

در این بیانیه آمده است: «گروه واگنر ممکن است به‌دنبال انتقال اقلام خریداری‌شده [برای جنگ] اوکراین از طریق کشور مالی باشد و آماده است برای این معاملات از اسناد ساختگی استفاده کند.»

«نشانه‌هایی در دست است که مشخص می‌کند گروه واگنر تلاش کرده است سامانه‌های نظامی را از تأمین‌کنندگان خارجی خریداری کند و این سلاح‌ها را به‌عنوان شخص ثالث از طریق کشور مالی انتقال دهد.»‌

«برای نمونه، کارکنان گروه واگنر ممکن است برای به‌دست آوردن تجهیزات جنگی مانند مین، هواپیماهای بدون سرنشین (پهپاد)، رادار، و سامانه‌های ضد‌پرتابگرهای موشک برای استفاده در اوکراین تلاش کرده باشند.»

در این بیانیه همچنین آمده است: «ایالات متحده با تلاش‌های هر کشوری که از طریق گروه واگنر به روسیه کمک می‌کند، مخالف است.»

نیروی بی‌ثبات کننده

محمد سیسی، تحلیلگر امور مالی، به المشارق گفت که دولت مالی مدعی است مزدوران گروه واگنر صرفاً «مربیان نظامی» هستند، اما برای ناظران منطقهٔ ساحل روشن شده که این ادعاها نادرست است.

به‌گفتهٔ او، باماکو باید مسئولیت «خطای فاحش» آوردن مزدوران واگنر به منطقهٔ ساحل را بر عهده بگیرد.

سیسی گفت که در نتیجهٔ حضور افراط‌گرایان، تشدید درگیری‌های قومی، گسترش قحطی، و افزایش آوارگی، منطقه از هم اکنون با مشکل روبه‌روست و توان تحمل تنش بیشتر را ندارد.

برایان نلسون، مقام وزارت خزانه‌داری گفت، تحریم‌های ایالات متحده «علیه ارشدترین نمایندهٔ گروه واگنر در مالی»، یکی از عناصر مهم فعالیت‌های جهانی گروه واگنر را شناسایی و مختل کرده است.

او گفت: «حضور گروه واگنر در قارهٔ آفریقا یک نیروی بی‌ثبات کننده برای هر کشوری است که اجازهٔ استقرار منابع این گروه را در قلمرو مستقل خود می‌دهد.»

همچنین، ایالات متحده گروه واگنر را به دامن زدن به درگیری‌ها در سودان از طریق تأمین موشک‌های زمین-به-هوا برای شبه‌نظامیان موسوم به «نیروهای مداخلهٔ سریع» متهم کرده است.

سید احمد ولد اطفیل، پژوهشگری که فعالیتش بر درگیری‌های منطقهٔ ساحل متمرکز است، گفت: «همهٔ دولت‌های منطقه حق دارند روابط سیاسی و نظامی خود را مطابق با منافع مردم خود بنا کنند، البته مشروط بر اینکه این امر بر امنیت کل یک منطقه تأثیری نگذارد.»‌

او به المشارق گفت: «اما حاکمان نظامی مالی در آوردن منابع لازم برای براندازی -- یعنی عناصر گروه واگنر -- به منطقهٔ ساحل کمک کرده‌اند.»

اطفیل گفت: «قاچاق اسلحه، مواد مخدر، و دیگر کالاهای قاچاق همیشه در بیابان صحرای منطقهٔ ساحل اتفاق افتاده است؛ چرا که مهار این امر برای دولت‌های منطقه دشوار است.»‌

او افزود، اما با توجه به تجربهٔ نظامی گروه واگنر، ورود آن به قاچاق اسلحه، این روند را سازمان یافته‌تر و خطرناک‌تر می‌کند.

به‌گفتهٔ او، دخالت این گروه مزدور در قاچاق این احتمال را هم افزایش می‌دهد که روسیه با شدت بیشتری در امور داخلی کشور مالی مداخله کند -- «که این امر ما را در وضعیت غیرقابل کنترلی قرار خواهد داد.»

او افزود، این اقدام حتی ممکن است راه گروه‌های تروریستی منطقه را برای دستیابی به سلاح‌های پیشرفته و مرگبارتر هموار کند.

خطر فزاینده برای ساحل

رهبران برخی از کشورهای ساحل، از جمله نیجر، که در همسایگی مالی قرار دارد، نسبت به خطر فزایندهٔ مزدوران گروه واگنر در منطقه هشدار داده‌اند.

در روز ۵ خرداد، محمد بازوم، رئیس‌جمهوری نیجر، در جریان مصاحبه‌ای ویدئویی با مجلهٔ «جون افریک»، نسبت به خطری که این گروه برای ثبات کشورش ایجاد می‌کند، هشدار داد.

بازوم عناصر واگنر را به تبلیغ دو کودتای نظامی نیجر در شبکه‌های اجتماعی -- که تازه‌ترین مورد آن در بهمن‌ماه بود -- و نیز تلاش برای استخدام افرادی به‌منظور اجرای برنامه‌های خود در نیجر متهم کرد.

او گفت: «گروه واگنر به‌دنبال جذب یک اسب تروا در کشور ما است و افرادی که این گروه قصد استفاده از آنها را دارد، شناسایی شده و تحت نظر قرار گرفته‌اند. ما همچنین یک رهبر حزب سیاسی را دستگیر کرده‌ایم و به‌زودی او را تحت پیگرد قانونی قرار خواهیم داد.»

این در حالی است که وضعیت در منطقهٔ ساحل در بحبوحهٔ شرایط ناامن کنونی و فقر فزاینده رو به وخامت است. این امر سبب شده است که بسیاری در جست‌وجوی امنیت و غذا به سوی مرزهای کشورهای همسایه حرکت کنند.

سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) و برنامهٔ جهانی غذا در گزارش مشترکی که روز ۸ خرداد منتشر شد، بر لزوم مداخلهٔ فوری بین‌المللی برای کمک‌رسانی به ساکنان منطقهٔ ساحل تأکید کردند.

در این گزارش آمده است که در منطقهٔ ساحل غذا به اندازهٔ کافی در دسترس نیست. این گزارش همچنین خواستار کمک به کشورهای دیگر مانند سودان و هائیتی، که در شرایط مشابهی قرار دارند، شده است.

هم‌زمان فقدان امنیت برای نیروهای حافظ صلح مستقر در شمال مالی مایهٔ نگرانی بوده است. این وضعیت برخی کشورها را وادار کرده است که نیروهای خود را از «مأموریت تثبیت یکپارچهٔ چندبعدی سازمان ملل متحد در مالی» خارج کنند.

مصر، در ردهٔ سوم کشورهایی قرار دارد که بیشترین نیروها را در اختیار این مأموریت قرار داده‌اند. اکنون، مصر از جمله کشورهایی است که به تدریج نیروهای خود را از مالی خارج می‌کند.

استفان دوجاریک، سخنگوی سازمان ملل متحد، گفت که سازمان ملل متحد و مصر بر سر خروج تدریجی گردان رزمی مصر از «مأموریت تثبیت یکپارچهٔ چندبعدی سازمان ملل متحد در مالی» از ماه خرداد به توافق رسیدند. این در حالی است که با توجه به شرایط رو به تغییر در مالی پیکربندی مجدد منابع امری ضروری محسوب می‌شود.