تلاش کشورهای منطقهٔ ساحل برای حل اختلافات منطقه‌ای و رسیدگی به چالش‌های امنیتی

نواکشوت، موریتانی -- کارشناسان می‌گویند که رهبری موریتانی بر گروه کشورهای «جی۵ ساحل» در پایان اجلاس سران در ۱ اسفند در چاد گام مهمی در راستای ادامهٔ کار این گروه است.

این امر به‌ویژه با توجه به اختلاف‌های اخیر میان اعضای «جی۵ ساحل» -- بورکینافاسو، چاد، موریتانی، و نیجر -- از جمله خروج کشور مالی در تابستان گذشته و شرکت نکردن رئیس‌جمهوری انتقالی بورکینافاسو، اهمیت چشمگیری دارد.

بازگرداندن کشور مالی به این گروه و جلوگیری از ظهور اختلافات جدید میان اعضای باقی‌مانده، موضوع عمده گفت‌وگوهای میان رؤسای جمهوری شرکت‌کننده در این اجلاس بود.

همچنین، این رهبران در مورد چالش‌های امنیتی فراروی اکثر این گروه -- به استثنای موریتانی -- و جست‌وجو برای یافتن راه‌حل‌های ریشه‌ای به‌منظور حل این چالش‌ها که در دو سال گذشته آزاردهنده‌تر شده‌اند، بحث و گفت‌وگو کردند.

این گفت‌وگوها شامل چند کودتا، خروج فرانسه، تشدید حوادث خشونت‌آمیز در نتیجهٔ درگیری‌های قومی، و موجی از آوارگی است.

این موضوعات مداخلهٔ مزدوران روسی گروه واگنر و و تلاش‌های روسیه برای ایجاد ائتلاف‌های سیاسی در منطقه را شامل می‌شود.

کشورهای جی۵ ساحل در حال حاضر از زیرساخت‌های ضعیف و نرخ بالای فقر، و نیز ناامنی غذایی و خطر قحطی رنج می‌برند.

محمد بوشیخی، پژوهشگر امور تروریسم، به المشارق گفت که یک چالش امنیتی جدید ناشی از فعالیت‌های عناصر گروه واگنر و تلاش روسیه برای صادر کردن بحران‌های خود به منطقه» را نیز باید به این موارد اضافه کرد.

او گفت: «روسیه در تلاش است تا از گسترش تروریسم در کشورهای ساحل و ناتوانی راهبردهای غرب در مهار آن، و نیز وضعیت پرتنش حاکم میان تعدادی از حکومت‌های منطقه و فرانسه، سوء‌استفاده کند.»

او توضیح داد که روسیه در تلاش است «با بهره‌برداری از احساس فزایندهٔ مخالفت با حضور فرانسه در محافل عمومی، خود را در منظر افکار عمومی و طبقهٔ حاکم بر این کشورها به‌عنوان جایگزینی برای غرب نشان دهد.»

این پژوهشگر امور تروریسم گفت، اما «روسیه نمی‌تواند سیاست غرب در منطقه را در عرصه‌های اقتصادی و دیپلماتیک به چالش بکشد و بنابراین بیشترین کاری که می‌تواند انجام دهد پشتیبانی نظامی از کشورهایی است که مشارکت با آن را می‌پذیرند.»

تشدید مشکلات منطقه‌ای

در روز ۴ اسفند، وال استریت ژورنال گزارش داد که مزدوران گروه واگنر از گروه‌های مسلح در چاد حمایت کرده‌اند تا آنها طرحی را برای سرنگونی محمد ادریس دبی ایتنو، رئیس‌جمهوری موقت چاد، اجرا کنند.

ایالات متحده مقامات چاد را در جریان گزارش‌های اطلاعاتی در این رابطه قرار داد. بنا بر این گزارش‌ها، یوگنی پریگوژین، بنیانگذار و مالک گروه واگنر، به پشتیبانی مالی و عملیاتی شبه‌نظامیان چاد می‌پردازد تا آنها بتوانند طرحی را برای بی‌ثبات کردن دولت انتقالی اجرا کنند.

محمد الأمینه الداه، کارشناس امنیتی منطقهٔ ساحل، در این‌باره گفت که این توطئه سبب تشدید اختلافات منطقه‌ای خواهد شد؛ چرا که نشان می‌دهد روسیه «خواهان تأمین منافع کشورهای منطقه نیست.»

او گفت: «برعکس، مشخص شده است که نخستین و آخرین هدف آن پیشبرد دستور کار خودش است.» به‌گفتهٔ او، این دستورکار شامل گشایش «بازارهای تازه برای صدور تسلیحات روسی» است.

او دربارهٔ فعالیت‌های دیپلماتیک اخیر روسیه در منطقه که به رهبری سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجهٔ آن کشور، جریان دارد، گفت که هدف از این کار «پایان دادن به انزوای دیپلماتیکی است که روسیه در نتیجهٔ تجاوزش به اوکراین از آن رنج می‌برد.»

الداه با اشارهٔ تلویحی به مالی، بورکینافاسو، و گینه هشدار داد که شتاب برخی از کشورهای ساحل برای رفتن به آغوش روسیه ممکن است سبب «افزایش بیش از پیش انزوای آنها شود.»

به‌گفتهٔ او، یک نشانهٔ هشداردهنده از این موضوع «اقدامات سازمان ملل متحد و اتحادیهٔ آفریقا در رابطه با نیروهای حافظ صلح در مالی و نیروهای گروه جامعهٔ اقتصادی کشورهای غرب آفریقاست.»

او افزود: «پشتیبانی‌های اقتصادی و کمک‌های نظامی روسیه به این کشورها راه‌حلی برای مشکلات ساختاری آنها ارائه نمی‌کند.»

بوشیخی گفت: «باید توجه کرد که رژیم‌هایی که تسلیم وسوسه‌های روسیه شده‌اند، عمدتاً ماهیت نظامی دارند و از طریق کودتاهای نظامی به‌قدرت رسیده‌اند.»

او گفت: «انتخاب روسیه از سوی آن‌ها ناشی از تمایل آنها به همراهی با شریکی است که برخلاف کشورهای غربی، از آنها نمی‌خواهد که اصلاحات سیاسی انجام دهند و به وضعیت حقوق بشر نیز اهمیت نمی‌دهد.»