دست‌نیافتنی شدن صلح در یمن به‌دلیل عدم پذیرش آتش‌بس توسط حوثی‌ها

عدن - حوثی‌های مورد حمایت ایران روز یکشنبه (١۰ مهرماه) اجازه دادند آتش‌بس با دولت یمن منقضی شود؛ در همین حال تهدیدات تازه‌ای را علیه عربستان سعودی و امارات متحده عربی مطرح کردند و نگرانی‌ها از بازگشت جنگ را افزایش دادند.

هانس گروندبرگ، فرستادۀ ویژۀ سازمان ملل متحد در یمن وعده داد به «تلاش‌های بی‌وقفه» برای برقراری توافق آتش‌بس ادامه خواهد داد. آتش‌بس مذکور که از زمان اجرایی شدن آن در روز ١٣ فروردین‌ماه موجب کاهش شدید درگیری‌ها شده بود، روز یکشنبه به پایان رسید.

حوثی‌ها روز شنبه طرح گروندبرگ مبنی بر تمدید آتش‌بس تا شش ماه دیگر و گسترش آن به مناطق جدید مورد توافق را رد کردند.

پیشنهاد گروندبرگ شامل این موارد بود: پرداخت حقوق کارکنان دولت؛ بازگشایی مسیرهای ورودی به شهر تعز که تحت محاصرۀ حوثی‌ها قرار دارد؛ و افزایش میزان پروازهای تجاری از صنعا که کنترل آن در دست حوثی‌ها است.

همچنین پیشنهاد شده بود کشتی‌های سوخت بیشتری وارد بندر الحدیده تحت کنترل حوثی‌ها شوند؛ آزادسازی اسرا صورت بگیرد و روند سیاسی «فراگیر» برای رسیدگی به مسائل اقتصادی، از جمله خدمات عمومی از سر گرفته شود.

به‌گفتۀ رسانه‌های تحت کنترل حوثی‌ها، این گروه روز شنبه طی بیانیه‌ای اعلام کرد آتش‌بس در یمن دچار «بن‌بست» شده است و خواستار آن شد که درآمدهای حاصل از منابع نفت و گاز یمن را در اختیار بگیرد.

روز ٣۰ شهریورماه و به مناسبت هشتمین سالگرد کودتای حوثی‌ها، هزاران ستیزه‌جوی حوثی در صنعا رژه رفتند و در این رژه پهپاد و موشک نیز به نمایش گذاشته شد. این نمایش قدرت به منزلۀ نقض روح آتش‌بس تلقی شد.

آنها سه هفته پیش از آن نیز نمایش مشابهی را در الحدیده به راه انداختند.

«انتخاب گزینۀ جنگ» توسط حوثی‌ها

روز دوشنبه منابع دولت یمن گزارش دادند که حوثی‌ها دست به حملاتی به جنوب مأرب زدند که آخرین پایگاه دولت در شمال یمن و منطقۀ کلیدی منابع نفتی این کشور است.

همچنین گزارش شد که حوثی‌ها شهر تعز را که از سال ١٣٩٥ در محاصرۀ آنهاست گلوله‌باران کردند.

حوثی‌ها تاکنون چند حملۀ پهپادی و موشکی به تأسیسات نفتی در عربستان سعودی و امارات متحدۀ عربی که یکی از شرکای اصلی ائتلاف است، انجام داده‌اند.

یحیی سریع، سخنگوی نظامی حوثی‌ها روز یک‌شنبه طی پستی در توئیتر مجدداً این دو کشور خلیج فارس را تهدید کرد و به شرکت‌های نفتی در عربستان سعودی و امارات متحدۀ عربی هشدار داد «وضعیت خود را سروسامان بدهند و آنجا را ترک کنند.»

تاکنون ریاض یا ابوظبی واکنشی به این سخنان نداشته‌اند، اما دولت یمن از شورای امنیت سازمان ملل خواست با حوثی‌ها به خاطر «تازه‌ترین تهدیدها» و امتناع آنها از تمدید آتش‌بس «قاطعانه» برخورد کند.

معین عبدالمالک، نخست‌وزیر گفت حوثی‌ها و پشتیبان آنها یعنی ایران «گزینۀ جنگ را انتخاب کرده‌اند». در همین حال احمد عوض بن مبارک، وزیر امور خارجه گفت دولت از امتناع حوثی‌ها درخصوص تمدید آتش‌بس تعجب نکرده است.

او گفت: «شبه‌نظامیان حوثی بر سر تلاش‌ها برای تمدید آتش‌بس مانع‌تراشی کرده‌اند و برای منافع مردم یمن اهمیتی قائل نشده‌اند» و به این مسئله اشاره کرد که این گروه در زمان اجرای آتش‌بس به مفاد آتش‌بس پایبند نبود.

فیصل الماجدی، معاون وزیر دادگستری گفت اگرچه تمدید آتش‌بس به‌نفع حوثی‌ها است، اما آنها عامدانه تلاش‌ها برای تمدید آن را ناکام گذاشتند.

او افزود: «شکی نیست که مانع‌تراشی حوثی‌ها بر سر راه تمدید آتش‌بس بشردوستانه در اصل به تهران مربوط می‌شود. حوثی‌ها ثابت کرده‌اند که یک حزب ایرانی هستند نه یک حزب یمنی.»

به‌صدا درآوردن زنگ خطر توسط گروه‌های امدادی

فهمی الزبیری، مدیرکل دفتر حقوق بشر منطقۀ اداری صنعا، حوثی‌ها را مسئول عدم تمدید آتش‌بس دانست و گفت آنها با وجود سازش‌های دولت، شروط غیرممکنی را مطرح کرده‌اند.

او گفت: «بر اساس گزارش سازمان ملل، این جنگ که اکنون وارد هشتمین سال خود شده است، بدترین بحران انسانی را در تاریخ مدرن به‌وجود آورده است.»

«هدف از مفاد آتش‌بس، رساندن کمک‌ها و کاستن از رنج‌های دشوار بشری در این کشور است.»

گروه‌های امدادی زنگ خطر را برای مردم رنج‌کشیدۀ یمن، از جمله ٢٣/٤ میلیون یمنی که زندگی‌شان به کمک‌های بشردوستانه وابسته است، به‌صدا درآورده‌اند.

فابریزیو کربنی، مدیر منطقه‌ای کمیتۀ بین‌المللی صلیب سرخ گفت: «طی شش ماه گذشته، آتش‌بس باعث شده بود میلیون‌ها نفر در یمن نفس راحتی بکشند و به حل‌وفصل پایدارتر درگیری‌ها امیدوار شوند.»

او گفت: «ما از همۀ طرف‌ها می‌خواهیم باب گفتگو را نبندند و نیازهای مردم یمن را در اولویت قرار دهند.»

آکسفام اینترنشنال نسبت به از سرگیری خصومت‌ها هشدار داد و گفت این مسئله باعث تشدید بحران می‌شود و تلاش‌ها برای برقراری صلح را تضعیف می‌کند.

فران پویگ، مدیر کشوری آکسفام در یمن گفت: «پایان‌یافتن آتش‌بس خبری وحشتناک برای مردم یمن است. حالا اگر حملات هوایی، گلوله‌باران زمینی و حملات موشکی از سر گرفته شود، جان میلیون‌ها نفر به خطر خواهد افتاد.»

او گفت: «شش ماه گذشته امید را به میلیون‌ها یمنی بازگردانده است، چراکه شاهد کاهش ٦۰ درصدی تلفات، کاهش قابل توجه خشونت، واردات بیشتر سوخت و دسترسی آسان‌تر به خدمات و کمک‌های ضروری بوده‌اند.»

لمس کردن این تأثیر توسط یمنی‌ها

صف‌های طولانی خودروها در پمپ بنزین‌های صنعا و سایر مناطق تحت کنترل حوثی‌ها تشکیل شد، چراکه یمنی‌ها می‌ترسیدند بحران نفس‌گیر سوخت که پیش از اعلام آتش‌بس بشردوستانه در ١٣ فروردین‌ماه با آن مواجه بودند، دوباره رخ دهد.

عبدالعزیز ثابت، اقتصاددان به المشارق گفت: «صبح امروز، شهروندان مضطربانه منتظر خبر اعلام تمدید آتش‌بس بودند.»

او گفت: «اما هنگام ظهر که هیچ خبری از تمدید آن نشد، شهروندان از ترس بروز بحران سوخت شبیه آنچه که پیش از اعلام آتش‌بس رخ داده بود، دچار وحشت شدند.»

او افزود: «بحران سوخت مجدد به معنای رنج‌کشیدن بیشتر یمنی‌ها و افزایش قیمت تمام محصولات به‌دلیل افزایش هزینۀ حمل‌ونقل و آبیاری است.»

«این مسئله باعث افزایش رنج مردم یمن و وخامت بیشتر اوضاع آنها خواهد شد.»