روسیه با تکرار موضع چین در مسئلهٔ جزایر مورد مناقشهٔ خلیج فارس، خشم ایران را برانگیخت

ایران روز چهارشنبه (۲۱ تیر) در اعتراض به اظهار نظر اخیر مسکو و کشورهای خلیج فارس در مورد جزایری که تحت کنترل ایران است، اما امارات متحدهٔ عربی نیز مدعی آنهاست، سفیر روسیه در تهران را احضار کرد.

طی گفتگوهایی در روز دوشنبه، وزرای امور خارجهٔ روسیه و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس خواستار رسیدن به یک «راه‌حل مسالمت‌آمیز» برای مسئلهٔ جزایر تنب کوچک و بزرگ و ابوموسی و اختلاف ایران و امارات متحدهٔ عربی پیرامون این جزایر شدند.

آنها خواستار رسیدن به راهکار از طریق «مذاکرات دوجانبه یا دادگاه بین‌المللی مطابق با قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل متحد» شدند.

روز چهارشنبه، وزارت امور خارجهٔ ایران گفت الکسی ددوف، سفیر روسیه، را فراخوانده و «اعتراضات [جمهوری اسلامی] نسبت به مفاد این بیانیه» را ابراز کرده است.

این وزارتخانه همچنین «خواستار تصحیح موضع فدراسیون روسیه نسبت به این موضوع شد».

جزایر راهبردی سه‌گانه در نزدیکی ورودی تنگهٔ هرمز -- محل عبور یک پنجم از کل نفت جهان -- واقع شده و سال‌ها موضوع اختلاف نظر بین امارات متحدهٔ عربی و ایران بوده است.

این جزایر، خط قرمز ایران و همسایگان آن در خلیج فارس است و ایران هر گونه دخالت خارجی در این مناقشه را عهدشکنی سیاسی می‌داند -- به ویژه اگر تضعیف‌کنندهٔ موضع ایران باشد.

ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجهٔ ایران، روز سه‌شنبه گفت این جزایر «تا ابد متعلق به ایران هستند و صدور این‌گونه بیانیه‌ها با روابط دوستانهٔ ایران و همسایگان مغایرت دارد».

جمهوری اسلامی طی ماه‌های گذشته برای کاهش انزوای خود و کاهش اثر تحریم‌ها، اقدامات دیپلماتیک بیشتری انجام داده است.

در اسفند سال گذشته، ایران طی توافقی با میانجی‌گری چین نسبت به احیای روابط با رقیب منطقه‌ای خود عربستان سعودی موافقت کرد. از آن زمان، ایران به دنبال ترمیم روابط با دیگر کشورهای منطقه، از جمله مصر و مراکش، بوده است.

هفتهٔ گذشته، جمهوری اسلامی به عضویت سازمان همکاری شانگهای درآمد، که کشورهای چین و روسیه و هند نیز در آن حضور دارند.

همکاری‌های ایران و روسیه

ایران و روسیه، که هر دو حکومت‌هایی مطرود و منزوی دارند و تحت تحریم هستند، طی یک سال گذشته همکاری‌های خود را در حوزه‌های متعدد افزایش داده‌اند.

ایران هواپیماهای بدون سرنشین یا پهپادهای خود را در اختیار روسیه قرار داده است، و مسکو که از آنها در جنگ خود علیه اوکراین استفاده می‌کند هم‌زمان، نسبت به احداث یک کارخانهٔ تولید پهپاد در روسیه اقدام کرده است و از قطعات جدید چینی برای تولید پهپادها استفاده می‌کند.

ایالات متحدهٔ آمریکا اقدام روسیه را برای استفاده از پهپادهای ایران در اوکراین محکوم کرده و آن را «هولناک» خوانده است، چرا که این پهپادها برای حمله به مردم غیرنظامی به‌کار رفته است.

ایران نیز در ازای تأمین پهپاد برای روسیه، به دنبال تهیهٔ تعداد زیادی از هلیکوپترهای تهاجمی، هواپیماهای جنگی و سامانه‌های پدافند هوایی روسیه بوده است.

این دو کشور در بخش صنعت نیز توافقنامه‌هایی امضا کرده‌اند، که به‌موجب آن قرار است ایران به روسیه خودرو صادر کند.

به گزارش خبرگزاری روسی تاس، در بهمن سال گذشته شرکت خودروسازی ایرانی سایپا یک قرارداد ۴۵۰ میلیون دلاری امضا کرد که به موجب آن قرار است طی سه سال آینده ۴۵٫۰۰۰ خودرو به روسیه صادر کند.

ایران در بحبوحهٔ انزوای بین‌المللی خود، شدیداً به روسیه اتکا کرده است.

علی خامنه‌ای، رهبر ایران، طی سفر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، به ایران تا این حد نیز پیش رفت که جنگ روسیه علیه اوکراین را تحسین کرد و ناتو را «موجودی خطرناک» نامید.

دخالت در امور ایران

ایران طی چند سال گذشته به چین نیز شدیداً اتکا کرده، چنانکه برای همکاری در بخش‌های مختلف، یک توافق جامع ۲۵ ساله با این کشور امضا کرده است.

اما شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین، در آذر سال گذشته طی سفر خود به عربستان سعودی بیانیهٔ مشترکی با کشورهای خلیج فارس صادر کرد و در آن از جزایر مورد مناقشه نیز نام برد.

در این بیانیه، از یک «راه‌حل مسالمت‌آمیز» برای حل اختلافات ایران و امارات متحدهٔ عربی بر سر جزایر سه‌گانه حمایت شده بود.

تهران نسبت به موضع پکن اعتراض کرد، اما در این حد پیش نرفت که سفیر چین در ایران را احضار کند -- انتخابی که خشم بسیاری از کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی را برانگیخت.

رسانه‌های ایرانی در مورد «ناخرسندی» مقام‌های ایران از همتایان چینی خود به‌دلیل «ورود به مباحث سیاسی و تمامیت ارضی [ایران]» گزارش تهیه کردند.

کمال خرازی، منصوب خامنه‌ای و رئیس شورای راهبردی روابط خارجی ایران، گفت: «این خطا به مثابه این بود که ما هم دربارهٔ تایوان که جزء خاک آنهاست اظهار نظری کنیم که برای چین موجب ناخرسندی شود».

ناظران گفتند ایران سیاستی برای تقویت روابط با شرق اتخاذ کرده است که کاملاً با خط مشی جمهوری اسلامی در مورد عدم وابستگی مغایرت دارد.

ایران در راستای سیاست «نگاه به شرق» اما به بهانهٔ تحریک اقتصاد تقریباً ورشکسته و تحریم‌های شدید بین‌المللی، روابط خود را به‌شکل روزافزونی با کشورهای شرقی، خصوصاً چین و روسیه، گسترش داده است.

خامنه‌ای با تبیین رهنمودهای خود در زمینهٔ سیاست «نگاه به شرق»، اجرای آن را به عهدهٔ ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری ایران، گذاشته است.

با وجود موضع مطیعانهٔ رژیم ایران در قبال روسیه و چین، این دو کشور شرقی بارها و بارها -- از جمله در موضوع جزایر مورد مناقشه -- ثابت کرده‌اند که نه اولویتی برای ایران قائلند و نه علاقه‌ای به این کشور دارند.