رفتار بی‌ملاحظه خلبانان روس در سوریه، هشداری برای خطاهای محاسباتی آینده

ناظران هشدار می‌دهند حوادث غیرمحتاطانه اخیر در حریم هوایی سوریه نشان دهنده عملکرد غیر‌حرفه‌ای خلبانان روس و بی‌اعتنایی فاحش آنها نسبت به قوانین بین‌المللی است، و چنین رفتارهایی خصوصاً پس از تجاوز کرملین به اوکراین احتمال بروز خطاهای محاسباتی بزرگ را افزایش می‌دهد.

پنتاگون با صدور بیانیه‌ای گفت در روزهای ۲۳ و ۲۴ بهمن، «سه هواپیمای پی-۸ای نیروی دریایی ایالات متحده [در حریم هوایی بین‌المللی بر فراز دریای مدیترانه] با برخورد غیر‌حرفه‌ای هواپیماهای روسیه مواجه شدند.»

کاپیتان مایک کافکا، سخنگوی پنتاگون، گفت: «با اینکه کسی آسیب ندید، این گونه برخوردها ممکن است موجب اشتباهات و خطاهای محاسباتی شود که پیامدهای خطرناک‌تری در پی خواهد داشت.»

او گفت آمریکا از طریق کانال‌های دیپلماتیک با مقام‌های روس تماس گرفته و ابراز نگرانی کرده است.

کافکا گفت: «ایالات متحده همچنان در حریم هوایی و آب‌های بین‌المللی به صورت ایمن، حرفه‌ای و مطابق با قوانین بین‌المللی عمل خواهد کرد. ما از روسیه هم انتظار داریم همین گونه عمل کند.»

یک مقام دفاعی به سی‌ان‌ان گفت گزارش‌های اولیه نشان می‌دهد پس از این مورد، یک برخورد دیگر نیز بین آمریکا و جت‌های جنگنده سوخوی روسیه (سو) -۳۵ رخ داده است.

سی‌ان‌ان پیشتر گزارش کرد که ۲۶ بهمن که هواپیماهای روسیه وارد حریم هوایی مختص ائتلاف بین‌المللی شده‌اند، جت‌های جنگنده ایالات متحده و سایر هواپیماهای ائتلاف سه هواپیمای روسیه را در شرق سوریه اسکورت کرده‌اند.

به گفته دو مقام آمریکایی که مستقیماً در جریان حادثه بودند، یک هواپیمای باربری روسیه به همراه دو بمب‌افکن تو-۲۲ بکفایر بدون اینکه از قبل به نحو مقتضی به ائتلاف اطلاع بدهند از آسمان عراق عبور کرده و وارد «منطقه امنیتی» شرق سوریه شده‌اند.

این منطقه امنیتی از دیرالزور تا مرز عراق ادامه دارد و پرواز بر فراز آن مستلزم اطلاع قبلی به نیروهای ایالات متحده است.

مقام‌های مذکور گفتند: «زمانی که ایالات متحده به روس‌ها هشدار داد که به اطلاع قبلی بیشتری نیاز دارد، روس‌ها گفتند که قصد ادامه مسیر را دارند.»

«این موضوع باعث شد هواپیماهای اف-۱۶ ایالات متحده و [هواپیماهای] ائتلاف مدت کوتاهی به همراه روس‌ها به پرواز درآیند تا آنها منطقه را ترک کنند.»

تداوم اقدامات تحریک‌ آمیز

از سال ۱۳۹۴ که روسیه به طرفداری از بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه، دست به مداخله در جنگ داخلی این کشور زد، خلبانان روس سابقه‌ای طولانی در اقدامات تحریک‌آمیز داشته‌اند.

به گفته نیروی دریایی آمریکا، طی دو حادثه جداگانه در فروردین ۱۳۹۹، هواپیماهای سو-۳۵ روسیه یک هواپیمای پی-۸ای نیروی دریایی ایالات متحده را بر فراز دریای مدیترانه ردگیری کردند و دست به مانورهای وارونه پرسرعت زدند و در فاصله ۷.۵ متری هواپیماهای تجسسی آمریکا قرار گرفتند.

نیروی دریایی ایالات متحده گفت: «این مانورها غیرایمن بود و ایمنی خلبانان و خدمه را به خطر انداخت.»

یک ماه بعد، نیروی دریایی آمریکا گفت در برخورد دیگری که ۶۵ دقیقه به طول انجامیده است، دو هواپیمای سو-۳۵ روسیه یک هواپیمای پی-۸ای دیگر نیروی دریایی آمریکا را بر فراز دریای مدیترانه ردگیری کرده‌اند.

نیروی دریایی آمریکا گفت این برخورد «به دلیل استقرار همزمان خلبانان روس در نزدیکی هر یک از بال‌های پی-۸ای، غیرایمن و غیر‌حرفه‌ای بود.»

آخرین مورد در بحبوحه افزایش تنش‌ها با روسیه به دلیل تجاوز ۵ اسفند به اوکراین رخ داده است.

به گفته نیروهای مسلح سوئد، چهار جت جنگنده روسیه ۱۱ اسفند از شرق جزیره گوتلاند در دریای بالتیک وارد حریم هوایی سوئد شده‌اند.

ناظران در اواخر سال ۱۳۹۶ پس از وقوع یک سری اقدامات تحریک‌آمیز دیگر از سوی خلبانان روس، به المشارق گفتند روسیه با ادامه تحریک نیروی هوایی ایالات متحده، «بازی خطرناکی» در حریم هوایی سوریه به راه انداخته است.

در سال ۱۳۹۴، ایالات متحده و روسیه یک توافق «عدم درگیری» برای هماهنگی در حریم هوایی سوریه و پیشگیری از حوادث هوایی امضا کردند.

سرلشکر عبدالکریم احمد، تحلیلگر نظامی (بازنشسته) از مصر، گفت در این توافق، پروتکل خاصی نیز برای حل و فصل هر گونه اختلاف یا درگیری از سوی مقام‌های نظامی عالی‌رتبه هر دو طرف که از لحاظ درجه نظامی هم‌رتبه هستند تصریح شده است.

او گفت طبق شروط این توافق، طرفین باید تضمین کنند که تحرکاتشان از لحاظ زمان‌بندی و موقعیت جغرافیایی تداخل نداشته باشد و به منظور اطمینان از عدم حمله سامانه‌های پدافندی هر طرف یا رژیم سوریه به هواپیماها، باید با یکدیگر همکاری کنند.

اما به گزارش وال‌استریت ژورنال در سال ۱۳۹۶، خلبانان آمریکایی می‌گویند روس‌ها تمایل به نادیده گرفتن قواعد ایمنی هوایی دارند.

در این گزارش آمده است: «هواپیماها در سراسر جهان حامل فرستنده-گیرنده‌هایی هستند که با ارسال یک کد چهاررقمی، امکان شناسایی خود را برای سامانه‌های کنترل ترافیک هوایی فراهم می‌آورند، که به این کار اسکواک کردن می‌گویند. هواپیماهای روسیه در آسمان سوریه اسکواک نمی‌کنند و به صورت یک سیگنال شناسایی‌نشده در تأسیسات راداری نیروهای هم‌پیمان ظاهر می‌شوند.»