ناکارآمدی هواپیمای سوخو-٣٤ به‌عنوان ابزار نیروی هوایی روسیه

روسیه همچنان به استقرار جنگنده بمب‌افکن‌های سوخو-٣٤ خود در خط مقدم ادامه می‌دهد، با وجود اینکه ثابت شده است این هواپیما در برابر هواپیماهای مدرن غربی عمدتاً ناکارآمد است و تلفات شدیدی را در اوکراین متحمل شده است.

شرکت غول تکنولوژی دولتی روستک و مالک شرکت هواپیمایی یونایتد در روز ١١ خردادماه گزارش داد مجموعهٔ تازه‌ای از بمب‌افکن‌های سوخو-٣٤ را به نیروهای هوافضای روسیه تحویل داد.

دفتر مطبوعاتی شرکت هواپیمایی یونایتد در بیانیه‌ای در کانال تلگرام خود اعلام کرد این شرکت این هواپیمای «باشکوه» را پس از انجام مجموعه‌ای از آزمایش‌های زمینی و پروازی به وزارت دفاع روسیه تحویل داده است. با این حال تعداد هواپیماهای تحویل داده شده را مشخص نکرد.

این بیانیه مدعی است: «سوخو-٣٤ دارای قابلیت‌های رزمی گسترده‌ای است که به آن امکان می‌دهد از مهمات هوایی پیشرفته استفاده کند، برد آن را علیه اهداف زمینی و دریایی افزایش می‌دهد و شرایط و دقت عملیات بمباران را بهبود می‌بخشد».

همچنین، «بمب‌افکن‌های خط مقدم سوخو-٣٤ بخش عمده‌ای از قدرت حملهٔ هوانوردی خط مقدم روسیه را تشکیل می‌دهند.»

روسیه مدت‌ها است که به این جنگندهٔ بمب‌افکن مافوق صوت چندمنظوره می‌بالد، اگرچه مشکلات زیادی در تولیدش وجود دارد و سوابق رزمی آن ناامیدکننده است.

سوخو-٣٤ «فول‌بک» به‌دلیل شکل دماغه و بدنهٔ رو به جلوی خود با نام‌های مستعار «اردک»، «اردک جهنمی» یا «پلاتی‌پوس» نیز شناخته می‌شود.

موتور دوقلو و صندلی‌های دوقلوی پهلو به پهلوی این هواپیمای میان‌برد برای اولین بار در سال ١٣٦٩ آزمایش شد و تنها در سال ١٣٩٣ یعنی ٢٤ سال بعد مورد استفاده عملیاتی قرار گرفت.

تلفات

سوخو-٣٤ که در اصل جهت استقرار تاکتیکی علیه اهداف زمینی و دریایی ساخته شده بود، قرار بود جایگزین بمب‌افکن تاکتیکی سوخو-٢٤ متعلق به دوران شوروی و بمب‌افکن تهاجمی استراتژیک و دریایی دوربرد توپولف-٢٢ام شود.

با این حال روسیه توانسته است تنها حدود ١٤٨ فروند هواپیمای عملیاتی از این مدل را برای جایگزینی ناوگان خود شامل بیش از ١٤۰۰ فروند سوخو-٢٤ بسازد.

بدتر از همه اینکه روسیه بیش از ١۰% ناوگان سوخو-٣٤ خود را در بحبوحهٔ تهاجم کرملین به اوکراین از دست داده است.

بنا به اعلام اوریکس که یک تارنمای اطلاعاتی منبع باز و در حال جمع‌آوری شواهد میدانی از تلفات تجهیزات نظامی در اوکراین است، از آغاز تهاجم روسیه در بهمن‌ماه ١٤۰۰ نیروهای هوافضای روسیه حداقل ٢١ فروند سوخو-٣٤ یا دو اسکادران هواپیما را از دست داده‌اند.

در ماه‌های اخیر مشخصاً سوخو-٣٤ متحمل چند مورد تلفات مهم شده است.

در روز ٢٥ مهرماه یک فروند هواپیمای سوخو-٣٤ در حین پرواز آموزشی در شهر ییسک در جنوب روسیه به یک ساختمان مسکونی برخورد کرد که بر اثر برخورد منفجر شد و ١٥ نفر کشته شدند.

در اواخر آبان‌ماه، بقایای یک جنگندهٔ سوخو-٣٤ روسی پس از سرنگون شدن این هواپیما توسط نیروهای اوکراینی در شهریورماه در کوپیانسک، خارکف پیدا شد.

در روز ٥ بهمن‌‌ماه، ویدئویی در اینترنت منتشر شد که محل سقوط یک فروند سوخو-٣٤ دیگر را در مکانی نامعلوم در اوکراین نشان می‌داد.

در روز ١٢ اسفندماه، یک حادثهٔ شلیک به خودی بر فراز یناکییف در منطقهٔ دونتسک منجر به از دست رفتن یک هواپیمای سوخو-٣٤ دیگر و یک خدمهٔ آن شد.

در روز ٢٣ اردیبهشت‌ماه نیز یک فروند سوخو-٣٤ روسی و یک فروند سوخو-٣٥ در منطقهٔ بریانسک روسیه نزدیک مرز اوکراین سقوط کردند.

در ماه‌های اخیر چندین حادثهٔ شرم‌آور دیگر نیز برای سوخو-٣٤ رخ داده است.

به‌عنوان مثال در فروردین‌ماه یک فروند سوخو-٣٤ به‌طور تصادفی شهر بلگورود روسیه را بمباران کرد و حفره‌ای بزرگ در مرکز این شهر بر جای گذاشت.

بمب‌های «غیرهوشمند» و جی‌پی‌اس

به‌نظر می‌رسد سوخو-٣٤ عمدتاً فاقد تجهیزات لازم برای اجرای مؤثر نقش‌های خود در حمله به اهداف زمینی و هوا به هوا باشد.

در اسفند‌ماه ١٤۰۰ باشگاه هوانوردی گیک گزارش داد بنا به شواهد هواپیمای سوخو-٣٤ به دلیل کمبود مهمات هدایت شونده دقیق صرفاً به بمب‌های «غیرهوشمند» مجهز شده است.

این تارنما همچنین یادآور شد روی این جت جنگنده «چندمنظوره» و با وجود حضور رهگیرهای اوکراینی، حتی یک موشک هوا به هوا نیز دیده نشده است.

بر روی هواپیماهای سوخو-٣٤ سرنگون شده روسی نیز گیرنده‌های ابتدایی سیستم موقعیت‌یاب جهانی نصب شده بود، چراکه سیستم‌های ناوبری داخلی آنها ناکارآمد است.

بن والاس، وزیر دفاع بریتانیا در اردیبهشت‌‌ماه ١٤۰١ گفت: «بر روی داشبورد سوخوهای روسی ساقط شده گیرنده‌های «جی‌پی‌اس» پیدا شده است تا خلبان‌ها با توجه به کیفیت پایین سیستم‌های خود بدانند کجا هستند.»

سایر سیستم‌های سوخو-٣٤ نیز باعث می‌شود این هواپیما در مواجهه با هواپیماهای غربی ناکارآمد باشد.

از آنجا که رادار سوخو-٣٤ تنها می‌تواند هواپیما را از فاصله ٧٥ مایلی (١٢۰ کیلومتری) شناسایی کند - در مقایسه با اف-٣٥ یا اف-٢٢ ایالات متحده که می‌توانند هواپیماها را از فاصله ٤۰۰ مایلی (٦٤٣ کیلومتری) شناسایی کنند - این جت باید توسط هواپیماهای جنگنده دیگر اسکورت شود.

غیرقابل مقایسه بودن

این عملکرد برد راداری از عملکرد رادار اصلی ای‌ان/ای‌پی‌جی-٧۰ هواپیمای اف-١٥‌ای استرایک ایگل ضعیف‌تر است، هواپیمایی که با سوخو-٣٤ مقایسه شده است و در سال ١٣٥٥ به خدمت گرفته شد.

هر دوی این هواپیماها برای انجام مأموریت‌های هوا به هوا و هوا به زمین طراحی شده‌اند و کابین خلبان هر دو برای دو خدمه طراحی شده است، اما به گفته تحلیلگران هوانوردی این‌ها تنها وجوه شباهت بین این دو هواپیما است.

اف-١٥ در نبردهای هوایی دارای سابقه بیش از ١۰۰ کشتار رزمی بدون تلفات است، اما چنانکه در اوکراین مشاهده می‌شود، سوخو-٣٤ قابلیت نبرد هوا به هوا را ندارد.

علاوه بر این، سیستم ناوبری اف-١٥ از ژیروسکوپ لیزری و جی‌پی‌اس برای نظارت مستمر بر موقعیت هواپیما و ارائه اطلاعات به کامپیوتر مرکزی و سایر سیستم‌ها از جمله یک نقشه متحرک دیجیتال در هر دو کابین استفاده می‌کند.

سیستم راداری تخصصی نسل جدید اف-١٥‌ای خدمه هواپیما را قادر می‌سازد اهداف زمینی را از فواصل دور شناسایی کنند، در عین حال سیستم ناوبری در ارتفاع پایین و هدف‌گیری مادون قرمز در شب این هواپیما را قادر می‌سازد در روز یا شب و در آب و هوای نامساعد با دقت بی‌نظیری از سلاح‌هایش بهره بگیرد.

هواپیمای اف-١٥ که برای اولین بار در اوج جنگ سرد به‌کار گرفته شد، سابقه رزمی بی‌نظیری دارد و قدرت خود را بر فراز آسمان خاورمیانه به اثبات رسانده است.

این هواپیما در جنگ خلیج فارس به شکلی گسترده مورد استفاده قرار گرفت و ٦۰% از کل نیروهای گارد ریاست جمهوری عراق را نابود کرد.

از آن زمان تاکنون نیز در منطقه‌ای وسیع‌تر علیه نقش‌آفرینان غیردولتی از جمله «دولت اسلامی عراق و شام» (داعش) دست به اقدام زده است.

در اسفندماه گذشته، تنها چند ساعت پس از حمله یک پهپاد انتحاری ایرانی به پایگاه نظامی ایالات متحده در سوریه، ستاد مرکزی ایالات متحده (سنتکام) یک فروند اف-١٥ای را برای انجام حملات تلافی‌جویانه علیه گروه‌های حامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران مستقر کرد.