کاربرد گستردهٔ هواپیماهای اف-۱۵ در خاورمیانه و مزایای همکاری نظامی با آمریکا

هواپیمای اف-۱۵ ایگل ساخت آمریکا، یکی از معروف‌ترین جت‌های جنگنده که در کشورهای مختلف جهان به‌کار گرفته می‌شود، نمایانگر همکاری نظامی مستمر ایالات متحده در خاورمیانه است.

از زمان تأیید تولید هواپیمای اف-۱۵ در سال ۱۳۵۵، بیش از ۱۵۰۰ مدل مختلف آن مونتاژ شده است.

صدها فروند اف-۱۵ در کشورهای خاورمیانه، از جمله اسرائیل، عربستان سعودی و قطر، به‌کار گرفته شده‌اند.

بریکینگ دیفنس در دی‌ماه سال گذشته گزارش کرد که اسرائیل ۵۰ فروند اف-۱۵ از مدل‌های اِی، بی، سی و دی و ۲۵ فروند اف-۱۵آی در اختیار دارد.

به‌گفتهٔ بریکینگ دیفنس، عربستان سعودی نیز دست‌کم ۲۰۷ جنگندهٔ اف-۱۵اس‌اِی و ۶۲ جنگندهٔ اف-۱۵ ایگل در اختیار دارد.

قطر نیز ۲۲ فروند اف-۱۵کیواِی در اختیار دارد و ۱۴ فروند دیگر نیز قرار است به این کشور تحویل شود. در قرارداد قطر، گزینهٔ خرید ۳۶ فروند جنگندهٔ دیگر نیز لحاظ شده است.

در سال ۱۴۰۱، وزارت دفاع ایالات متحده از قصد خود برای فروش هواپیماهای اف-۱۵ به مصر خبر داد، گرچه هنوز هیچ هواپیمایی تحویل نشده است.

همکاری تاریخی

در دههٔ ۱۳۷۰، تلاش آمریکا و اسرائیل برای توسعهٔ یک جت جنگنده نشان داد که یک همکاری نزدیک راهبردی و فنی چه حاصلی می‌تواند داشته باشد.

اولین جت جنگندهٔ اسرائیلی که با همکاری ایالات متحده تولید شد -- اف-۱۵آی -- پس از بالغ بر دو دهه فعالیت همچنان شاهدی بر رابطهٔ عمیق دو کشور محسوب می‌شود.

نخستین نمونه از این هواپیماها در سال ۱۳۷۶ تولید شد. اسرائیل در سال ۱۳۷۳ هواپیمای اف-۱۵ را به‌عنوان جت جنگندهٔ خود برای آینده انتخاب کرد.

هواپیمای اف-۱۵آی رئام (تندر) متعلق به نیروی هوایی اسرائیل یک نسخهٔ اصلاح‌شده از اف-۱۵ای استرایک ایگل نیروی هوایی آمریکاست. این هواپیما به‌منظور رفع نیازها و مشخصات مد نظر اسرائیل و با همکاری نزدیک مهندسان و تأمین‌کنندگان اسرائیلی ساخته شد.

این جت جنگندهٔ دوصندلی و دوموتوره به سبب توانمندی‌های تهاجمی دوربردی که دارد «هواپیمای راهبردی» اسرائیل نام گرفته است.

شرکت مک‌دانل داگلاس (با نام کنونی بوئینگ) هواپیمای اف-۱۵ را به‌شکل یک جنگندهٔ صرفاً هوا‌به‌هوا طراحی کرد، اما بعداً با انجام اصلاحاتی آن را به مدل اف-۱۵ای تغییر داد که یک جنگندهٔ تهاجمی چندمنظوره و مناسب برای کلیهٔ شرایط آب‌وهوایی است. به‌گفتهٔ نشنال اینترست، بوئینگ به‌منظور رفع نیازهای اسرائیل، مدل اف-۱۵آی را دوباره تولید کرده است.

با بهره‌گیری از سلاح‌ها، تجهیزات الکترونیک هوابرد، جنگ‌افزار الکترونیکی و قابلیت‌های ارتباطی پیشرفته‌تر در مدل اسرائیلی این هواپیما، امکان انجام حملات زمینی با برد طولانی‌تر فراهم شده است.

فیل کاندیت، رئیس وقت و مدیر ارشد اجرایی شرکت بوئینگ، در سال ۱۳۷۶ گفت: «صرفاً از نظر فناوری، اف-۱۵آی یک شاهکار است».

او گفت: «مهندسان و تأمین‌کنندگان اسرائیلی نقش بارزی در تولید این هواپیما ایفا کردند. این موضوع نه تنها از دیدگاه فناوری بسیار پرمعناست، بلکه مایهٔ مباهات نیز هست».

در برنامهٔ همکاری صنعتی اف-۱۵آی، ۳۴ شرکت از صنایع هوافضای اسرائیل مشارکت کردند و قراردادهایی به ارزش بیش از ۵۰۰ میلیون دلار منعقد شد.

«هواپیمای راهبردی»

مهندسان اسرائیلی ۱۵ سال از مدل‌های قبلی اف-۱۵ استفاده کرده بودند و ایده‌های زیادی در مورد نحوهٔ بهبود اف-۱۵ای به‌منظور رفع نیازهای نیروی هوایی اسرائیل داشتند.

اف-۱۵آی در گذشته مجهز به موشک‌های هوا‌به‌هوای ایم-۷ اسپارو و ایم-۹ال سایدوایندر بوده است. این هواپیما قادر به حمل موشک‌های کوتاه‌برد پایتون با قابلیت هدایت فروسرخ و موشک‌های جدیدتر و میان‌برد ایم-۱۲۰ آمرام با قابلیت هدایت راداری است.

در حال حاضر، زرادخانهٔ اف-۱۵آی شامل این موارد است: بمب‌های هدایت لیزری پِیو وِی، بمب‌های هدایت ماهواره‌ای از نوع مهمات حملهٔ مستقیم مشترک (جِی‌دی‌اِی‌ام)، بمب‌های بی‌ال‌یو-۱۰۹ «پناهگاه‌زن»، بمب هدایت دقیق اسپایس و موشک‌های ضدرادار اِی‌جی‌ام-۸۸ هارم.

این جت یک کامپیوتر مرکزی ساخت اسرائیل، یک کلاه نمایش و هدفگیری البیت و یک رادار اِی‌پی‌جی-۷۰ با قابلیت نقشه‌برداری زمینی دارد که تصویر دقیقی به‌دست می‌دهد و امکان موقعیت‌یابی اهداف در هر شرایط آب‌وهوایی را برای خدمه فراهم می‌کند.

به‌گفتهٔ وب‌سایت شرکت البیت سیستمز، این کلاه «امکان هدفگیری سلاح صرفاً با نگاه کردن به هدف را برای خلبانان فراهم می‌کند».

گرچه طی سال‌های اخیر جت‌های جنگندهٔ جدیدتری مانند اف-۳۵آی آدیر وارد ناوگان نیروی هوایی اسرائیل شده است، اف-۱۵آی نیز هنوز کارآیی خود را دارد.

نیروی هوایی اسرائیل در سال ۱۳۹۵ یک برنامهٔ ارتقا برای اف-۱۵آی اعلام کرد که شامل یک رادار آرایه‌ای جدید و فعال با اسکن الکترونیکی، الکترونیک هوابرد ارتقایافته، تغییرات ساختاری و سامانه‌های تسلیحاتی جدید اما نامشخص بود.

در آن زمان، یک افسر نیروی هوایی اسرائیل با اشاره به «توانایی‌های ترابری زیاد» اف-۱۵آی، گفت گرچه بعضی از مأموریت‌ها در نهایت به اف-۳۵ واگذار می‌شود، اف-۱۵آی نیز همچنان یک «هواپیمای راهبردی» خواهد ماند.

او گفت: «هر وقت بخواهیم با تعداد کمی هواپیما و حجم زیادی از سلاح به مسافت‌های دور برسیم، اف-۱۵آی برنده است».