آشکار شدن مشکلات القاعده در یمن پس از انتشار یک پیام ویدیویی

عدن -- پژوهشگران می‌گویند که القاعده در یمن بسیار ضعیف شده و اختلافات داخلی آن به قدری شدید است که این گروه مجبور شده برای پنهان کردن درگیری‌های درونی خود و تلاش برای جلب حمایت قبایل، ویدئویی را منتشر کند.

رسانهٔ نعبد با اشاره به «تداوم این گروه در مسیر سقوط و انحطاط و از دست دادن محل مورد علاقه‌اش برای تولید پیروان تازه» گزارش داد: «سال ۱۴۰۱ سالی مملو از ریزش نیروها و عقب‌نشینی القاعده در یمن بود.»

به‌گفتهٔ این رسانه، طی این مدت، القاعدهٔ شبه‌جزیرهٔ عربستان بسیاری از مناطق تحت کنترل خود را از دست داد و این امر خود باعث از دست رفتن منابع مالی، نیروی انسانی، و پشتیبانی برخی قبایل خاص از این گروه شد.

«این گروه با تحمل شکست در این نبردها، ضمن از دست دادن قلمروهای بیشتر، افراد بیشتری را نیز از دست می‌دهد و با شکست‌های مکرر، رهبران و اعضای آن گروه یکدیگر را به سهل‌انگاری، ناکامی، و حتی خیانت متهم می‌کنند، و در نتیجه تصفیه‌حساب‌ها و ریزش‌های داخلی چند برابر می‌شود.»

نخستین پیام تصویری العولقی

در یک ویدیوی ۱۱ دقیقه‌ای که روز ۲۵ بهمن از طریق شاخهٔ رسانه‌ای القاعده در یمن، یعنی بنیاد الملاحم، منتشر شد، سعد العولقی، رهبر برجستهٔ القاعده و «امیر» استان شبوه که در مجلس شورای این گروه مشغول خدمت است، دیده می‌شود.

العولقی که در این ویدیو برای نخستین بار در برابر دوربین صحبت کرده است، از خالد بطرفی رهبر القاعدهٔ شبه‌جزیرهٔ عربستان -- که او نیز در این ویدئو دیده می‌شود -- تمجید می‌کند و می‌کوشد که عشایر ابین و شبوه را برای پیوستن به القاعده علیه نیروهای شورای انتقالی جنوب (ای‌تی‌سی) بسیج کند.

بنا بر گزارش مرکز مطالعات راهبردی صنعا، العولقی و بطرفی در حالی در این ویدیو کنار هم دیده می‌شوند که در آبان‌ماه گذشته گزارش‌هایی مبنی بر تنش‌های موجود میان این دو رهبر بر سر منابع و نفوذ منتشر شد.

در آذر ماه گذشته، این مرکز با انتشار گزارشی اعلام کرد: «اختلاف میان رهبران القاعده، فروردین گذشته از زمانی آغاز شد که رهبران جهادی در شبوه گلایه کردند که بطرفی ضمن تلاش برای منزوی کردن آنها، منابع مالی و پرداخت‌ به خانواده‌های جنگجویان کشته‌شده را قطع کرده است و به آنها اجازه نمی‌دهد علیه حوثی‌ها مبارزه کنند.»

به‌گفتهٔ تحلیلگران، ظاهراً این دو رهبر با حضور در ویدیوی اخیر که در آن العولقی از بطرفی تمجید می‌کند، در پی نشان دادن اتحاد هستند.

اما فیصل احمد، تحلیلگر سیاسی، به المشارق گفت، نتیجه این کار مهر تأییدی بر گزارش‌هایی است که پیرامون اختلافات و تنش‌های میان آنها منتشر شده است.

احمد گفت که پیروان العولقی او را سزاوارترین فرد برای رهبری گروه می‌دانند. به‌گفتهٔ او این امر موجب فشار بر بطرفی است و سبب می‌شود که او به‌جای کسب دستاوردهایی برای این گروه، همهٔ تلاش خود را بر بقا در قدرت متمرکز کند.

به‌گفتهٔ عبدالرزاق محمد، پژوهشگری که مسائل مربوط به گروه‌های افراطی را مطالعه می‌کند، میان بطرفی و ابوعمر النهدی، «امیر» سابق القاعدهٔ شبه‌جزیرهٔ عربستان در المکلا نیز اختلافاتی وجود داشته است.

به‌گفتهٔ مرکز مطالعات راهبردی صنعا، النهدی و گروه کوچکی از جنگجویان در سال ۱۳۹۸ از القاعدهٔ شبه‌جزیرهٔ عربستان جدا شدند.

به‌گفتهٔ احمد، همان‌گونه که سخنرانی العولقی و تلاش‌های او برای بسیج عشایر در ابین و شبوه برای حمله به شورای انتقالی جنوب، دولت، و نیروهای ائتلاف عربی نشان می‌دهد، القاعده در حال سپری کردن «بدترین روزهای خود» است.

احمد گفت: «این موضوع تأیید می‌کند که این گروه از سوی مراکز اجتماعی جذب حامیان آنها [یعنی عشایر] -- که مهمترین منبع نیروی انسانی و قدرت آن در دوره‌های قبلی بود -- طرد شده است.»

در یک کارزار امنیتی که به‌تازگی برگزار شد، نیروهای شورای انتقالی جنوب، اعضای القاعدهٔ شبه‌جزیرهٔ عربستان را از مناطق ابین و شبوه که تحت کنترل انحصاری آنها بود -- از جمله در اواخر سال گذشته از عمران در منطقهٔ مودیه استان ابین -- بیرون راندند.

چند تن از اعضای ارشد القاعده در شبه‌جزیرهٔ عربستان نیز در حملات اخیر علیه افراط‌گرایان در یمن کشته شده‌اند.

همکاری بی سرو‌صدا با ایران

به‌گفتهٔ احمد، نکتهٔ قابل توجه این است که «العولقی سخنرانی خود را به بسیج عشایر، صرفاً برای رویارویی با نیروهای جنوبی، به استثنای مناطق تحت کنترل حوثی‌ها -- که اشاره‌ای به خدمت به پروژهٔ ایران و حوثی‌ها است -- محدود کرد.»

او گفت که شواهدی از حمایت او از روابط مبتنی بر منافع متقابل میان حوثی‌ها و القاعده، از جمله آزادی رهبران و عناصر القاعده توسط حوثی‌ها از زندان‌هایشان، وجود دارد.

القاعده روز ۲۵ بهمن مبادلهٔ زندانیان با حوثی‌ها را اعلام کرد.

عبدالقادر المرتضی، رئیس کمیتهٔ زندانیان حوثی، در توییتر نوشت، سه روز پس از اعلام این خبر، حوثی‌ها دو زندانی القاعده را در ازای سه زندانی حوثی آزاد کردند.

او گفت که شواهدی هم مبنی بر «عقب‌نشینی عناصر القاعده از مناطقی در استان البیضاء و ایجاد اردوگاه‌هایی در مناطق جنوبی در ابین و شبوه» وجود دارد.

او یادآور شد، القاعده تنها «در مناطق تحت کنترل دولت قانونی و نه مناطق تحت کنترل حوثی‌ها» فعالیت می‌کند.

او همچنین به گزارش‌های بین‌المللی مبنی بر میزبانی ایران از خانوادهٔ اسامه بن لادن و در حال حاضر میزبانی از سیف العدل، رهبر کنونی القاعده، اشاره کرد.

فیصل الماجدی، معاون وزیر دادگستری یمن، به المشارق گفت که حوثی‌ها و القاعده روابطی دارند که هم منافع آنها را تأمین می‌کند و هم در خدمت «منافع و دستور‌کار ایران» است.

او گفت، دولت یمن پرونده‌هایی را به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارسال کرده است که وجود این رابطه را ثابت می‌کند.

مهر ماه گذشته، مقامات یمنی گفتند که القاعده در شبوه و ابین از مواد منفجره‌ای استفاده می‌کند که بسیار شبیه به مواد منفجرهٔ ساخته‌شده با بهره‌گیری از کارشناسان ایران در مناطق تحت کنترل حوثی‌ها است.